Γνωρίστηκαν πριν από δύο χρόνια σε ένα 24ωρο διαγωνισμό, τύπου challenge, που είχε διοργανωθεί από το Ενεργειακό Γραφείο Κύπρου σε συνεργασία με τον Δήμο Λευκωσίας για ζητήματα κλιματικής αλλαγής. Η εκπληκτική πρόταση που κατέθεσαν με μερικά ακόμη άτομα στο Climathon Cyprus για τη δραστική προώθηση των πράσινων οροφών στις πόλεις της Κύπρου αμέσως ενέπνευσε στον διαγωνισμό ως ιδέα και, όχι τυχαία, διακρίθηκε. Η Μαρίνα Κυριάκου και η Στέφανη Δημητρίου είναι δύο late millennials που δεν θέλουν να εγκαταλείψουν την πόλη για τη φύση, θέλουν όμως να φέρουν περισσότερη φύση, μέσα στην πόλη. Κι όχι μόνο αυτό, και πολλά άλλα πράγματα, σημερινά, εμπνευστικά και ολόσωστα.
Συναντηθήκαμε στο ωραίο διατηρητέο στην παλιά Λευκωσία που στεγάζει το Ενεργειακό Γραφείο Κύπρου -όπου εργοδοτούνται full-time πια- και μιλήσαμε για το πώς μπορούμε να πρασινίσουμε και να ομορφύνουμε τις πόλεις και τα σπίτια μας.
Η Στέφανη Δημητρίου σπούδασε Μηχανικός Περιβάλλοντος και έκανε μεταπτυχιακό στην Αστική Αειφορία, αφού από νωρίς στην ενήλικη ζωή της είχε συνειδητοποιήσει πόσο πολύ της αρέσουν τα κτήρια και οι πόλεις. Βασικός στόχος της ομάδας με τις πράσινες ταράτσες, μας λέει με ενθουσιασμό, «ήταν να δημιουργηθεί στην πόλη της Λευκωσίας κάτι σαν μια πιλοτική, πράσινη οροφή που να μπορέσει να λειτουργήσει ως πρότυπο».
Πράσινη ταράτσα στη Λεβέντειο Πινακοθήκη της Λευκωσίας.
«Πρόθεσή μας ήταν να φτιάξουμε αυτή την πρωτότυπη, πράσινη ταράτσα σ’ ένα δημοτικό, κατά προτίμηση, κτήριο και στη συνέχεια να δημιουργηθούν κι άλλες, πολλές, πράσινες οροφές στην πόλη, που να εξυπηρετούν είτε κοινωνικούς είτε περιβαλλοντικούς σκοπούς», συμπληρώνει η Μαρίνα Κυριάκου, η οποία σπούδασε Αρχιτεκτονική, το ενδιαφέρον της ωστόσο «επικεντρώνεται στα αστικά περιβάλλοντα στο σύνολό τους παρά στα κτήρια μόνα τους». Η Μαρίνα έχει ολοκληρώσει και μεταπτυχιακό στην Πολεοδομία και γενικώς αγαπά πολύ να ασχολείται με δημόσιους, αστικούς χώρους και με θέματα κινητικότητας.
Αν όλα πάνε κιόλας σύμφωνα με το πλάνο, που υποβοηθείται από ένα ευρωπαϊκό κονδύλι που ονομάζεται Gο Green, η ταράτσα του Ενεργειακού Γραφείου που βρίσκεται σε μια πολύ προνομιακή τοποθεσία στην περιοχή της Φανερωμένης, θα γίνει επιτέλους η πρώτη πράσινη οροφή που οραματίζονται οι δύο φίλες πλέον και συνάδελφοι.
