Της Δωριάνας Κυριάκου
Όλα έχουν αλλάξει, τίποτα πια δεν είναι το ίδιο. Κι όµως, γύρω µας τα πάντα µοιάζουν να βαίνουν όπως τα γνωρίζαµε. Οι δυσκολίες της καθηµερινότητας ολοένα και αυξάνονται - ανάλογα και µε τις ευθύνες του καθενός -, οι ανθρώπινες σχέσεις µοιάζουν να προσπαθούν να επανέλθουν στα «φυσιολογικά» τους και οι οικονοµικές συνέπειες των όσων διαδραµατίζονται στον κόσµο δεν παύουν ποτέ να σταµατούν να µας επηρεάζουν. Πώς γίνεται όµως κατά τη διάρκεια µιας τόσο τεράστιας αλλαγής, οι ανθρώπινες σχέσεις –και ιδιαίτερα οι ροµαντικές– να µείνουν ανέπαφες; ∆εν γίνεται. Αυτό που όµως µπορεί κανείς να «εγγυηθεί» είναι ότι η νέα αυτή τάξη πραγµάτων φέρνει µαζί της πολλές αλλαγές.
Μερικές εκ των οποίων, µάλλον ήρθε η στιγµή, όχι µόνο να ονοµάσουµε, να αντιληφθούµε, να πραγµατοποιήσουµε, αλλά και να µεταβάλουµε µε τέτοιον τρόπο έτσι ώστε να απαλλαγούµε από τον φόβο. Είτε αυτός απαντά στις καθηµερινές δυσκολίες που αντιµετωπίζουµε, είτε αφορά µαθήµατα που πρέπει να πάρουµε για την αξία της ανθρώπινης ζωής, είτε αποφάσεις για τη µετέπειτα προσωπική και επαγγελµατική µας ζωή.
Το «όλα είναι κύκλος» είναι αδιαµφισβήτητα µια φράση που πρέπει να συντροφεύει τις σκέψεις µας για το µέλλον. Όχι απαραίτητα µε τη µαταιόδοξη έννοια του «ό,τι ανεβαίνει πρέπει να κατέβει», αλλά µε την ουσιαστική, θετική δράση που δίνει στον οργανισµό, σαν κίνητρο για να συνεχίσει να παλεύει.
Οι αλλαγές
Αναλογιζόµενοι, λοιπόν, τα όσα βιώνουµε σαν ανθρωπότητα το τελευταίο διάστηµα, όπως είναι φυσικό, καλούµαστε να φέρουµε εις πέρας δύο βασικές ανάγκες. Την επιβίωση απέναντι στις κακουχίες (οικονοµική, προσωπική, επαγγελµατική, νοοτροπία) και την εξέλιξή µας µε τέτοιον τρόπο που θα λειτουργεί προνοητικά απέναντι σε άλλες ενδεχόµενες περιόδους αλλαγών. Ωστόσο, αυτό που αναφέρουµε κάθε φορά στη στήλη είναι η σηµαντικότητα της αποδοχής των αλλαγών. Αυτής που ξεκαθαρίζει µέσα µας, πως καµία φορά οι αλλαγές –ακόµη και αυτές που δεν µπορούµε να ελέγξουµε– µεταφέρουν µαζί τους δράσεις που δεν είναι πάντα αρνητικές. Όπως για παράδειγµα η βαθιά ριζωµένη οικογενειακή θαλπωρή που «ορίζει» τις κολεκτιβιστικές κουλτούρες (όπως και τη δική µας) και τις δυναµώνει τόσο πολύ που εκµηδενίζει τις αποστάσεις. Μετά, όπως σε κάθε στοιχείο που επηρεάζει τον ψυχισµό, οι αλλαγές που βιώσαµε µοιάζουν να έχουν θέσει νέα όρια στις καθηµερινές µας αλληλεπιδράσεις. Πράγµα που σηµαίνει ότι µετά από δύο και κάτι χρόνια, έχουµε (κυρίως ασυνείδητα) µεταφέρει στις εγκεφαλικές «ρυθµίσεις» νέα δεδοµένα, που δεν µοιάζουν τόσο µεγάλα όσο ήταν στην αρχή.
