Βιβλιοπωλεία αφιερωμένα στις γυναίκες: Η νέα τάση της Ευρώπης, must

Μαρία Καραμάνου

04 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2024 - 07:00

Όσοι αγαπούν τα βιβλία έχουν συχνά ένα αγαπημένο βιβλιοπωλείο στην καρδιά τους. Ωστόσο, στον χώρο των βιβλιοπωλείων, μια νέα τάση αναδύεται στην Ευρώπη, που δίνει έμφαση σε μια ειδική υποκατηγορία: τα βιβλιοπωλεία που επικεντρώνονται αποκλειστικά σε γυναίκες συγγραφείς και τη θεματολογία που ενδιαφέρει τις γυναίκες. Αυτή η νέα κίνηση αντιμετωπίζει τις μακροχρόνιες ανισότητες που εκδηλώνονται στις εκδόσεις και τις πωλήσεις βιβλίων, δίνοντας προβολή και χώρο σε γυναίκες συγγραφείς.

_{Photo By @librefeminista On Instagram}

Ένα παράδειγμα αυτής της τάσης είναι το Greta Livraria στη Λισαβόνα, Πορτογαλία, το οποίο ιδρύθηκε με σκοπό να αντιμετωπίσει αυτές τις ανισότητες και να δώσει έμφαση σε γυναίκες συγγραφείς και θέματα που αφορούν τις γυναίκες. Αυτή η προσέγγιση αναδεικνύει τη σημασία της ποικιλομορφίας και της εκπροσώπησης στον κόσμο του βιβλίου.

Ήδη υπάρχουν δύο ακόμα βιβλιοπωλεία που επικεντρώνονται σε γυναίκες συγγραφείς. Το πρώτο είναι το «Mujeres & Compañia» στη Μαδρίτη, που ιδρύθηκε το 2017 μετά από μια επιτυχημένη εκστρατεία χρηματοδότησης από το κοινό. Το δεύτερο είναι το βερολινέζικο «She Said», όπου γυναίκες και queer συγγραφείς έχουν την τιμητική τους.

_{Photo By @librefeminista On Instagram}

Επιπλέον, στη Σκωτία, η Rachel Wood δημιούργησε τη συνδρομητική υπηρεσία βιβλίων «Rare Birds». Η ιδέα γεννήθηκε όταν συνειδητοποίησε ότι πολλές γυναίκες συγγραφείς με ταλέντο δεν απολάμβαναν τον επαρκή σεβασμό που τους αξίζει. Η υπηρεσία Rare Birds επικεντρώνεται σε κείμενα με γυναικείες υπογραφές και γνώμες, προσφέροντας μια πλατφόρμα για να μοιραστούν οι γυναίκες τις ξεχωριστές τους φωνές και απόψεις.

_{Photo By @librefeminista On Instagram}

Όπως προσθέτει η Wood, «Oι γυναίκες αντιμετωπίζονται σαν να είναστε ένα πράγμα, σαν να μοιραζόμαστε εξ ορισμού τις ίδιες σκέψεις και επιθυμίες επειδή ανήκουμε στο ίδιο φύλο. Μπαίνοντας στο βιβλιοπωλείο, καταλαβαίνεις αμέσως πόσο πολύ απέχει αυτό από την πραγματικότητα: συναντάς ένα αχανές εύρος ιδεών και στυλ εμπειριών».

«Ξανά και ξανά, οι άνθρωποι μας λένε πόσο συναρπαστικό είναι να μπαίνεις στο βιβλιοπωλείο και να βλέπεις κάθε εκατοστό του χώρου στο ράφι αφιερωμένο στη γυναικεία γραφή», είπε η Wood. «Οπτικά, είναι πολύ εντυπωσιακό».

_{Photo By @librefeminista On Instagram}

Γυναίκες με αντρικά ψευδώνυμα - ίσως το κλειδί της επιτυχίας τους;

Δεν είναι μυστικό ότι οι γυναίκες συγγραφείς έχουν παραβλεφθεί ιστορικά. Αν διαβάσετε τη στήλη Overlooked των New York Times, θα βρείτε έναν ντροπιαστικό αριθμό πολύ επιτυχημένων γυναικών συγγραφέων που δεν έλαβαν μέρος στην εφημερίδα επειδή οι συντάκτες (άντρες) αποφάσισαν ότι δεν ήταν αρκετά σημαντικές — Sylvia Plath και Charlotte Brontë για να αναφέρουμε μερικά.

