Οι δύο Κύπριες πίσω από το Stamna Studio

Η κεραμική σε κεντρικό ρόλο από ένα δίδυμο από νέες αγγειοπλάστριες που φέρνουν ξανά την τέχνη αυτή στο προσκήνιο. Η Ελίνα και η Μαρία είναι οι Stamna Studio, και τα έργα τους τα ερωτεύεσαι με την πρώτη ματιά.

Κάντε μας μια εισαγωγή σε εσάς. Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με την κεραμική;

Ξεκινήσαμε μαθήματα στον Βάσο Δημητρίου, η προσέγγιση στον τρόπο μετάδοσης της γνώσης του μάς αιχμαλώτισε το ενδιαφέρον. Κάπως έτσι ξεκίνησε ένα ατελείωτο ταξίδι εξερεύνησης.

Γιατί επιλέξατε αυτή την τέχνη;

Ελίνα: Είχα την ανάγκη να διοχετεύσω κάπου τη δημιουργικότητά μου. Ο αυθορμητισμός μου με παρότρυνε να ξεκινήσω να ψάχνομαι στις τέχνες, καταλήγοντας στην κεραμική. Ήταν η μόνη τέχνη που με μαγνήτισε πραγματικά. 
Μαρία: Μέσα από τη σπουδή μου και την πολύχρονη ασχολία μου και το ενδιαφέρον για την αρχαιολογία, ήταν σχεδόν αναπόφευκτο. Θυμάμαι μικρή να χαζεύω τις βιτρίνες των μουσείων με τα κεραμικά έργα και να θαυμάζω τη μαστοριά των προγόνων μου.

Τι σας δίνει εσάς η κεραμική;
Είναι τρόπος ζωής και τρόπος σκέψης. Μέσα από την κεραμική μαθαίνεις αρετές, όπως υπομονή, προσαρμοστικότητα και κατανόηση. Η δημιουργία με πηλό είναι θεραπευτική, βοηθά στη συγκέντρωση και την κάθαρση του μυαλού από σκέψεις και ανησυχίες, επειδή η δεδομένη στιγμή που δουλεύουμε σε ένα κομμάτι λειτουργεί σαν διαλογισμός.

Ποιο είναι το πιο δύσκολο σημείο της δημιουργίας ενός κεραμικού;
Να αποδέχεσαι την απώλεια ακόμη και την τελευταία στιγμή μετά από πολύωρη δουλειά και επεξεργασία.

Πώς αποφασίσατε να δημιουργήσετε το Stamna Studio;
Η ανάγκη για ένα χώρο δημιουργίας μάς έφερε κοντά. Ασπαζόμαστε μια κοινή φιλοσοφία για την εξέλιξη αυτής της χειροτεχνίας στην Κύπρο. Συγκεκριμένα θέλαμε να επενδύσουμε στην κεραμική τέχνη και να προωθήσουμε τη συλλογική δημιουργία, έτσι το στούντιο λειτουργεί ως χώρος υλοποίησης ιδεών με κύριο μέσο τον πηλό.

Γιατί επιλέξατε αυτό το όνομα;
Η στάμνα στην κεραμική είναι το πήλινο δοχείο υγρών, και για την Κύπρο ένα κομμάτι παράδοσης. Θέλαμε τη διατύπωση ενός ονόματος που να έχει άμεση σχέση με το νησί και αποτυπώνει την κυπριακή ταυτότητα. 

Τι περιλαμβάνουν οι δημιουργίες σας;
Η καθεμία έχει τον δικό της χαρακτήρα στη δημιουργία, παρόλα αυτά δουλεύουμε ως ομάδα με μια κοινή αισθητική. Κυρίως παράγουμε κομμάτια χρηστικά, παράλληλα όμως και κομμάτια εικαστικού χαρακτήρα.