Ανεβάζοντας επίπεδο
Αναγκαζόµενοι λοιπόν να επιλέξουµε ανάµεσα σε δύο σενάρια, την ολοκληρωτική αποστροφή σε όσα µεµαθηµένα και την επιµέρους «υποχώρηση» –µετέπειτα αναπροσαρµογή– των πεπραγµένων, ακολουθήσαµε το δεύτερο. Μαζί, ως µια κοινωνική µάζα που ωθείται προς το κέντρο της, µε απώτερο σκοπό να βγει από τη µάχη όσο πιο αλώβητη µπορεί. Για κάποιους µοιάζει «παράλογο», για άλλους νόρµα, ενώ ποτέ δεν µπορούµε να αµφισβητήσουµε τα κίνητρα του καθενός. Καταφέραµε ακόµη και µέσα από τις διαφωνίες µας να προστατεύσουµε την πλειονότητα των πολιτισµικών και κοινωνικών µας δεξιοτήτων, µε τέτοιο τρόπο που πια είµαστε έτοιµοι για το επόµενο επίπεδο. Ένα επίπεδο που προφανώς, µε βάση και τις αναλύσεις, θα µοιάζει πιο δύσκολο, πιο τραχύ για όσους κουβαλούν –και όχι άδικα– µέσα τους ακόµη τον φόβο. Ωστόσο, η µαγεία της κοινωνικής επιστήµης, αλλά και της ψυχολογίας υποδεικνύει πως ακόµη και στις πιο δύσκολες στιγµές, οι λαοί βρίσκουν τον τρόπο να αγκαλιάσουν όλα τα µέλη της µάζας µε τον πιο αλτρουιστικό τρόπο. Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται όµορφα και να φαίνονται παραµυθένια, όµως δεν αποκλίνουν πολύ από την πραγµατικότητα. Είµαστε «αναγκασµένοι» να παλέψουµε για δύο πράγµατα, την οριοθέτηση στα νέα δεδοµένα, αλλά και την κοινωνική συσπείρωση απέναντι στον «κοινό εχθρό». Πράγµα που αναπόφευκτα σηµαίνει ότι τα βήµατα που ακολουθούµε –και στη συνέχεια βιώνουµε τις συνέπειες– επηρεάζουν τον καθένα ξεχωριστά, από όποιο κοµµάτι της κοινωνίας και αν βρίσκεται.
Ροµαντικές σχέσεις
Εµβαθύνοντας στα κοινωνικά φαινόµενα, οι ροµαντικές σχέσεις αποτελούν αδιαµφισβήτητα ένα τεράστιο κοµµάτι των κοινωνικών δράσεων των ατόµων. Όπως είναι λογικό, δεν έχουν περάσει αλώβητες µέσα από τον κυκεώνα των δυσκολιών. Πολλές έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα, λόγω και της καθηµερινής τριβής, άλλες έχουν χάσει το «χρώµα» τους, το πάθος, τη δύναµη. Άλλες πάλι έχουν δυναµώσει σε τέτοιο βαθµό που µοιάζουν στέρεες απέναντι σε ό,τι βρεθεί στο διάβα τους. Κανείς όµως δεν µπορεί να ξεφύγει από τις προσωπικές διαµάχες µε τα «θέλω» και τα «µπορώ» τόσο εύκολα. Μαζί µελετήσαµε αρκετές φορές τις συνέπειες που επιφέρει µια τόσο δύσκολη συνθήκη (όπως αυτή της πανδηµίας), αλλά και τους τρόπους για να καταφέρουµε να προστατεύσουµε µε όσα όπλα έχουµε στη φαρέτρα µας την ανθρώπινη πλευρά τους. Αυτό όµως που δεν ξεκαθαρίσαµε, και θα ήταν καλό να καταγραφεί, είναι η ανάγκη των ανθρώπων για να απαλλαγεί από όλα αυτά τα «πρέπει» και τους καθοδηγητικούς πίνακες. Καταφέρνοντας να ζήσει για µια φορά στο εκατό τοις εκατό τη θετικότητα των συναισθηµάτων που αποδίδουν τέτοιου είδους σχέσεις.
