Όνειρα: Η πύλη στο ασυνείδητο

Η ανάγκη για επεξήγηση είναι και αυτή που πρωταρχικά δημιουργεί τα ερωτήματα και μετέπειτα τα μετουσιώνει σε θεωρία. Έτσι λειτουργεί και ο μεγαλύτερος μηχανισμός απάντησης της οντότητας του ψυχισμού.

Για τον Freud τίποτα από όσα κάνουμε δεν συμβαίνει τυχαία, η εγκεφαλική δράση στην πολυπλοκότητά της έχει σαν βάση στο παγόβουνο το Ασυνείδητο. Μέσα από αυτό, το άτομο αποφασίζει και αλληλοεπιδρά στην κοινωνία με την τάση είτε να συγκρατεί είτε να καταπιέζει τις ορμές και τις παρορμήσεις του (σεξ & θάνατος σαν βασικά κίνητρα). Αυτή η «καταπίεση» έρχεται μετέπειτα να εκφραστεί μέσα στα όνειρά μας. Ο λόγος αντίθετα, βιολογικά, είναι κυρίως το τελευταίο ερέθισμα να μεταφράζεται σαν «ιστορία» την ώρα που ο εγκέφαλος κάνει reboot, δηλαδή ξεκουράζεται.

Εδώ καλό θα ήταν να αναφερθούμε στην τοπογραφία του ανθρώπινου μυαλού για να καταλάβουμε τελικά τί είναι το ασυνείδητο. Ας φανταστούμε το μυαλό μας σαν ένα παγόβουνο.

• Ασυνείδητο (βάση παγόβουνου)
  Εντοπίζεται στο βάθος του ψυχισμού και περιλαμβάνει ιδέες, εξορμήσεις, συναισθήματα, φαντασίες αλλά και αναμνήσεις και εμπειρίες που βρίσκονται έξω από τη συνειδητή αντίληψη και που δεν μπορούν να γίνουν συνειδητές με εστιασμό της προσοχής μας σ' αυτές. Περιέχει μεταξύ άλλων τους φόβους, τις μη αποδεχόμενες σεξουαλικές επιθυμίες, τις ντροπιαστικές εμπειρίες και τα βίαια κίνητρα.
• Προσυνειδητό /Υποσυνείδητο (μέση παγόβουνου)
  Βρίσκεται στον προθάλαμο του συνειδητού ανάμεσα σ ’αυτό και το ασυνείδητο. Το ίδιο εμπεριέχει τις μνήμες και την αποθηκευμένη γνώση που έχει το άτομο.
• Συνειδητό (κορφή παγόβουνου)
  Περιλαμβάνει όλα όσα εμπίπτουν στη συνείδηση του ατόμου ανά πάσα στιγμή. Κυρίως εστιάζεται στις σκέψεις και τις αντιλήψεις που έχει το άτομο είτε κοινωνικά είτε προσωπικά.

Για να αντιληφθούμε λοιπόν την σημασία των ονείρων θα πρέπει ακόμη να ξεκαθαρίσουμε την δομή της προσωπικότητας (μοντέλο). Η ίδια αποτελείται από 3 συστήματα που αλληλοεπιδρούν

• Εκείνο (ID): βιολογική παράμετρος/ αρχή της ευχαρίστησης
• Εγώ (EGO): ψυχολογική παράμετρος/ αρχή της πραγματικότητας
• Υπερεγώ (SUPEREGO): κοινωνική παράμετρος/ αρχή της ηθικής

Στην ξύπνια ζωή οι παρορμήσεις και επιθυμίες του ID λόγω της βαρύτητάς τους τείνουν να καταστέλλονται από το SUPEREGO έτσι ώστε να αντισταθμιστούν κοινωνικά. Έτσι μέσα από τα όνειρα καταφέρνουμε να ανοίξουμε μια πύλη στο ασυνείδητο και επειδή οι επιθυμίες του «Εκείνο» μπορεί κατά καιρούς να γίνουν προκλητικές το «Υπερεγώ» παρεμβαίνει και δίνει μια πιο αποδεχτή μορφή τους στα όνειρα.

Εν κατακλείδι, ο Ασυνείδητος αυτός κόσμος είναι πραγματικά μια όαση γεμάτη από ίσως και επικίνδυνες σκέψεις που προκαλούν στη συνέχεια τα όνειρα και παίρνουν τις μορφές που βλέπουμε. Ποτέ τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται, οι μηχανισμοί λειτουργούν σαν καλοκουρδισμένη μηχανή με απώτερο σκοπό την προστασία του ατόμου από την ψυχολογική κούραση και ψυχοπαθολογία.