Αν δεν κάνω λάθος, επικεντρώνεστε στα βάζα και στα μπολ. Υπάρχουν σκέψεις για κάτι άλλο;
Αυτό το διάστημα δουλεύουμε πάνω στην πρώτη συλλογή με είδη σερβιρίσματος. Η συλλογή θα ανέβει στην ιστοσελίδα μας, η οποία είναι υπό κατασκευή. Σκέψεις υπάρχουν πολλές, σίγουρα στο κοντινό μέλλον θα υπάρξουν και εκθέσεις με εικαστικά κομμάτια. Η φιλοσοφία μας κυμαίνεται στον πειραματισμό με χώματα της Κύπρου και φυσικές ύλες που μας προσφέρει το νησί. Η κεραμική είναι μια τέχνη η οποία σου δίνει τη δυνατότητα να εξερευνήσεις με άπειρους πειραματισμούς. 

Ποιο δικό σας κομμάτι ξεχωρίζετε και γιατί;
Ελίνα: Ξεχωρίζω το πρώτο μεγάλο κομμάτι που έφτιαξα μέσα σε έξι αδιάκοπες ώρες. Αγάπησα τη διαδικασία από την αρχή μέχρι το τέλος.
Μαρία: Για να είμαι ειλικρινής, δεν μπορώ να πω πως ξεχωρίζω κάποιο κομμάτι μου ιδιαίτερα. Ό,τι φτιάχνω το χαίρομαι εκείνη τη δεδομένη στιγμή, από τη δημιουργία μέχρι το ψήσιμο και το γυάλωμα. Μετά όμως, είμαι έτοιμη να το αποχωριστώ. 

Μπορούν να γίνουν custom made κομμάτια; Ποια είναι η διαδικασία;
Φτιάχνουμε custom made κομμάτια τα οποία κυρίως μας εμπνέουν και συμπίπτουν με την αισθητική μας. Η διαδικασία χρειάζεται χρόνο και αρκετή υπομονή, διότι παίζουν ρόλο τρεις σημαντικοί συντελεστές, ο πηλός, το ψήσιμο και το γυάλωμα. Ένα κεραμικό για να υλοποιηθεί χρειάζονται ώρες επεξεργασίας ανάλογα αν το κομμάτι θα γίνει στο χέρι ή στον τροχό. Ο πηλός περνάει αρκετά στάδια μέχρι να είναι έτοιμος για το πρώτο ψήσιμο. Μετά το πρώτο ψήσιμο, ακολουθεί το ψήσιμο του υαλώματος, όπου ο κλίβανος ψήνει σε υψηλή θερμοκρασία για περίπου δώδεκα ώρες. Χρειάζονται στο σύνολο είκοσι τέσσερεις ώρες περίπου, μέχρι η θερμοκρασία να φτάσει στο κατάλληλο σημείο όπου μπορεί να ανοιχτεί ο κλίβανος. Πρέπει επίσης να αναφέρουμε πως η διαδικασία επιφυλάσσει πολλές απώλειες, οι οποίες μπορούν να καθυστερήσουν την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Συνολικά χρειαζόμαστε τέσσερεις με έξι εβδομάδες για την κάθε παραγγελία.

Πού κυμαίνονται οι τιμές στα κεραμικά σας
Όπως προαναφέραμε, η διαδικασία είναι χρονοβόρα. Τα χειροποίητα κομμάτια σε σύγκριση με τη μαζική παραγωγή έχουν άλλη φιλοσοφία. Το κάθε κομμάτι έχει τον δικό του χαρακτήρα και είναι μοναδικό. Οι τιμές κυμαίνονται ανάλογα με τις απαιτήσεις και τον προϋπολογισμό του κάθε πελάτη.

Παρατηρώ μια συμπάθεια προς τις παστέλ αποχρώσεις. Υπάρχει σκεπτικό πίσω απ’ αυτό;
Δουλέψαμε με πρωτόγονες τεχνικές μέσα από τις οποίες αναδεικνύονται τα γήινα χρώματα στα διάφορα κομμάτια μας. Με το ίδιο σκεπτικό προσπαθούμε να προσαρμόσουμε αυτές τις πρωτόγονες τεχνικές στην πιο δυτικοποιημένη προσέγγιση στα γυαλώματα.

