Μια συζήτηση με εξαιρετικό ενδιαφέρον και σημαντικό αντίκτυπο για τον κλάδο των φυτικών μη-γαλακτοκομικών προϊόντων, τον ευρύτερο διατροφικό χώρο και φυσικά για τους καταναλωτές βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή την περίοδο ανάμεσα στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα.
Ο λόγος για το σχέδιο νομοθεσίας που θέτει επιπλέον περιορισμούς στη χρήση δηλώσεων ονομασίας ή επισήμανσης στα φυτικά μη-γαλακτοκομικά προϊόντα. Αρχικά προτάθηκε από την Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου (AGRI) στο πλαίσιο της Κοινής Οργάνωσης των Αγορών των Γεωργικών Αγορών (ΚΟΑ) και τον προηγούμενο Οκτώβριο ψηφίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Οι συνέπειες μιας τέτοιας απόφασης είναι καθοριστικές για την αγορά των τροφίμων φυτικής προέλευσης, καθώς έρχεται σε συνέχεια των ήδη υφιστάμενων κανονισμών που απαγορεύουν τη χρήση όρων όπως «τυρί vegan», «γάλα βρώμης», ή «φυτική κρέμα γάλακτος». Η τροπολογία 171 ωστόσο, εντείνει το πλαίσιο των απαγορεύσεων επεκτείνοντάς το στη «μίμηση ή επίκληση» γαλακτοκομικών όρων από προϊόντα φυτικής προέλευσης.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά για τους καταναλωτές που αγοράζουν προϊόντα φυτικής προέλευσης;
Εάν τα Κράτη Μέλη της ΕΕ αποφασίσουν να προχωρήσουν στην υιοθέτηση της Τροπολογίας 171 σαν επίσημη νομοθεσία και ανάλογα με την ερμηνεία, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σειρά απαγορεύσεων που επηρεάζουν τόσο τη διαδικασία πρόσβασης και επιλογής ενός φυτικού προϊόντος εναλλακτικού του γαλακτοκομικού, όσο και τον τρόπο ενημέρωσης για τα συστατικά του.
Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα:
- Τα φυτικά τρόφιμα δεν θα μπορούν να χρησιμοποιούν την ίδια συσκευασία με αυτή των γαλακτοκομικών τροφίμων (π.χ. χάρτινη συσκευασία γάλακτος) καθώς μπορεί να θεωρηθεί «επίκληση ή απομίμηση» γαλακτοκομικών τροφίμων
- Απαγόρευση εικόνων οι οποίες μπορεί να θεωρηθούν ότι «περιγράφουν» ή «μιμούνται» γαλακτοκομικά προϊόντα (πχ. visual ροφήματος που ρέει στο ποτήρι σε συσκευασίες ροφημάτων βρώμης)
- Απαγόρευση χρήσης συγκριτικών περιβαλλοντικών ισχυρισμών, βασισμένων σε επιστημονικά δεδομένα πχ. «μειωμένες κατά το ήμισυ εκπομπές άνθρακα σε σχέση με αυτές του αγελαδινού βουτύρου»
- Απαγόρευση αναγραφής βασικών πληροφοριών για την υγεία και τα αλλεργιογόνα, πχ. η αναφορά «δεν περιέχει γάλα».
- Απαγόρευση περιγραφικών φράσεων όπως π.χ. «κρεμώδες», «με βουτυρένια γεύση», «χρησιμοποιείται όπως η κρέμα γάλακτος».
Σε κάθε περίπτωση, το ζήτημα είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Τίθεται σε μια χρονική στιγμή που η βασισμένη σε φυτικά προϊόντα διατροφή τείνει να γίνει mainstream, είτε από επιλογή, είτε για λόγους υγείας. Επιπλέον, έρχεται σε αντίθεση με την επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και την περίφημη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» (Farm to fork) που προάγει την υιοθέτηση μιας περισσότερο φυτικής διατροφής.
Κύμα αντιδράσεων κατά της Τροπολογίας
Ήδη ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων μερών από τον κλάδο των μη ζωικών προϊόντων μέχρι τις καταναλωτικές και τις φιλοζωικές οργανώσεις, έχει εκφράσει τις επιφυλάξεις του:
- Περισσότεροι από 455.000 καταναλωτές έχουν υπογράψει μέχρι σήμερα σχετική επιστολή υποστήριξης με επικεφαλής τις εταιρείες Upfield, Oatly και τoν διεθνή Οργανισμό ProVeg
- 21 MKO, μεταξύ αυτών και των WWF και Greenpeace έχουν στείλει ανοιχτή επιστολή
- Εκπρόσωποι της γαλακτοβιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου αυστριακού συνεταιρισμού γαλακτοκομικών προϊόντων προέβησαν σε σχετική δήλωση
- Η Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών (BEUC) με επιστολή της προς τους ευρωβουλευτές ζήτησε να απορριφθεί η τροπολογία, καθώς δεν διαπιστώνεται κανένας ουσιαστικός λόγος για την εφαρμογή μίας τέτοιας νομοθεσίας
- 34 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συνυπέγραψαν σχετική επιστολή
- Διατομεακή ομάδα 94 εταιρειών τροφίμων και ΜΚΟ εξέδωσαν δημόσια επιστολή υποστήριξης
- Η ακτιβίστρια Γκρέτα Τούνμπεργκ έχει επίσης λάβει θέση επίσης κατά της τροπολογίας
Η τροπολογία θα αποτελέσει θέμα συζητήσεων κατά τη διάρκεια των τριμερών συναντήσεων που θα λάβουν χώρα το επόμενο χρονικό διάστημα στα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο εάν υπάρξει αποτέλεσμα που να αποκαθιστά τη θέση των φυτικών προϊόντων στις επιλογές του ευρωπαίου καταναλωτή. Πέρα από το ότι η επιμονή του αποκλεισμού επηρεάζει αρνητικά ζητήματα όπως την κλιματική αλλαγή, τη βιοποικιλότητα και τη δημόσια υγεία, στην εποχή μας τίθεται θέμα ισότιμου ανταγωνισμού των εταρειών και δικαιωμάτων του πολίτη / καταναλωτή.
