ΑΝΤΡΟΣ ΣΚΑΛΙΣΤΗΣ
Το να νιώθουμε ωραία είναι σημαντικό στοιχείο της ζωής μας και πρέπει να το επιδιώκουμε κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Όπως αυτή την τελευταία περίοδο όπου όλοι ζούμε δυσκολίες, πρέπει να ξέρουμε τι κρατάμε και τι αφήνουμε πίσω μας. Εμείς εδώ, μέσα από τα ταξίδια μας στα χρώματα, τα αρώματα και τις γεύσεις του νησιού μας, θα χαρούμε μαζί διαδρομές σε μικρούς, άγνωστους προορισμούς της Κύπρου μας, γεμίζοντας τις ζωές μας με όσο το δυνατόν περισσότερες εμπειρίες.
«Η ζωή είναι όπως όταν οδηγείς ποδήλατο. Για να κρατήσεις την ισορροπία σου, πρέπει συνεχώς να είσαι σε κίνηση», και εγώ συμφωνώ απόλυτα. Βρίσκω αυτή τη ρήση σοφή. Κατ’ ακρίβεια, για μένα είναι μότο ζωής. Γι’ αυτό κι εμείς δεν είμαστε του καναπέ μπροστά στην τηλεόραση ή σε κάποια καφετέρια…. Προτιμούμε τη μέρα μας να την περάσουμε σε κίνηση, σε μια ωραία διαδρομή, οδηγώντας ένα αυτοκίνητο που μας εμπνέει, πηγαίνοντας με το ποδήλατο σε ένα προορισμό που θα δώσει κι άλλο χρώμα στην καθημερινότητά μας, περπατώντας σε ένα μονοπάτι μέσα στη φύση.
Επιπλέον, αν ο προορισμός είναι τόπος που δεν έχουμε ξαναδεί, καινούργιος για μας, ακόμη καλύτερα. Προσθέτει χρώμα, αλλά προσθέτει και γνώση. Σήμερα, θα πάμε σε ένα σημείο του νησιού μας όπου λίγοι, πολύ λίγοι έχουν πάει. Πάμε για πρώτη φορά και ανυπομονούμε να γνωρίσουμε αυτό τον τόπο. Και είναι μαγεία, πραγματική μαγεία.
Θα πάμε για πρώτη φορά, σε τόπο όπου λίγοι έχουν πάει, τόπο μαγικό, που θα μας ταξιδέψει.
Ξέρουμε, όμως, ότι ένα κομμάτι της διαδρομής μας, το τελευταίο πριν τον κύριο προορισμό μας, είναι δύσκολο, μια ανηφόρα με μεγάλη κλίση και μάλιστα ανάβαση σε κακοτράχαλο και λίγο επικίνδυνο δρόμο. Δρόμο δίπλα από πραγματικά επικίνδυνους γκρεμούς. Αξίζει όμως να πάμε, θα δείτε σε λίγο γιατί. Απλώς, πρέπει να οδηγούμε προσεκτικά, που αυτό πάντα το κάνουμε.
Είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε το σημερινό road trip και δεν ξέρουμε ακόμα τον προορισμό. Ίσως γιατί είναι μαγικός, ίσως γιατί, όπως είπαμε και στην αρχή, πολύ λίγοι έχουν ανέβει μέχρι εκεί πάνω, ίσως γιατί είναι πραγματικά καλά κρυμμένο μυστικό, από αυτά που δεν θέλεις να γεμίσουν τουρισμό και φασαρία. Εμείς όμως, θέλουμε να το μοιραστούμε μαζί σας και αυτό το μυστικό, για να περάσουμε και σήμερα καλά μαζί.
