Το 2011 επέστρεψα από τις σπουδές μου από το Λονδίνο vegetarian, ενώ για ένα σύντομο χρονικό διάστημα είχα δοκιμάσει και τη vegan διατροφή. Στην Αγγλία ήταν ήδη τόσο διαδεδομένες διατροφές και στάσεις ζωής, που ήταν δύσκολο να μην γίνει ή τουλάχιστον να μην δοκιμάσει κανείς τη χορτοφαγία ή τον βιγκανισμό. Εκεί οι επιλογές ήταν αμέτρητες και ευφάνταστες σε σύγκριση με τα τότε κυπριακά δεδομένα, και θυμάμαι να βιώνω την επιστροφή μου στην Κύπρο ως ένα διατροφικό χαστούκι. Στα εστιατόρια ήταν σπάνιο φαινόμενο να υπάρχουν vegan ή vegetarian πιάτα, την έβγαζα με boring σαλάτες και ανούσια συνοδευτικά. Στις υπεραγορές οι εναλλακτικές επιλογές και τα υλικά ήταν περιορισμένα και πανάκριβα. Επί σειρά ετών υπήρξα η κατάρα των πεινασμένων φίλων που με περίμεναν ανυπόμονα να βρω κάτι στο μενού και η κατάρα της οικοδέσποινας σε γιορτινά τραπεζώματα κατά τα οποία απόλαυσα ανελλιπώς πατάτες και σαλάτα απαντώντας αμέτρητες φορές, αναρίθμητες εκδοχές της ερώτησης: «Μα δηλαδή ούτε κοτόπουλο ή ψάρι;».
Fast-forward στην Κύπρο του 2022.
Κανείς πια δεν ασχολείται με το τι τρώει ο άλλος, και υπάρχουν άφθονες, οικονομικές επιλογές για όλους, τόσο στα εστιατόρια όσο και στις υπεραγορές. Τα άτομα γύρω μου που απαρνούνται τη ζωική πρωτεΐνη πληθαίνουν με γοργούς ρυθμούς. 'Αν δεν φάω κρέας είναι λες και δεν έφαγα': άτομα που με συνήθισαν σε τέτοιου είδους δηλώσεις. Παράδειγμα ο γαμπρός μου, άλλοτε φανατικός κρεατοφάγος και ψήστης, που έσπαγε πλάκες μαζί μου το 2011: σήμερα vegan. Σοκ και δέος. Ή η μανά μου, που δεν κατάλαβε ποτέ γιατί θέλησα να γίνω χορτοφάγος. Σπάνια πια τη βλέπω να τρώει ζωική πρωτεΐνη, κι ας μην αυτοπροσδιορίζεται ως χορτοφάγος.
Εγώ σήμερα είμαι flexitarian: συμπεριλαμβάνω στη διατροφή μου και ζωική πρωτεΐνη, όμως με φειδώ. Επιλέγω κυρίως όσπρια, λαχανικά και δημητριακά. Δεν διαχειρίζομαι ποτέ κρέας η ψάρι στο σπίτι. Θα τα απολαύσω όμως 2 ίσως και 3 φορές το μήνα, όταν θα πάω να φάω έξω με τις φίλες μου, τις γιορτές, σε κάποια επέτειο ή γιορτή. Βασικά αν το σκεφτεί κανείς, αυτή είναι πάνω-κάτω η διατροφή που είχαμε τα παλιά τα χρόνια στην Κύπρο.
[Note to self: να ξαναδιαβάσω το σημείο από το Cyprus as I saw it in 1879 του Άγγλου περιηγητή Sir Samuel Baker, εκεί που μιλάει για τη διατροφή των Κυπρίων στα τέλη του 19ου αιώνα.]
Όλα αυτά περί διατροφής, τα θυμάμαι στο δρόμο για τη Lidl Food Academy και το σεμινάριο Vegan μαγειρικής και συνειδητοποιώ πόσο άλλαξαν τα πράγματα την τελευταία δεκαετία. Φτάνοντας στην ακαδημία αντικρίζω κυρίως νεαρόκοσμο, να κουβεντιάζει ανέμελα, εκπέμποντας φρεσκάδα. Ο μέσος όρος ηλικίας των συμμετεχόντων είναι αισθητά χαμηλότερος σε σύγκριση με άλλα σεμινάρια που έχω παρακολουθήσει.
Σήμερα μαγειρεύω με τη Δάφνη. Μόλις έχει τελειώσει την πρώτη γυμνασίου. Είναι ήδη χορτοφάγος, έχει οικολογικές ανησυχίες, εξυπνάδα στο βλέμμα και απίστευτη ευφράδεια λόγου. Μου μαθαίνει ότι για να παγώσουμε γρήγορα τα μπολ με τα smoothies, βρέχουμε μια χαρτοπετσέτα και την κολλάμε γύρω από το μπολ πριν το βάλουμε στην κατάψυξη.
Της μαθαίνω ότι το Monsieur Cuisine καθαρίζει στο λεπτό αν το γεμίσουμε νερό, λίγες σταγόνες υγρό πιάτων και πατήσουμε για λίγο το turbo. Κατά το μεσημέρι απολαμβάνουμε μαζί όσα μαγειρέψαμε. «Δεν το πιστεύω πόσο νόστιμα είναι όλα!" μου λέει, και χαμογελά. Βαθύ χαμόγελο απόλυτης ικανοποίησης. Το βλέπω στο βλέμμα της ότι αυτό το σεμινάριο της έμαθε κάτι που θα της είναι πραγματικά χρήσιμο. Ο λίγος χρόνος που περάσαμε μαζί, με έκανε να νιώσω αισιοδοξία για τη Κύπρο του αύριο και τις γενιές που θα ακολουθήσουν.
Κλείνοντας, ανατρέχω στο note to self, και όσα έγραψε ο Baker το 1897 για τη διατροφή μας στην Κύπρο του χθες, με τη σκέψη ότι αν υιοθετήσουμε εκ πεποιθήσεως τη διατροφή που είχαμε υιοθετήσει από φτώχεια, θα είμαστε όλοι πλουσιότεροι και πιο υγιείς:
Η κύρια τροφή των Κυπρίων αποτελείται από ελιές, φασόλια, ψωμί και κρεμμύδια. Σπάνια τρώνε αυτό που θα λέγαμε "μαγειρευτό φαγητό". Αν αυτό οφείλεται στην έλλειψη καυσίμων ή αν είναι φυσικό σε αυτό το κλίμα να αποφεύγεται η σάρκα, δεν μπορώ να προσδιορίσω…Γεγονός παραμένει ότι οι κάτοικοι της χώρας τρώνε σπάνια κρέας κρεοπωλείου, αλλά ζουν με ελιές, λάδι, ψωμί, τυρί και λαχανικά.
