Βιτρίνες με πιστόλια, γλώσσες, street food και μυρωδιές από τις βόρειες αφρικανικές ακτογραμμές, κορναρίσματα, «στημένα» αυτοκίνητα, οσμή της θάλασσας παρόμοια μ’ αυτή της… Θεσσαλονίκης και χιλιάδες γλάροι και άλλα αποδημητικά πουλιά να πετούν και να τραγουδούν συνεχώς πάνω απ’ το κεφάλι σου. Η παραθαλάσσια πόλη της Μασσαλίας στη νοτιοανατολική Γαλλία είναι κάτι περισσότερο από απλώς «κατάλληλη» για καλοκαιρινή απόδραση.
Είναι μια πόλη ολοζώντανη και συναρπαστική, που διαφέρει αισθητά από την υπόλοιπη Γαλλία και η οποία μάλλον πολύ περισσότερο μοιάζει με Αθήνα, Θεσσαλονίκη, νότια Ιταλία και με Ισπανία παρά με το Παρίσι, τη Lyon, την Toulouse και γενικώς την πλειοψηφία των εδαφών της γαλλικής ενδοχώρας. Η Μασσαλία είναι μια πόλη - λιμάνι που πρώτα και πάνω απ΄ όλα, αισθάνεται, φωνάζει και είναι «Μεσόγειος».
Η γεωγραφική εγγύτητα της πόλης με τις βόρειες αφρικανικές ακτές της Αλγερίας και της Τυνησίας που στο παρελθόν υπήρξαν γαλλικές αποικίες, το οικείο σε εμάς μεσογειακό της κλίμα, οι παραλίες της, το busy λιμάνι της και η μακραίωνη, πολυπολιτισμική ιστορία της που φτάνει μέχρι τους αρχαίους Φωκαείς είναι ορισμένα μόνο από τα στοιχεία που διαχωρίζουν το DNA της Μασσαλίας από τη γαλλική ενδοχώρα και που της προσδίδουν τη μοναδική, δική της ταυτότητα.
Η αρχαιότερη πόλη της Γαλλίας
Μιλάμε στο μεταξύ για την κυριολεκτικά αρχαιότερη πόλη της Γαλλίας, που ιδρύθηκε από αρχαίους Έλληνες αποίκους και όπου μέχρι σήμερα το ελληνικό στοιχείο παραμένει κυρίαρχο στο παραθαλάσσιο αστικό λιμάνι του ενός περίπου εκατομμυρίου κατοίκων: Τόσο σε ό,τι αφορά στις πάμπολλες ελληνικές ονομασίες και ονοματοδοσίες που συναντά κανείς τυχαία στα σοκάκια και στις πλατείες της πόλης όσο και στην ευρύτερη ατμόσφαιρα, αίσθηση και ιστορία της.
Στην αρχαιότητα, ως η πρώτη αρχαιοελληνική πόλη - κράτος στη σημερινή γαλλική επικράτεια, η Μασσαλία υπήρξε πολύ σημαντική εμπορική πόλη, με μεγάλο αριθμό κατοίκων και με σημαντικές προσωπικότητες του αρχαιοελληνικού κόσμου όπως ο γεωγράφος και εξερευνητής Πυθέας και ο θαλασσοπόρος Ευθυμένης ο Μασσαλιώτης.
Είναι φυσικά, αλήθεια, πως η γοητευτική «Ελληνίδα» του γαλλικού νότου, όπως κατ’ επανάληψη έχει περιγραφεί σε ταξιδιωτικά αφιερώματα, υπήρξε τις τελευταίες δεκαετίες κακόφημη και ιδιαιτέρως γνωστή για το καγκουριό και την εγκληματικότητά της. Αυτό όμως σήμερα δεν ισχύει πια στον βαθμό που ίσχυε στο παρελθόν και έπειτα είναι και θέμα οπτικής γωνίας και υποκειμενικής αισθητικής το πώς βλέπει κανείς τα πράγματα.
Ο οριζόντιος, διαδραστικός καθρέφτης που έχει τοποθετηθεί στο παλιό λιμάνι της πόλης είναι από τα καλύτερα είδη αστικής επίπλωσης που έχω συναντήσει ποτέ και αποτελεί τοπωνύμιο στην παραλιακή περαντζάδα ενώ λίγο μόνο παραπέρα εντοπίζονται και οι αστικές παραλίες της πόλης που ετοιμάζονται να υποδεχθούν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024.
Σίγουρα η Μασσαλία δεν είναι ο ιδανικός προορισμός για όλους όσοι αρέσκονται σε αποστειρωμένα ευρωπαϊκά τοπία με πεντακάθαρα πεζοδρόμια και απόλυτη τάξη και αρμονία, αν όμως γοητεύεσαι από μυρωδιές και εικόνες που σμίγουν μπαχάρια, γεύσεις και συνήθειες από Ανατολή και Δύση, τότε η πόλη σε αφορά και θα εκπλαγείς πολύ ευχάριστα, εάν δεν την έχεις επισκεφθεί ξανά.