Ξεκινούμε με κατεύθυνση τον Φαρμακά, ο τελικός μας προορισμός είναι πάνω από τον Φαρμακά, για την ακρίβεια είναι πάνω από σχεδόν όλη την Κύπρο, αλλά αυτά θα τα πούμε σε λίγο. Από Λευκωσία βγαίνουμε με κατεύθυνση προς Ανθούπολη, Κλήρου, Άγιο Επιφάνιο και μετά τα εστιατόρια ψάχνουμε για την ταμπέλα που μας κατευθύνει προς Φαρμακά, Μαχαιρά. Μπαίνουμε αριστερά και φτάνουμε στον Φαρμακά. Η διαδρομή είναι υπέροχη, ειδικά μετά την Κλήρου, γιατί μετά τις βροχές, είναι όλα καταπράσινα. Αν δεν έχετε βγει εκτός πόλης αυτή τη βδομάδα, κάντε το σήμερα, θα εκπλαγείτε. Η διαδρομή και ο Φαρμακάς αξίζουν blog από μόνα τους, σήμερα όμως η εκπομπή είναι αφιερωμένη αλλού. Από Λεμεσό και Πάφο θα ανεβείτε προς Παρεκκλησιά, Κελλάκι, Επταγώνια, Μελίνη, Οδού, Φαρμακά. Και αυτή υπέροχη διαδρομή, θα την απολαύσετε. Από Λάρνακα, πάμε στον αυτοκινητόδρομο Λάρνακας-Λεμεσού, ανεβαίνουμε προς Χοιροκοιτία, μετά Βάβλα, Λάγεια, Ορά, Μελίνη, Οδού, Φαρμακά. Ακόμα μια εξαιρετική διαδρομή μέσα από πανέμορφα τοπία και χωριά. Από Λευκωσία και Λεμεσό η διαδρομή έχει διάρκεια περίπου μια ώρα και από Λάρνακα περίπου 1 ώρα και ένα τέταρτο.
(Φωτογραφία: Ο Φαρμακάς είναι χωριό της επαρχίας Λευκωσίας και βρίσκεται 40 χιλιομέτρα νοτιοδυτικά της)
Φτάσαμε στον Φαρμακά, δεν είναι όμως αυτός ο προορισμός μας, εδώ θα έρθουμε για road trip άλλη φορά, σίγουρα το αξίζει το χωριό. Σήμερα μπαίνουμε στο χωριό και ψάχνουμε την ταμπέλα για Οδού, για να ανέβουμε πιο πάνω από το χωριό. Να πούμε, όμως, λίγα πράγματα για τον Φαρμακά. Γύρω από την περιοχή του χωριού, η φύση είναι άγρια. Βουνά με βράχους, τους χαρακτηριστικούς γκρίζους, κοφτερούς βράχους του Τροόδους. Πλαγιές κακοτράχαλες, που το νερό έχει διαβρώσει και έχει αφήσει γυμνές. Εδώ, σε αυτή τη γωνιά του τόπου μας, θα δείτε πώς ο άνθρωπος κατάφερε να μεταμορφώσει ένα γυμνό τοπίο. Αυτό το σχεδόν σεληνιακό τοπίο, η εργατικότητα των ανθρώπων το μετέτρεψε σε καταπράσινο αμπελώνα και οπωρώνα. Μηλιές, κερασιές, ελιές, αμυγδαλιές, καρυδιές, λαχανικά, όσπρια... Όλα τα καλά. Πρέπει να δοκιμάσετε τις ντομάτες του Φαρμακά… «ίσως οι καλύτερες ντομάτες στον κόσμο», που λέει και η γνωστή διαφήμιση.
Ακόμα κάτι σημαντικό για την περιοχή, είναι η παράδοση για τα εφτά χωριά που υπήρχαν από τον Φαρμακά μέχρι κάτω, στο Καλό Χωριό της Κλήρου. Η παράδοση λέει ότι αυτά τα χωριά ερειπώθηκαν από λοιμό, εγκαταλείφθηκαν και καταστράφηκαν. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η παράδοση δεν είναι μύθος όπως η ύπαρξη της τοποθεσίας Λοιμόχωρο, ονομασία που παραπέμπει στον λοιμό, όπως και το ότι όταν οι Φαρματζιώτες καλλιεργούν τα κτήματά τους βρίσκουν πήλινα αγγεία και εργαλεία άλλων εποχών. Κάποιοι λένε ότι στην περιοχή όπου ήταν η εκκλησία του Αρχαγγέλου υπάρχει κρυμμένος μεγάλος θησαυρός. Τόσο μεγάλος που θα μπορούσε να ζήση ολόκληρη η Κύπρος για εφτά χρόνια. Έχουμε πλούσια παράδοση πάντως.
