Κύμα συμπαράστασης στις γυναίκες του Ιράν

Περιστοιχισμένη από ένα πλήθος που φωνάζει συνθήματα, μια γυναίκα σηκώνει ένα ψαλίδι και κόβει την αλογοουρά της, αποκαλύπτοντας το κεφάλι της. Σε μια ανθρώπινη λαοθάλασσα, πολλοί εκ των οποίων είναι άνδρες, δεν φαίνεται ούτε μια χιτζάμπ ούτε μια μαντίλα. Η γυναίκα σηκώνει αγωνιστικά τη γροθιά της στον αέρα και οι συγκεντρωμένοι ξεσπούν σε επευφημίες. Είναι μια δυνατή πράξη αντίστασης στην ιρανική πόλη Κερμάν, όπου οι γυναίκες είναι υποχρεωμένες να φορούν μαντίλα σε δημόσιους χώρους.

Το βίντεο που κυκλοφόρησε στα σόσιαλ μίντια είναι ένα μόνο στιγμιότυπο από τις πολυάριθμες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας για τον θάνατο μιας νέας γυναίκας που συνελήφθη από την ισλαμική αστυνομία και πέθανε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες. Ο θάνατος της 22χρονης, κουρδικής καταγωγής, Μάχσα Αμίνι ήρθε σε μια στιγμή που το θεοκρατικό καθεστώς ανησυχεί για το ενδεχόμενο μιας λαϊκής εξέγερσης. Ηδη έχουν αναφερθεί τρεις θάνατοι, οι ανθρωπιστικές οργανώσεις κάνουν λόγο για επτά νεκρούς κατά τις τελευταίες πορείες.

Unprecedented scenes in Iran: woman sits on top of utility box and cuts her hair in main square in Kerman to protest death of Mahsa Amini after her arrest by the morality police. People clap their hands and chant “Death to the dictator.” #مهسا_امینی pic.twitter.com/2oyuKV80Ac

— Golnaz Esfandiari (@GEsfandiari) September 20, 2022

Οι κινητοποιήσεις στην ιρανική πρωτεύουσα, που δεν δείχνουν να αποδυναμώνονται, είναι μέχρι στιγμής ειρηνικές. Στις κουρδικές περιοχές της χώρας, όμως, έχουν εξελιχθεί βίαια σε πολλές περιπτώσεις. Ο εισαγγελέας στη δυτική πόλη Κερμάνσαχ ανέφερε πως δύο άνθρωποι σκοτώθηκαν στη διάρκεια «ταραχών». Το επίσημο πρακτορείο IRNA μετέδωσε ότι ένας βοηθός αστυνομικός έχασε τη ζωή του και άλλοι τέσσερις άνθρωποι τραυματίστηκαν στη Σιράζ, στο νοτιοδυτικό Ιράν. Την Τρίτη, μια 23χρονη κι ένας 16χρονος σκοτώθηκαν στην Ούρμια και στην Πιρανσαχάρ αντίστοιχα, σύμφωνα με κουρδική ανθρωπιστική οργάνωση που καταγράφει τις παραβιάσεις εις βάρος της κοινότητας στο Ιράν, η οποία ανεβάζει τον συνολικό αριθμό των νεκρών σε επτά.

Tahran
"Kız kardeşimi öldüreni öldüreceğim!"#Masha_Amini pic.twitter.com/qar9QmdpCQ

— Laborans (@LaboransS) September 20, 2022

Υπάρχουν ενδείξεις ότι ένα αντικαθεστωτικό κίνημα γεννιέται και είναι το πρώτο αυτού του είδους από το 2009, όταν ο θάνατος μιας άλλης νέας γυναίκας πυροδότησε πολυήμερες αναταραχές, πρωτόγνωρες από την εποχή της Ισλαμικής Επανάστασης το 1979. Τότε η Νέντα Αγκά Σολτάν δέχθηκε τα πυρά ελεύθερου σκοπευτή στη διάρκεια αντικυβερνητικής διαδήλωσης κι έγινε σύμβολο της λαϊκής δυσαρέσκειας για τον τρόπο μεταχείρισης των γυναικών στη χώρα.

Οι κινητοποιήσεις που ακολούθησαν εξέθεσαν πόσο εύθραυστο είναι το καθεστώς. Οι εικόνες της Αμίνι να μεταφέρεται την περασμένη Πέμπτη διά της βίας σε φορτηγάκι της «αστυνομίας ηθικής», που τη συνέλαβε επειδή δεν φορούσε χιτζάμπ, ξύπνησαν μνήμες από τον θάνατο της Σολτάν και υπενθύμισαν πως το ιρανικό κράτος συστηματικά βιαιοπραγεί εις βάρος πολιτών που το αμφισβητούν.

Η δεκαετία μεταξύ των δύο περιστατικών σημαδεύτηκε από αυξανόμενη καταπίεση. Οι ακτιβιστές έχουν περιθωριοποιηθεί και το κράτος αυτό καθαυτό έχει καταπνίξει κάθε ίχνος της «πράσινης επανάστασης» του 2009, μετά τις αμφισβητούμενες προεδρικές εκλογές. Οι παραστρατιωτικοί εθελοντές της μονάδας των basiji, που δημιουργήθηκε επί αγιατολάχ Χομεϊνί το 1979, ήταν υπεύθυνοι για τον θάνατο της Σολτάν και οι Φρουροί της Επανάστασης, που εφαρμόζουν τις αξίες της Ισλαμικής Επανάστασης, περιπολούν στους δρόμους και η παρουσία τους είναι εντονότερη μετά την εκλογή του σκληροπυρηνικού Ιμπραήμ Ραϊσί στην προεδρία τον περυσινό Αύγουστο. Xθες, από το βήμα του ΟΗΕ ο Ραϊσί απέφυγε να αναφερθεί στο περιστατικό και στα βίαια επεισόδια που σαρώνουν τη χώρα. Σιγήν ιχθύος τήρησε και ο θρησκευτικός ηγέτης της χώρας, αγιατολάχ Χαμενεΐ, στη δεύτερη ομιλία του χθες, μετά τα δημοσιεύματα των New York Times που τον εμφάνιζαν να είναι βαριά άρρωστος.