Πολιτισμικές αναφορές
Μπορεί τα πεζοδρόμια και οι δρόμοι της να μην είναι χειρουργικά αποστειρωμένοι, η ιστορία και η κουλτούρα της πόλης όμως κάθε άλλο από αποστείρωση θυμίζει. Η Μασσαλία είναι άλλωστε η γενέτειρα πόλη σπουδαίων προσωπικοτήτων των γραμμάτων και των τεχνών όπως ο διάσημος χορογράφος Μορίς Μπεζάρ, ο ποιητής Εντμόν Ροστάν και ο συγγραφέας Αντονέν Αρτό και είναι η πόλη που με την αλανιάρικη της ταυτότητα και γοητεία ενέπνευσε τιτάνες της ποίησης όπως ο Νίκος Καββαδίας και ο Ρενουάρ.
Πρωτεύουσα της γκουρμέ γαστρονομίας στη Γαλλία δεν είναι, αυτό τον τίτλο δικαίως τον έχει η Lyon, ωστόσο κάθε άλλο από αδιάφορη είναι η τοπική κουζίνα της Μασσαλίας και εάν τύχει να βρεθείς στην πόλη οφείλεις να δοκιμάσεις τουλάχιστον την παραδοσιακή μπουγιαμπέσα, το διάσημο πιάτο που έχει τις ρίζες του στην αρχαιοελληνική κακαβιά! Σύμφωνα στο μεταξύ με τον μύθο, πρόκειται για το ίδιο πιάτο που ετοίμαζε η θεά Αφροδίτη στον σύζυγό της Ήφαιστο, για να τον στέλνει ήσυχο και ικανοποιημένο για ύπνο και κατόπιν να «ξεπορτίζει» με τον εραστή της, Άρη.
Για τους ποδοσφαιρόφιλους η πόλη είναι φυσικά και διαχρονικά πολύ δημοφιλής προορισμός, λόγω της ομώνυμης ποδοσφαιρικής ομάδας ενώ μάλλον δεν θα είναι συμπτωματικό που η Μασσαλία είναι η γενέτειρα παικτών όπως ο Έρικ Καντονά και ο Ζινεντίν Ζιντάν.
Αν είσαι, τέλος, σινεφίλ, θα έχεις μάλλον γνωρίσει την πόλη μέσω γνωστών ταινιών όπως το «French Connection» (1971), το «Ταξί» (1998), το «Bourne Identity» (2002), το «Baise Moi» (2000) καθώς και την πιο πρόσφατη σειρά «Marseille» του Netflix, με πρωταγωνιστή τον Ζεράρ Ντεπαρντιέ.
Στο εντυπωσιακό Μουσείο για την ιστορία της Μεσογείου
Ακόμη και μία μόνο μέρα να έχεις στην κατεξοχήν μεσογειακή πόλη της Γαλλίας, δεν υπάρχει αμφιβολία πως οφείλεις να επισκεφθείς το εντυπωσιακό ΜuCEM, τόσο για το τεράστιο αρχιτεκτονικό του ενδιαφέρον όσο και για τα πολύ ενδιαφέροντα μόνιμα εκθέματα που φιλοξενεί και που περιστρέφονται γύρω από τη μακραίωνη ιστορία ολόκληρης της Μεσογείου.
Το Μουσείο Ευρωπαϊκού και Μεσογειακού πολιτισμού (MuCEM) όπως είναι η επίσημη ονομασία του είναι ουσιαστικά το πρώτο και μοναδικό μουσείο στον κόσμο που έχει αφιερωθεί εξ’ ολοκλήρου στην ιστορία της Μεσογείου θάλασσας.
Το MuCEM εγκαινιάστηκε το 2013 με αφορμή τη θεσμοθέτηση της Μασσαλίας ως Ευρωπαϊκής Πρωτεύουσας Πολιτισμού και είναι ένα πραγματικά φανταστικό και καθηλωτικό, αμφιβληστροειδές σύμπλεγμα κτιρίων που βρίσκεται στην είσοδο του λιμανιού της πόλης και που μπλέκει αρμονικά τα παλιά, ιστορικά μνημεία της περιοχής με το σημερινό και το μοντέρνο. Από την πλευρά της θάλασσας, το J4 και το φρούριο του Saint-Jean φιλοξενούν μεγάλες εκθέσεις και πολιτιστικές δραστηριότητες και από την πλευρά της πόλης, το Κέντρο συντήρησης και πόρων (CCR) φιλοξενεί τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου.
Δεν αποτελεί επομένως έκπληξη που το νέο μουσείο έγινε γρήγορα είναι από τα σημαντικότερα της Μασσαλίας, προσελκύοντας ετησίως πολλά εκατομμύρια επισκέπτες.