Οφέλη από τις πράσινες ταράτσες
Το σημαντικότερο όφελος για τη Στέφανη είναι ότι το πράσινο στις πόλεις ρίχνει αισθητά τη θερμοκρασία. «Προσωπικά, το καλοκαίρι στη Λευκωσία νιώθω πολύ στρεσαρισμένη. Μαζί με τη θερμοκρασία που αυξάνεται, αυξάνεται και το άγχος μου. Αν δεις την πόλη μας από ψηλά είναι ένα απέραντο τσιμέντο. Μεγάλο μέρος αυτού του τσιμέντου είναι όμως οι οροφές μας οπότε γιατί να μην γεμίσουν με πράσινη βλάστηση; Σκεφτείτε πόσο θα μπορούσε να πέφτει η θερμοκρασία, που είναι αποδεδειγμένο ότι μπορεί να πέφτει με τα green roofs. Έπειτα είναι και η επιστροφή της βιοποικιλότητας στις πόλεις μας που είναι τόσο σημαντική! Θα επιστρέψουν έντομα και πουλιά και θα δούμε πανέμορφα πράγματα να συμβαίνουν».
Ένα επιπρόσθετο κυριολεκτικά ζωτικό όφελος από μια πράσινη ταράτσα, σύμφωνα με τη Στέφανη, είναι και ότι προστατεύει το κτήριο από τις ακτίνες του ήλιου και τις ακραίες καιρικές συνθήκες. Το φυσικό δώμα είναι κάτι που μπορεί να λειτουργήσει πολύ προστατευτικά, εξηγεί.
Μπορεί, παράλληλα, να αυξηθεί και η ενεργειακή απόδοση ενός κτηρίου, υπογραμμίζει από την πλευρά της η Μαρίνα. «Όταν είναι πράσινη η οροφή, τα χοντρά στρώματα με χώμα λειτουργούν μονωτικά και βοηθούν τόσο στην καταπολέμηση της υγρασίας όσο και στη θέρμανση. Είναι λες και υπάρχει μια προστατευτική δομή στην οροφή, που διατηρεί το κτήριο δροσερότερο το καλοκαίρι και θερμότερο τον χειμώνα».
Όπως η Στέφανη, αντιστοίχως και η Μαρίνα φέρνει στη συζήτηση στα οφέλη από τις πράσινες ταράτσες την ίδια τη διάρκεια ζωής ενός κτηρίου. Για να δημιουργήσεις αυτό το έξτρα στρώμα στην οροφή, μας εξηγεί η Μαρίνα και βγάζει πολύ νόημα, πρέπει να υπάρχει στατική ανθεκτικότητα. «Αυτό επομένως σημαίνει ότι αν το κτήριο είναι παλιό θα επιδιορθωθεί, ενώ αν είναι καινούριο θα πρέπει να φτιαχτεί με τρόπο που να μπορεί να υποστηρίξει αυτό το έξτρα φορτίο. Συνεπώς και στις δύο περιπτώσεις θα μιλάμε για ανθεκτικότερα, σε βάθος χρόνου, κτίσματα».
Σκληρές επιφάνειες όπως το σκυρόδεμα και το μπετόν, προσθέτει η Μαρίνα Κυριάκου, απορροφούν πολύ τον ήλιο και καταστρέφονται. «Στη βροχή είναι επίσης πιο εκτεθειμένες οι οροφές, οπότε με το να βάλεις ένα φυτεμένο δώμα προστατεύεις και από τον ήλιο και από τη βροχή, αφού η φύση έρχεται να αξιοποιήσει τις δικές της ανάγκες».
Roof garden στη Βαρκελώνη.
Tips για είδη φυτών στο μπαλκόνι και στην ταράτσα σας
Με τη Μαρίνα μιλήσαμε και για προσωπικά tips που θα ήταν φρόνιμο να έχουμε υπόψιν αν επιχειρήσουμε να πρασινίσουμε το μπαλκόνι ή την ταράτσα μας.
«Στο μπαλκόνι προτείνονται συνήθως ενδημικά φυτά που να μπορούν να αντέξουν τις καιρικές συνθήκες της Κύπρου. Σημασία διαδραματίζει, όμως, και ο γεωγραφικός προσανατολισμός του μπαλκονιού, κατά πόσο δηλαδή βλέπει Βορρά, Νότο, Ανατολή ή Δύση». Θα ήταν καλά, πιστεύει, «να επισκεφθεί κανείς ένα φυτώριο ή να μάθει από άτομο που γνωρίζει την κυπριακή χλωρίδα ποια είναι τα κατάλληλα φυτά που χρειάζονται λιγότερο νερό και κατ’ επέκταση αποτελεσματικότερη συντήρηση».