Κατάνυξη
Περιµένοντας την αλλαγή να µετουσιωθεί στην καθηµερινή µας δράση, εµείς οφείλουµε, πρώτα στους εαυτούς µας και µετά στην κοινωνική µας υπόσταση, τουλάχιστον ένα δώρο. Αυτό της ολοκληρωτικής εµπιστοσύνης στις επιλογές µας. Της «αποστροφής» από τα κατατονικά συναισθήµατα που προκαλεί ο αρνητισµός της συνεχούς κατακραυγής απέναντι στην αλλαγή και της µετουσίωσης των θετικών αποτελεσµάτων της αντίδρασής µας ως οντότητα. Παίρνοντας δηλαδή στα χέρια µας τις µεγάλες ανακατατάξεις και αντιλαµβανόµενοι τα «χιλιόµετρα» που διανύσαµε, τότε και µόνο τότε θα καταλάβουµε το πόσο έτοιµοι είµαστε να αντιµετωπίσουµε όλα όσα βαραίνουν την ψυχή. Είναι πολλές οι φορές που τα πράγµατα έµοιαζαν και ακόµη µοιάζουν µε βουνό. Όµως αυτό που σπάνια οι άνθρωποι καταφέρνουν να αντιληφθούν χωρίς καθοδήγηση, είναι τα όσα έχουν κατακτήσει. Έτσι, σε ρυθµούς απόλυτης κατάνυξης, περνάµε σε νέο συναισθηµατικό, πολιτισµικό και ψυχικό επίπεδο. Ένα επίπεδο που κερδήθηκε µε κόπο και µόχθο, µε συναισθηµατική νοηµοσύνη και αλληλεπίδραση. Με γεµάτες «καρδιές», που ακόµη και απέναντι στον φόβο κατάφεραν να βγουν νικήτριες. Αυτές οι µάχες είναι απόκτηµά µας και είναι καιρός να τις αφήσουµε στο παρελθόν, αναγνωρίζοντας όσα µάθαµε, κοιτώντας το µέλλον.
Βήµατα προς την απελευθέρωση
Ο φόβος είναι από τα συναισθήµατα που δύσκολα αντιµετωπίζονται. Και όχι άδικα, καθώς τείνει να παραλύει το µυαλό από την καθαρή σκέψη, αντικαθιστώντας την µε αυτήν του «παραλογισµού» και της συνεχόµενης τοξικής δράσης. Για να πετύχουµε λοιπόν την πλήρη απαλλαγή µας από αυτόν, δεν έχουµε παρά να ακολουθήσουµε την πιο πετυχηµένη συνταγή από όλες. Αυτήν της σταδιακής ανάπτυξης θετικών αντιστοίχως ανάλογων συναισθηµάτων, µε τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να αποµακρυνθούµε εντελώς από αυτόν. Το πιο πάνω σενάριο για πολλούς φαντάζει «γολγοθάς», ωστόσο, αν το καλοσκεφτούµε το µοναδικό πράγµα που µας εµποδίζει από την απαλλαγή του είναι ένας άλλος φόβος. Αυτός του αγνώστου. Βαδίζουµε σε «νερά» που για τους περισσότερους δεν είναι γνωστά, όµως αν αναλογιστούµε τα δεδοµένα, τότε θα καταλάβουµε πως ως άνθρωποι είµαστε φτιαγµένοι για να κατακτούµε τους φόβους µας. Από τη γέννησή µας µέχρι την ηµέρα που θα εγκαταλείψουµε τα εγκόσµια, είµαστε «προγραµµατισµένοι» να δρούµε