Είμαστε στον Φαρμακά και βρήκαμε την ταμπέλα για Οδού, πάμε αριστερά και ακολουθούμε τον δρόμο αυτό για περίπου 800 μέτρα μόνο. Στα αριστερά μας θα δούμε ένα δρομάκι, πολύ στενό, πολύ ανηφορικό, στρωμένο με μπετόν, όχι άσφαλτο, ούτε χώμα.
Είναι πραγματικά στενός ο δρόμος και όσο ανεβαίνουμε τόσο πιο επικίνδυνοι οι γκρεμοί αλλά και άλλο τόσο ομορφαίνει το τοπίο. Σε κάποια σημεία δεν υπάρχει ούτε το μπετόν, έχει βρέξει πρόσφατα, το χώμα έγινε λάσπη και πέτρες, τις άγριες πέτρες του βουνού που σκίζουν λάστιχα. Είναι δύσκολος, θέλει πολλή προσοχή και ικανότητες. Πρέπει να σας προειδοποιήσω, τον δρόμο αυτό πρέπει να τον δοκιμάσουν μόνο όσοι έχουν αυτοκίνητα με σοβαρή τετρακίνηση και έχουν εμπειρία στην εκτός δρόμου οδήγηση, είναι επικίνδυνος. Σκεφτείτε ότι μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν το μονοπάτι που χρησιμοποιούσαν για την μεταφορά των σταφυλιών από τα αμπέλια στο χωριό με τα γαϊδούρια. Τελειώνει ο δρόμος και σταματάμε. Από εδώ και πάνω δεν υπάρχει μονοπάτι, ανάβαση με τα πόδια. Κατεβαίνουμε από το αυτοκίνητο και θαυμάζουμε τη θέα. Τη βλέπαμε και πριν, από το αμάξι, αλλά τμηματικά και με τον φόβο του δρόμου. Τώρα έχουμε όλη την πλαγιά και τον Φαρμακά, πιάτο, στα πόδια μας…
Φανταστείτε μια απότομη κλίση να κατεβαίνει προς το χωριό. Όλη η πλαγιά είναι φυτεμένη με αμπέλια πάνω σε δόμες, σε αναβαθμίδες. Οι δόμες είναι κατασκευασμένες από ξερολιθιές με τις άγριες γκρίζες πέτρες του βουνού που αναφέραμε και προηγουμένως. Είναι Δεκέμβριος, αλλά ακόμη τα αμπέλια έχουν κάποια από τα φύλλα τους, κάποια φύλλα είναι ήδη στο έδαφος, αλλά όλα με τα φθινοπωρινά χρώματα πλέον. Δόμη με γκρίζες πέτρες, βαθμίδα με αμπέλια και χρυσοκόκκινα φύλλα… Γκρίζα δόμη, χρυσοκόκκινη βαθμίδα, υπέροχα, γήινα, ζεστά χρώματα. Και ένας ήλιος δυνατός, ένα φως κυπριακό να τα υπογραμμίζει. Κρατήστε αυτή την εικόνα, είναι από αυτές που όποτε χρειάζεται τις ανασύρουμε από τη μνήμη και μας βοηθούν να βγάλουμε τις δύσκολες στιγμές της εβδομάδας που έρχεται.