Από πού εμπνέεστε για τις δημιουργίες;
Ελίνα: Η έμπνευση έρχεται από την καθημερινότητα και τη δημιουργική διορατικότητα. Εμφανίζεται αυθόρμητα μέσα από τη συνεχή παρατήρηση και την ακατάπαυστη περιέργεια. Μου αρέσει να ψάχνω και να μαθαίνω οτιδήποτε τροφοδοτεί το ασυνείδητο.

Μαρία: Με εμπνέει η λαϊκή τέχνη της Κύπρου, παραδοσιακά δημιουργήματα όπως η φοινιώτικη κεραμική, τα υφαντά, η καλαθοπλεκτική αλλά και άλλα παραδοσιακά δημιουργήματα που καθρεφτίζουν την πλούσια πολιτιστική μας κληρονομιά. Είναι κάτι που πάντα αγαπούσα και θα συνεχίζει να επηρεάζει τον τρόπο που δημιουργώ.

Δεδομένου ότι διατηρείτε και το εργαστήρι κεραμικής, υπάρχει ανταπόκριση από τον κόσμο;
Υπάρχει ανταπόκριση από τον κόσμο. Χαιρόμαστε ιδιαίτερα που η κεραμική εντάσσεται σταδιακά στην καθημερινότητα του Κύπριου πολίτη.

Ποια είναι ίσως μια λανθασμένη εντύπωση που έχει ο κόσμος για τους αγγειοπλάστες ή και για την κεραμική;
Η κεραμική ως παράδοση υπάρχει στα μουσεία, ο κόσμος την βλέπει κυρίως ως τέχνη της αρχαιότητας και της λαϊκής παράδοσης. Ειδικότερα στην Κύπρο έχει μια τάση εσωστρέφειας. Ίσως αυτό να ευθύνεται για το ότι δεν υπάρχουν αρκετά εμπορικά κανάλια για να προωθηθεί η συγκεκριμένη τέχνη. Για εμάς είναι σημαντικό να ενισχύσουμε την τοπική αγορά ευαισθητοποιώντας τον Κύπριο καταναλωτή για την τοπική κεραμική χειροτεχνία.

Πόσο διαδεδομένη, αλήθεια, είναι η κεραμική ως τέχνη στο νησί μας;
Όχι αρκετά. Τώρα ξεκινά ο Κύπριος καταναλωτής να αναζητά κάτι διαφορετικό από τη μαζική παραγωγή και να θέλει να δημιουργήσει τα δικά του αντικείμενα, είτε για αισθητικούς λόγους είτε λόγω βιωσιμότητας.

Υπάρχει εύφορο έδαφος για νέους καλλιτέχνες σαν εσάς, στην Κύπρο;
Φυσικά και υπάρχει, αρκεί να μας δοθούν οι κατάλληλες ευκαιρίες και κυρίως να υπάρξει αναγνώριση από το ίδιο το κράτος. Η κεραμική είναι κομμάτι της κυπριακής ταυτότητας και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Είναι σημαντικό να δοθεί περισσότερη έμφαση στην εκπαίδευση γύρω από τις αξίες της τέχνης και να επενδύσουμε σε κατάλληλες υποδομές για την ανάπτυξη των τεχνών, γενικότερα.

Πού μπορεί να σας βρει ο κόσμος;
Μπορείτε να μας βρείτε σε instagram και facebook @stamnastudio και πολύ σύντομα θα ανεβάσουμε την ιστοσελίδα με το online κατάστημα. Επίσης μερικά από τα κεραμικά μας βρίσκονται στο κατάστημα Πρώην Λιάνας, οδος Φανερωμενης 84, Λευκωσία. Όσον αφορά τα workshops, το στούντιο βρίσκεται προσωρινά σε οικία, έτσι τα άτομα που ενδιαφέρονται μπορούν να επικοινωνήσουν κατευθείαν μαζί μας για περαιτέρω πληροφορίες