κάτω από συνθήκες πρωτόγνωρες. Μαθαίνουµε να µιλάµε, να παίζουµε, να διαβάζουµε, να καλλιεργούµε δεξιότητες, να ελέγχουµε φυσικές ανάγκες και πάνω απ’ όλα, να αναπτύσσουµε συναισθηµατικούς δεσµούς. Αναφορές που φανερώνουν όχι µόνο το µεγαλείο της εγκεφαλικής µας δράσης, αλλά και της «µαγείας» που προκύπτει µέσα από την κοινωνική αλληλεπίδραση. Μοιάζουν µε «συγκοινωνούντα δοχεία» οι άνθρωποι, ο ένας δρα ασυνείδητα στον άλλο, δηµιουργώντας γύρω µας µια «φούσκα» από θετικές και αρνητικές δράσεις που στο τέλος ορίζουν αυτό που γινόµαστε στη συνέχεια. Για να κατακτήσουµε όµως την «απελευθέρωση» από όλα όσα µας βαραίνουν, πρέπει να συµπεριλάβουµε στον προγραµµατισµό µας και τους δύο πυλώνες –αφού ο ένας δεν µπορεί να υπάρχει χωρίς τον άλλον. Έτσι, εξηγούνται και όλα όσα βιώνουµε σήµερα και µπορεί κανείς να βάλει τα δικά του όρια απέναντι σε όσα βλέπει, όσα ακούει και όσα ενστερνίζεται. Με αυτό τον τρόπο καταφέρνει να «ανεξαρτητοποιηθεί» από τον συνεχόµενο αρνητισµό του φόβου και να µεταλλάξει αυτή του την ενέργεια σε θετική προσπάθεια για το µέλλον.
Όλα έχουν την ώρα τους
Όσον αφορά δε τις προσωπικές σχέσεις; Τώρα τα πράγµατα µοιάζουν ίσως πιο φιλόδοξα από ποτέ. Άνθρωποι από όλες τις ηλικιακές οµάδες, σεξουαλικούς προσανατολισµούς, φετιχιστικά προφίλ και κοινωνικά δόγµατα, έρχονται ολοένα και πιο κοντά στον από κοινού τους στόχο. Την ηδονιστική απόλαυση που προσφέρει η πρόσωπο µε πρόσωπο επαφή. Είναι σαν ανήµερα θηρία που περιµένουν να αρπάξουν τη λεία τους και να την παρασύρουν σε ένα άλλο κόσµο. Πλασµένο για να προσφέρει µόνο την απόλαυση και για να εξαντλήσει από προσώπου γης κάθε αµφιβολία για τη λίµπιντο. Αν µια εποχή θα ήταν η καλύτερη για να απαλλαγούµε από τα όσα περιγράψαµε πιο πάνω και να προχωρήσουµε σε µια νέα, είναι τώρα. Τώρα θα αφήσουµε στην άκρη τις προκαταλήψεις, τώρα θα βάλουµε τη φαντασία µας σε δράση, τώρα θα παλέψουµε για να διεκδικήσουµε την «αποκλειστικότητα», τώρα θα τολµήσουµε αυτό που ίσως φοβόµαστε. Αγκαλιαστείτε, φιληθείτε και ελάτε πιο κοντά. Αφήστε στην άκρη τους καθωσπρεπισµούς και τα «δεν ξέρω», δείχνοντας εµπιστοσύνη στο ένστικτό σας. Βγείτε από την «κινούµενη άµµο» της απαισιοδοξίας για το µέλλον και επιτρέψτε στον παρτενέρ σας να σας περιλούσει µε την ίδια χρυσόσκονη, όπως και στο παρελθόν.