Φωτογραφία: (Εξαιρετική θέα με τα αμπέλια πάνω από το χωριό)
Θαυμάσαμε την εξαιρετική θέα με τα αμπέλια πάνω από το χωριό και κρατήσαμε την εικόνα μέσα μας. Τώρα πλησιάζουμε τον προορισμό μας, αρχίζει το πιο δύσκολο κομμάτι. Ο Φαρμακάς είναι κτισμένος σε υψόμετρο 981 μέτρων. Εδώ που έχουμε ανέβει με το αυτοκίνητο είναι άλλα περίπου 200 μέτρα. Δηλαδή, σύνολο 1180 μέτρα περίπου. Εμείς, μαζί, θα ανέβουμε στη Σιελιδονόμουττη, άλλα 250 μέτρα άγριου, κακοτράχαλου βουνού, χωρίς δρόμο, ούτε καν μονοπάτι, σύνολο περίπου 1450 μέτρα. Σε αυτό το υψόμετρο δεν υπάρχει, για πολλά χιλιόμετρα, τίποτε που να μας κόβει την θέα. Και σήμερα έχουμε ήλιο και αρκετά καθαρή ατμόσφαιρα. Μπορείτε να φανταστείτε τι θα δούμε από εκεί πάνω;
Ετοιμαζόμαστε να ξεκινήσουμε την δύσκολη ανάβαση προς τη Σιελιδονόμουττη. Το όνομα και μόνο κάτι μας λέει για την προσβασιμότητα, μόνο τα χελιδόνια παν στην μούττη τούτην. Έχει, όμως, και κάτι ποιητικό το όνομα που έδωσαν οι παππούδες μας. Δεν την είπαν, ξέρω ‘γω, Αρκόμουττη ή Ψηλόμουττη ή Μαυρόμουττη, τη συνέδεσαν με τα χελιδόνια, Σιελοδονόμουττη.
Ευτυχώς, έχουμε προετοιμαστεί με άνετα ρούχα και μπότες. Μπότες που αντέχουν την κακομεταχείριση, ικανές για τέτοιες αναβάσεις. Πρέπει να προειδοποιήσουμε όσους θέλουν να δοκιμάσουν αυτή την ανάβαση. Δεν είναι εύκολη και μην πάτε με αθλητικά και φόρμες. Πηγαίνετε σωστά προετοιμασμένοι για δύσκολη ανάβαση.
Ξεκινούμε να ανεβαίνουμε περνώντας μέσα από ένα αμπέλι, παλιό αμπέλι με κουζούπες χοντρές, γέρικες. Μετά το αμπέλι, ανεβαίνουμε το βουνό, άγριο βουνό, απότομο με μεγάλη κλίση. Πατώντας πότε πάνω σε χώμα υγρό καλυμμένο με βρεγμένα φύλλα που έχουν πέσει από τις λατζιές, γλιστερή επιφάνεια, επικίνδυνη. Πότε σε πέτρες κοφτερές που οι αιώνες και οι κατολισθήσεις έχουν στοιβάξει σε μεγάλες επιφάνειες της πλαγιάς. Εκείνες τις πέτρες που τις πατάς και γλιστρούν, κυλούν όλες μαζί προς τα κάτω, σε παίρνουν μαζί τους. Γι’ αυτό κάθε βήμα μας πρέπει να είναι μελετημένο, με προσοχή, πριν πατήσεις γερά δοκιμάζεις. Αλλού, βράχια, κάθετα με κοφτερές επιφάνειες, χρειάζονται ορειβατικές ικανότητες. Εδώ, στα βράχια, γραπώνεις τον βράχο με τα χέρια για να ανέβεις και ελπίζεις ότι δεν θα ξεκολλήσει. Πιο πάνω πυκνές λατζιές και δεν υπάρχει πέρασμα. Περνάς μέσα από τις λατζιές σπρώχνοντας τη βλάστηση για να κάνεις πέρασμα. Σε ευθεία γραμμή από το αμπέλι μέχρι την κορυφή η απόσταση είναι περίπου 400 μέτρα. Εμείς, στην προσπάθειά μας να αποφύγουμε όσο γίνεται τις κακοτοπιές, διανύουμε πολύ μεγαλύτερη. Ανεβαίνουμε με κόπο, εδώ και 40 λεπτά και δεν έχουμε φτάσει στην κορυφή ακόμα, έχουμε καμιά δεκαριά μέτρα, καμιά δεκαριά μέτρα για να φτάσουμε στον ουρανό.