_{Photo By @rarebirdsbooks On Instagram}

Πολλές γυναίκες έχουν χρησιμοποιήσει ανδρικά ψευδώνυμα, έτσι ώστε τα μυθιστορήματά τους να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. Η Simone de Beauvoir πιθανότατα έγραψε το μεγαλύτερο μέρος του «Jean Paul Sartre’s Being and Nothingness», αλλά είναι αυτός που επαινείται ως η φωνή του βιβλίου. Τα φεμινιστικά βιβλιοπωλεία δημιουργούν έναν ασφαλή χώρο για να συνεδριάσει η λογοτεχνική κοινότητα, όπου οι γυναίκες αναγνώστριες και συγγραφείς βλέπονται και ακούγονται.

_{Photo By @rarebirdsbooks On Instagram}

Old Wives’ Tales - Το πρώτο βιβλιοπωλείο για γυναίκες που ενσάρκωνε την επανάσταση

Απ' έξω, το Old Wives’ Tales έμοιαζε με οποιοδήποτε άλλο κατάστημα - μια ανεπιτήδευτη μπεζ βιτρίνα μισοκρυμμένη από αυτοκίνητα στη Βαλένθια και στους 21ους δρόμους της Mission District του Σαν Φρανσίσκο. Αλλά αν έμπαινες μέσα για να ξεφυλλίσεις τα μυθιστορήματα που εκτίθενται ή κουβέντιαζες με την εξουθενωμένη αλλά ενθουσιώδη γυναίκα πίσω από τον πάγκο, θα συνειδητοποιούσες γρήγορα ότι αυτό δεν ήταν ένα συνηθισμένο βιβλιοπωλείο.

_{Photo By San Fransisco Chronicles - Old Wives’ Tales staff in 1982. Carol Seajay (left), Pell, Tiana Arruda, Kit Yuen Quan and Sherry Thomas. J.E.B. (Joan E. Biren)}

Πιο κοντά στον πάγκο - όπου ένας πελάτης που περίμενε στην ουρά μπορεί να ξεφυλλίσει κάτι απροσδόκητο - τα ράφια ήταν γεμάτα μυθιστορήματα από έγχρωμες γυναίκες όπως η Octavia Butler, η Audre Lorde και η Alice Walker. Η συνιδρύτρια Carol Seajay πάντα πίστευε ότι αυτό το τέχνασμα για να κάνει τις λευκές γυναίκες να διαβάζουν περισσότερους έγχρωμους συγγραφείς ήταν ένα από τα «πιο ανατρεπτικά πράγματα» που έκανε ως βιβλιοπώλης. Τα περισσότερα από τα βιβλία στο Old Wives’ Tales ήταν ανατρεπτικά. Σε μια εποχή που υπήρχαν ελάχιστες διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με την υγεία των γυναικών και τη σεξουαλική κακοποίηση, η Seajay διέθετε ό,τι μπορούσε να βρει σε αυτά τα ευαίσθητα θέματα.

_{Photo By San Fransisco Chronicles - Scenes from inside A Woman’s Place bookstore in San Francisco, 1982}

H Seajay θυμήθηκε μια γυναίκα που επισκεπτόταν τακτικά μόνο και μόνο για να καθίσει σε μια από τις άνετες καρέκλες και να διαβάσει ό,τι μπορούσε για τη σεξουαλική κακοποίηση και την αιμομιξία, βιβλία που δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να πάρει σπίτι. Αυτοί ήταν μερικοί από τους αγαπημένους πελάτες του Seajay - «Aυτοί που μπορούσαν να έρθουν και να βρουν κάτι που θα τους βοηθούσε να θεραπεύσουν από οποιαδήποτε πτυχή της ζωής υπό την πατριαρχία».

_{Photo By @thequeeradvocate On Instagram}

Το Old Wives’ Tales δημιουργήθηκε από λεσβίες φεμινίστριες για να διανείμει πληροφορίες και ιστορίες που καταπνίγονται από την κυρίαρχη λογοτεχνική βιομηχανία, ήταν μια εξέγερση, μέρος ενός κινήματος φεμινιστικών βιβλιοπωλείων που φούντωσε στο Bay Area το 1970 και εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα. Μέχρι το 1994, 150 φεμινιστικά βιβλιοπωλεία ήταν ανοιχτά σε πόλεις από το Anchorage έως το Miami.

_{Photo By @mirandasnotebook On Instagram}

Πιο βαθιά στο μαγαζί, κρυμμένο από τον διάδρομο από ένα ψηλό ντουλάπι και τον πάγκο των πωλήσεων, ήταν τα ράφια των λεσβιακών βιβλίων. Όταν η Seajay ξεκίνησε να ασχολείται με τη βιβλιοπωλεία, λίγες λεσβίες είχαν τυπωθεί και τα μυθιστορήματα που ήταν διαθέσιμα είχαν συχνά τραγικό τέλος. Ήταν επαναστατικό για το Old Wives’ Tales να γεμίσει πέντε ράφια με βιβλία για λεσβίες, συμπεριλαμβανομένων αισίως σαπφικών ρομάντζων όπως το «Patience and Sarah» της Isabel Miller.

