Φωτογραφίες: Ντέμης Συρανίδης
Βίντεο: Στέλιος Στεφάνου
Kείμενο: Πάρης Δημητριάδης
Στην καρδιά της εντός των τειχών πόλης λειτούργησε η υπερσύγχρονη, νέα αίθουσα συνεδριάσεων και εκδηλώσεων του Δημαρχείου Λευκωσίας. Ως μια οργανική, αρμονική επέκταση του κτιριακού συμπλέγματος του Δημαρχείου, η εντυπωσιακή, νέα αίθουσα, φτιάχτηκε τόσο για να φιλοξενεί τις τακτικές συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου όσο και για την πραγματοποίηση πολυποίκιλων άλλων εκδηλώσεων, μας εξηγεί σε αποκλειστικές του δηλώσεις στο must, ο αρχιτέκτονας του έργου, κ. Richard Dickon Irwin.
Ο ίδιος ο Δήμος Λευκωσίας, σε ανακοίνωση που εξέδωσε τις προάλλες, με αφορμή τη λειτουργία της αίθουσας, χαρακτήρισε το κτίριο ως το νέο στολίδι της εντός των τειχών. Αναμφίβολα, μπορεί να γίνει λόγος για ένα πολυσήμαντο αρχιτεκτόνημα, που διαθέτει όλα τα φόντα να γίνει τοπωνύμιο για ολόκληρη την πόλη της Λευκωσίας.
Η επιβλητική ξύλινη οροφή της αίθουσας έχει επενδυθεί με τιτάνιο και ψευδάργυρο
Διαφάνεια
Σύμφωνα με τον κ. Richard Irwin, επίκεντρο στη φιλοσοφία του σχεδιασμού της νέας αίθουσας υπήρξε η δημιουργία ενός κτιρίου που να είναι διάφανο: Tο εσωτερικό του, δηλαδή, να φαίνεται από έξω και αντιστοίχως ο εξωτερικός περίγυρος της αίθουσας να φαίνεται από μέσα.
Με άλλα λόγια, περνώντας ως περαστικός έξω από το κτίριο, εκτός από το να παρατηρείς τα αρχαιολογικά ευρήματα, έχεις τη δυνατότητα να ενσωματώσεις στο οπτικό σου πεδίο το σύνολο των τεκταινόμενων εντός της αίθουσας ενώ, την ίδια ώρα, ο κάθε δημοτικός σύμβουλος, σύνεδρος ή οποιοσδήποτε άλλος θα βρίσκεται εντός της νέας αίθουσας, μπορεί να έχει πεντακάθαρη εικόνα του τι γίνεται έξω στον παρακείμενο αρχαιολογικό χώρο και στην οδό Παλιάς Ηλεκτρικής.
Ένας σχεδιασμός που, σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα του έργου, παραπέμπει στην πεμπτουσία της τοπικής αυτοδιοίκησης ως θεσμού, καθότι η φυσική σύνδεση της αίθουσας με την πόλη φιλοδοξεί να συμβάλλει βοηθητικά σε μια συμμετοχική αίσθηση του κοινού στα δρώμενα.
Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα, τα διάφανα τζάμια παραπέμπουν σε μια αίσθηση συμμετοχής του κοινού
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, πέραν των τακτικών συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου, η αίθουσα έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να εξυπηρετεί ποικίλες ανάγκες. Αξίζει να αναφερθεί, για παράδειγμα, ότι το μεγάλο στρογγυλό τραπέζι που βρίσκεται στην κεντρική σκηνή της αίθουσας, μπροστά από την αμφιθεατρική εξέδρα, μπορεί πανεύκολα να αποσυναρμολογηθεί και να φυλαχθεί προσωρινά, ούτως ώστε να μπορούν να φιλοξενούνται διαφορετικού τύπου εκδηλώσεις.