Στόχοι
Αυτό που καθορίζει κάθε νέο κύκλο στις ζωές µας, δίνοντάς µας την ευκαιρία να ανοίξουµε διάπλατα τις πόρτες της απελευθέρωσης, είναι η δική µας ιδιοσυγκρασία. Είτε συλλογική, αυτή δηλαδή που προέρχεται από την κοινωνική µας υπόσταση και θέση – είτε ατοµική, αυτή δηλαδή που ορίζεται από το άτοµο για το άτοµο. Αν και χιλιάδες είναι οι φορές που καλούµαστε να απαλλαγούµε από τα στερεοτυπικά καλούπια της, η κοινωνία έρχεται πολλές φορές αντιµέτωπη µε καταστάσεις που µόνο συλλογικά µπορεί να τις αντιµετωπίσει. Έτσι και σήµερα, έχοντας λάβει τη γνώση, µέσα από δαιδαλώδεις διαδικασίες, περιορισµούς και ψυχικές κρίσεις, καλούµαστε να φέρουµε εις πέρας ένα από τα πιο δύσκολα σενάρια στην ενήλικη ζωή. Αυτό της επιβίωσης και της επιβολής ισορροπίας στη νέα µας καθηµερινότητα. Στόχοι µας θα είναι πάντα η «απεξάρτηση» από τα πεπραγµένα και η προσήλωση στα καινοτόµα φαινόµενα που θρέφουν τον ψυχισµό ως κανένα άλλο. Αυτό κατακτάται µέσα από αγώνες. Αγώνες που στο τέλος φέρνουν το άτοµο πρώτα αντιµέτωπο µε την ευαισθησία της φυσικής του υπόστασης και µετά δοκιµάζοντας τα ψυχικά του αποθέµατα. Το ίδιο ισχύει και όταν αναφερόµαστε στις σχέσεις ανάµεσα στα ζευγάρια. Συναισθηµατικά οφείλουµε να παραδεχτούµε πως ναι µεν η αγάπη θρέφει το πνεύµα, αλλά δεν παύει παρά να χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Καθώς η συνήθεια (κάτι που µοιάζει µεγάλη «πανδηµία» ανάµεσα στα µακροχρόνια ζευγάρια), µπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη στη συνέχεια. Ένα είναι το σίγουρο, ότι «τα αγαθά κόποις κτώνται» όπως ανέφερε και ο Αριστοτέλης, γνωµικό που δεν θα µπορούσε να ταιριάξει καλύτερα σε άλλη συνθήκη. Η απελευθέρωση από τον φόβο και το πέρασµα στη νέα εποχή, γνωρίζοντας ταυτόχρονα τις ανακατατάξεις στην καθηµερινότητα, χρειάζεται κόπο, τόσο πρακτικό όσο και ψυχικό.
Καταληκτικά
Αν είναι κάτι που αξίζει τον κόπο να µείνει, από όσα γράφουµε, δεν είναι απαραίτητα το πείσµα για απαλλαγή από όσα βαραίνουν, όσο η αποδοχή της ιδιάζουσας περίστασης της οποίας βιώνουµε επανειληµµένα τις συνέπειες εδώ και δύο χρόνια. Είναι η ευλογηµένη ελπίδα που κρύβει ο καθείς από εµάς µέσα του για καλύτερες µέρες. Αυτή είναι που ποτίζει τον ψυχισµό µε την απαραίτητη ψυχραιµία και ευγνωµοσύνη, πρώτα για όσα έχει κατακτήσει (υλικά και συναισθηµατικά), µετά για όσα έχει στόχο να πετύχει. Καταγράφοντας λοιπόν τα σηµαντικά στοιχεία της συνθήκης, αντιλαµβανόµαστε ότι τα βήµατα που πρέπει να ακολουθηθούν από εδώ και στο εξής πρέπει να γίνονται µε πάσα µεθοδικότητα. ∆ουλεύοντας πρώτα τον δικό µας ψυχικό κόσµο, κάνοντάς τον ανθεκτικό απέναντι στους αρνητισµούς και τις τοξικές παρωδικές συνθήκες της καθηµερινότητας. Μετά µε τον παρτενέρ µας, δουλεύοντας στην αναπροσαρµογή της συµφωνίας, είτε αυτή έχει να κάνει µε την επικοινωνία, είτε µε τη σεξουαλική επιθυµία, είτε µε την πρακτική χηµεία. Ενώ τέλος, οφείλουµε να επαναδιαπραγµατευτούµε και την υπόστασή µας απέναντι στην κοινωνία, τις θέσεις που παίρνουµε και τις αποφάσεις που λαµβάνουµε, καθώς ως ζωντανός οργανισµός πάντα θα αντικατοπτρίζει τη µαζική υπόσταση.