Είμαστε, όλοι μαζί, στη δύσκολη ανάβαση, στα τελευταία μέτρα για τη Σιελιδονόμουττη. Έχουμε πραγματικά δυσκολευτεί να ανέβουμε μέχρι εδώ και ελπίζουμε ότι αξίζει τον κόπο. Ακόμα μια προσπάθεια και φτάσαμε. Στεκόμαστε στην κορυφή πάνω από τον Φαρμακά, στα 1450 μέτρα… Απίστευτο... Τι θέα συγκλονιστική! Φανταστείτε ότι στα βόρεια βλέπουμε όλη την οροσειρά του Πενταδακτύλου, τη βλέπουμε εκεί που ξεκινά, από τον κόλπο της Μόρφου να ανεβαίνει και να προχωρά ανατολικά, βλέπουμε τον Πενταδάκτυλο, όλο το βουνό συνεχίζει μέχρι τον κόλπο της Αμμοχώστου, ναι, βλέπουμε και τη θάλασσα κάπου στην Σαλαμίνα. Πρώτη φορά μπορώ να κλείσω, να αγκαλιάσω όλο τον Πενταδάκτυλο, όλο το μήκος του, σε μια ματιά. Πιο δεξιά, στα ανατολικά μας, έχουμε τα Τζιόνια που μας κρύβουν την Ελεύθερη Αμμόχωστο και μέρος της Λάρνακας, αλλά χαιρόμαστε τα Τζιόνια από ψηλά, σκεφτείτε τα Τζιόνια από ψηλά… Στα νοτιοανατολικά, στο βάθος ξεκινά η θάλασσα από τη μέση του κόλπου της Λάρνακας και συνεχίζει στο Κίτι, Ζύγι, Μαρί, Βασιλικό. Βλέπουμε τη Λεμεσό, το Ακρωτήρι, όχι το χωριό Ακρωτήρι. Φέρτε στο μυαλό σας τον χάρτη της Κύπρου, στο κάτω μέρος έχουμε ένα ποδαράκι. Από εδώ βλέπουμε καθαρά αυτό το ποδαράκι, το Ακρωτήρι με την αλυκή του. Εγώ τουλάχιστον, πρώτη φορά, βλέπω το Ακρωτήρι από τόσο ψηλά, τόσο καθαρά και να ξεχωρίζει και η Αλυκή του. Πανέμορφο! Νοτιοδυτικά, το Πισσούρι, το αεροδρόμιο Πάφου και μετά ξεκινά να ανεβαίνει το Τρόοδος, οπότε στα δυτικά μας βλέπουμε όλα εκείνα τα δάση του Τροόδους, τον Όλυμπο με τις κεραίες του και το βουνό ξανά κατεβαίνει στον κόλπο της Μόρφου. Από αυτή την απόσταση βλέπουμε τον κόλπο της Μόρφου, όλη εκείνη την καμπύλη παραλία από το Καραβοστάσι μέχρι περίπου την Αγία Ειρήνη, λίγο πριν τον Κορμακίτη. Γυρίζω ξανά προς τον βορρά και προσπαθώ να βάλω μέσα μου, να χωρέσω τον Πενταδάχτυλο… Στα δεξιά μου, βορειοανατολικά, το Βαρώσι, η θάλασσα της Σαλαμίνας. Δεν ξέρω τι νιώθετε εσείς, ξέρω τι νιώθω εγώ. Έντονα συναισθήματα με πλημμυρίζουν, εναλλάσσονται μέσα μου ανάκατα… Αγάπη, νοσταλγία, συγκίνηση, μελαγχολία, αδικία, λύπη, πόνος, θυμός, όλα μαζί, βράζουν. Περιμένω την ισορροπία… Τι θα μείνει από αυτόν τον κατακλυσμό συναισθημάτων… Συνεχίζω να βλέπω τον Πενταδάχτυλο και σιγά-σιγά έρχεται η ηρεμία. Η εικόνα του Πενταδακτύλου με γεμίζει. Μια πληρότητα ανεβαίνει πάνω από τα υπόλοιπα συναισθήματα, πληρότητα και περηφάνια για τον τόπο μου, αγάπη για το χρυσοπράσινο φύλλο!