_{Photo By @catiavra On Instagram}

Καθώς τα βιβλία για τους queer ανθρώπους και τους έγχρωμους είναι απαγορευμένα και οι λεσβίες ηλικιωμένες φοβούνται τη δίωξη με μια ένταση που δεν έχουν νιώσει εδώ και δεκαετίες, η ιστορική ιστορία αυτών των καταστημάτων έχει ανανεώσει τη σημασία το 2023 και 2024 και οι επιτυχίες και οι αποτυχίες αυτών των ακόμα- φιλόδοξων μαγαζιών αποκαλύπτουν σημαντικά μαθήματα για την οικοδόμηση των γυνακείων κοινοτήτων και δικαιωμάτων.

«Έμοιαζε με επιχείρηση λιανικής», θυμάται η Seajay. «Αλλά ήταν πραγματικά μια φεμινιστική συνωμοσία για να κατακτήσουμε τον κόσμο».

_{Photo By @kick_stewart On Instagram}

Η άνθιση των βιβλιοπωλείων αφιερωμένων αποκλειστικά σε γυναίκες

Κατά τη δεκαετία του 1970, τα φεμινιστικά βιβλιοπωλεία εξαπλώθηκαν σε όλο τον κόσμο. Μέχρι το 1977, όταν οι ηγέτες του κινήματος άρχισαν να συντάσσουν μια λίστα με καταστήματα, υπήρχαν σχεδόν 80 μόνο στις ΗΠΑ.

Το 1970, στη Μινεάπολη βρισκόταν το δεύτερο βιβλιοπωλείο της χώρας, το Amazon Bookstore — καμία σχέση με την αυτοκρατορία του Τζεφ Μπέζος (το βιβλιοπωλείο έκλεισε το 2012, αλλά όχι πριν μηνύσει τον ιστότοπο ηλεκτρονικού εμπορίου για παραβίαση εμπορικού σήματος το 1999).

_{Photo By @nehenderson On Instagram}

Το Μίσιγκαν είχε 3 το 1977, με άλλα συγκεντρωμένα στη Νέα Υόρκη και στην Ανατολική Ακτή. Το South είχε περίπου μια ντουζίνα το 1977, αλλά μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '90 υπήρχαν πολλά περισσότερα. Το 1979, το Ships, Shoes and Sealing Wax έγινε το πρώτο φεμινιστικό βιβλιοπωλείο στην Αλάσκα και το Women’s Word άνοιξε στη Χαβάη το 1981. Αλλά η Καλιφόρνια, η οποία φιλοξενεί περισσότερα από 70 τέτοια βιβλιοπωλεία ματα όλα αυτά τα χρόνια, είχε τα περισσότερα από οποιαδήποτε πολιτεία εκείνη την εποχή.

_{Photo By @glibabooksellers On Instagram}

Το μέλλον

Μία από αυτές τις νέες επιχειρήσεις είναι το Milk Cafe, ένα καφέ και ένας χώρος εκδηλώσεων που ιδρύθηκε το 2021 από ένα ζευγάρι με ρίζες στην οδό Βαλένθια. Βλέποντάς τους να ξεκινούν μια επιχείρηση ενέπνευσε τη Leah Morrett, η οποία χρησιμοποιεί αντωνυμίες για να ανοίξει το Sour Cherry Comics μόλις τρία τετράγωνα μακριά. Το Sour Cherry Comics έχει περιοδικά από ντόπιους καλλιτέχνες, ριζοσπαστικά βιβλία από ανεξάρτητους εκδότες, δημοφιλείς ιστορίες ενηλικίωσης όπως το «Heartstopper» και χώρο για να φιλοξενήσει κοινοτικές εκδηλώσεις.

_{Photo By @kallolabrown On Instagram}

«Θέλω πραγματικά να φτιάξω ένα κατάστημα κόμικς για την πρώτη γυναίκα», είπε ο Morrett. «Θέλω να φτιάξω έναν χώρο που είναι πιο χαριτωμένος και φιλόξενος για κορίτσια και θηλυκά άτομα που θέλουν απλώς να αισθάνονται πιο άνετα και να εκπροσωπούνται σε αυτόν τον χώρο».

Μπροστά σε μια τέτοια εχθρότητα, τα Sour Cherry Comics και τα Old Wives’ Tales - αν και χωρίζονται από δεκαετίες - έχουν παρόμοιο ρόλο: διανέμουν βιβλία που δίνουν στις γυναίκες τη φαντασία και τις πληροφορίες που χρειάζονται για να οικοδομήσουν ένα καλύτερο μέλλον.

_{Photo By @la.mouette On Instagram}