Για πράσινη ταράτσα «επειδή μιλάμε για επέμβαση στην ίδια την οικοδομή, είναι καλά να εμπιστευτούμε την άποψη ενός τεχνικού, που ασχολείται με τον οικοδομικό τομέα όπως είναι οι αρχιτέκτονες ή οι πολιτικοί μηχανικοί που μπορούν να προβούν σε μια εμπεριστατωμένη εκτίμηση. Πόσο παλιά, για παράδειγμα, είναι η οικοδομή; Πρέπει να γίνουν επιδιορθώσεις για ν’ αποφευχθούν προβλήματα εργασίας; Θα είναι εντατικός ή εκτακτικός ο τύπος της πράσινής μας οροφής; Είναι δηλαδή για μεγάλα δέντρα που χρειάζονται περισσότερο χώμα για τις ρίζες τους ή θα φυτέψουμε χαμηλά δεντράκια και θαμνάκια που χρειάζονται λιγότερο υπόστρωμα;»
Επιλογές και λύσεις για τη δημιουργία πράσινων οροφών πάντοτε υπάρχουν, πιστεύει η Μαρίνα, είναι όμως διαφορετικές ανάλογα την περίπτωση. «Προφανώς, σ’ ένα κτήριο που δεν μπορεί να σηκώσει πολύ βάρος δεν θα φυτέψεις ολόκληρο δέντρο πάνω του».
Roof garden στη Βαρκελώνη
Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση
Μία μεγάλη μερίδα του ντόπιου πληθυσμού είναι ακόμη διστακτική στο ζήτημα των πράσινων ταρατσών, πιστεύουν οι δύο νέες και φερέλπιδες επιστημόνισσες. Όπως διευκρινίζουν, αυτό έχει να κάνει με το οικονομικό κόστος που συνεπάγεται με μια τέτοια υπόθεση, όπως επίσης και με το φερόμενο και υποτιθέμενο ρίσκο να γίνει μια τέτοιου τύπου επέμβαση.
Το κόστος όμως δεν είναι στην τελική τόσο τεράστιο, υπογραμμίζουν. «Δεν είναι πολύ μεγαλύτερο από το να κάνεις για παράδειγμα μια απλή μόνωση».
«Γενικώς, ως Ενεργειακό Γραφείο Κύπρου είμαστε ΜΚΟ που συνεργαζόμαστε και έχουμε συμβουλευτικό χαρακτήρα προς την Κυβέρνηση ή προς επαγγελματίες μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων που αφορούν στο περιβάλλον, είτε το αστικό είτε στην ύπαιθρο. Ορισμένα από τα προγράμματά μας είχαν να κάνουν με το ιστορικό κέντρο της Λευκωσίας, με τα ποδήλατα, με την κινητικότητα, με εξοικονόμηση ενέργειας σε κτήρια, με μηδενικές εκπομπές ρύπων σε πανεπιστήμια. Κάνουμε επιπλέον πλάνα κλιματικής αλλαγής σε πόλεις της Κύπρου και σε Δήμους όπου παρουσιάζουμε την τωρινή κατάσταση και τι μπορεί να γίνει στο μέλλον λόγω κλιματικής αλλαγής. Προτείνουμε μέτρα για να πετύχουν μείωση στις εκπομπές των ρύπων».
Πράσινη ταράτσα στη Λεβέντειο Πινακοθήκη της Λευκωσίας.
Η ιδέα πάντως να γεμίσουν οι πόλεις της Κύπρου με πράσινες οροφές είναι κάτι περισσότερο από φανταστική. Μπορεί να επιλύσει χιλιάδες προβλήματα και να λειτουργήσει προληπτικά για πολλά, πολλά άλλα. Τόσο σε κοινωνικό όσο και σε πολιτισμικό επίπεδο. Άσε που η όψη των πόλεών μας από ψηλά πουθενά δεν θα είναι καλύτερη.
GOOD TO KNOW: Η Λεβέντειος Πινακοθήκη στη Λευκωσία και η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου στην Αγλαντζιά θεωρούνται δύο success stories πράσινων οροφών.
Πράσινη ταράτσα στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου στην Αγλαντζιά.