(Φωτογραφία: Δύσκολη ανάβαση, στα τελευταία μέτρα για τη Σιελιδονόμουττη)
(Φωτογραφία: Aπό εδώ βλέπεις όλη την Κύπρο)
Να προσθέσω κάτι σημαντικό για τη Σιελιδονόμουττη. Το 1953 έγινε η ενθρόνιση της βασίλισσας Ελισάβετ, της σημερινής βασίλισσας του Ηνωμένου Βασιλείου. Τότε η Κύπρος ήταν αποικία της Μεγάλης Βρετανίας. Οι Άγγλοι κατακτητές ήθελαν να γιορτάσουν με τον πιο φαντασμαγορικό τρόπο αυτό το γεγονός. Διάλεξαν τη Σιελιδονόμουττη για να δείξουν στους υποτελείς τους, δηλαδή εμάς, δύο πράγματα. Πρώτον, ότι όταν γιορτάζει η βασίλισσα πρέπει να γιορτάζει όλη η Κύπρος. Δεύτερο, αυτοί είναι οι αφέντες και κάνουν ό,τι θέλουν, όπου θέλουν, όποτε θέλουν. Ήρθαν εδώ, γιατί όπως από εδώ βλέπεις όλη την Κύπρο, αντίστοιχα, όλη η Κύπρος σε βλέπει όταν είσαι εδώ. Κουβάλησαν, ή μάλλον μας έβαλαν να κουβαλήσουμε, μια τεράστια ποσότητα ξυλείας και τη νύχτα της ενθρόνισης, τη νύχτα της γιορτής τους, άναψαν μια τεράστια φωτιά, μια λαμπρατζιά. Το 1953 που τα περισσότερα χωριά δεν είχαν ακόμα ρεύμα, που η Κύπρος ήταν σκοτεινή και το «η Κύπρος ήταν σκοτεινή», ξέρετε, ερμηνεύεται με πολλούς τρόπους. Φανταστείτε όμως τους Κύπριους του ‘53, σχεδόν από οπουδήποτε στο νησί, τι ένιωθαν εκείνη τη νύχτα βλέποντας αυτή τη λαμπρατζιά. Αυτό, όπως όλα στη ζωή μας, μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε με πολλούς τρόπους. Ο ένας, ο εύκολος είναι «οι Άγγλοι, οι αποικιοκράτες, οι δυνάστες», αυτοί φταίνε για όλα, εμείς δεν φταίμε σε τίποτε και άλλα γραφικά.
Ο άλλος τρόπος, που σηκώνει πολλή σκέψη και πολλή μελέτη από όλους μας, είναι ότι οι Άγγλοι, οι περαστικοί που τούντον τόπον, ήξεραν τη Σιελιδονόμουττη από τότε, εμείς, οι περισσότεροι, τώρα τη μαθαίνουμε.
Θέλω στο τέλος αυτού του blog να στείλω ευχαριστίες. Πολλές ευχαριστίες, στον καλό φίλο που μας μίλησε για τη Σιελιδονόμουττη, και μας ταξίδεψε στην κορυφή. Τον ευχαριστούμε γιατί μοιράστηκε μαζί μας αυτή τη γνώση, αυτή την εμπειρία. Εμείς, η παρέα του roadtrip.cy δεν θα βρίσκαμε ποτέ αυτόν τον τόπο και δεν θα ζούσαμε όλοι μαζί αυτή την περιπέτεια.
Τον ευχαριστούμε, όμως, και γιατί όταν τέλειωσε η περιπέτεια άρχισε η φιλοξενία. Μας πήρε στο σπίτι των γονιών του στο χωριό όπου μας καλοδέχτηκαν, με αγάπη που την ένιωθες. H μητέρα του μάς φίλεψε με αβγά, λουκάνικα, λούντζα, γιαούρτι, όλα τοπικά, αγνά, κυπριακά. Και ο πατέρας του μας φίλεψε με κρασί και ζιβανία παραγωγής δικής του, στον Φαρμακά. Ξέρετε, οι παλιοί είχαν παροιμίες με ιδιαίτερη βαρύτητα. Υπάρχει μια παλιά κυπριακή παροιμία και με αυτή θέλω να κλείσω το σημερινό blog.
Ο ΤΟΠΟΣ ΕΝ Ο ΑΔΡΩΠΟΣ…