Αρμονία
Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα, η μεγαλύτερη, μάλλον, πρόκληση για τον σχεδιασμό της νέας αίθουσας αλλά και του κτιριακού συμπλέγματος ευρύτερα υπήρξε η πρόθεση να δημιουργηθεί κάτι μοντέρνο στην καρδιά της παλιάς πόλης, που να μπορεί να δέσει αρμονικά τόσο με τον πλούτο των αρχαιολογικών ευρημάτων που ανέδειξαν στο σημείο οι ανασκαφές όσο και με τον συνολικό, παραδοσιακό χαρακτήρα της περιοχής. Μέχρι βεβαίως να καταλήξουμε στο τελικό σχέδιο, μας είπε χαρακτηριστικά ο κ. Irwin, είχε προηγηθεί πολυετής έρευνα και μελέτη, με την ανάδειξη του αρχαιολογικού πλούτου να τίθεται προτεραιότητα.
«Πλέον η εντός των τειχών κοσμείται με ένα μοναδικό αρχιτεκτόνημα, το οποίο στοχεύει σε συνεχή διάλογο, τόσο με τη σύγχρονη, ζωντανή πόλη όσο και με τις ανασκαφές του παρελθόντος. Ο αρχιτεκτονικός μας σχεδιασμός είναι το ολιστικό αποτέλεσμα μιας πολυεπίπεδης διαδικασίας ενσωμάτωσης των στοιχείων που προϋπήρχαν στην περιοχή και μιας διαρκούς προσπάθειας για πρόοδο, εξέλιξη και ραφινάρισμα».
Άποψη της νέας αίθουσας από τη νότια πλευρά του κτιρίου
Η αρχαιολογική ανασκαφή μπροστά από το μοντέρνο κτιριακό σύμπλεγμα του Δημαρχείου θεωρείται η μεγαλύτερη που έγινε ποτέ στην εντός των τειχών πόλη. Τα ευρήματα προέρχονται κυρίως από τη μεσοβυζαντινή και φραγκική περίοδο
Η εκτενέστερη ανασκαφή
Ίσως έχει σημασία να υπενθυμιστεί ότι η ανασκαφή στην περιοχή, απασχόλησε στο παρελθόν έντονα την κοινή γνώμη της Λευκωσίας ως επίσης και τη διεθνή αρχαιολογική κοινότητα. Ζωηρός και έντονος υπήρξε ο δημόσιος διάλογος ειδικά με το ζήτημα της συνύπαρξη ή όχι των αρχαιοτήτων με τα νέα κτήρια. Τελικά πάρθηκε η γενναία και σωστή, όπως αποδείχθηκε, απόφαση να ενσωματωθούν από κοινού στον ίδιο σχεδιασμό και να παρουσιαστούν στην πόλη σαν ένα ενιαίο, εκθεσιακό σύνολο.
Για την ιστορία να πούμε ότι η ανασκαφή είχε αρχίσει το μακρινό, πια, 2002 και χαρακτηρίζεται ως η μεγαλύτερη σε έκταση συστηματική ανασκαφή που έγινε ποτέ στην εντός των τειχών. Παρότι οι αρχαιολογικές μαρτυρίες είναι ελάχιστες, οι πληροφορίες που προέκυψαν από την ανασκαφή, κυρίως για τη βυζαντινή και μεσαιωνική περίοδο της Λευκωσίας, θεωρούνται βαρυσήμαντες.
Μέσα σε ένα τέτοιο, λοιπόν, τόσο φορτισμένο ιστορικά περιβάλλον, πώς μπορούν να συνδυαστούν περίκομψα οι μοντέρνες πινελιές με την ανασκαφή από τη μία αλλά και την ευρύτερη παραδοσιακή αρχιτεκτονική της περιοχής, από την άλλη;
Σεβασμός στο περιβάλλον
Mια εξονυχιστική μελέτη του μεγέθους, των διαστάσεων και των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν υπήρξε καθοριστική για να επιτευχθεί ο στόχος του σεβασμού του περιβάλλοντος στην παλιά πόλη, σημειώνει ο αρχιτέκτονας. «Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην ανάγκη το νέο κτήριο να ταιριάζει σε όγκο και στυλ με τα γειτονικά κτίρια, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα ένα σχετικώς σεμνό σχεδιασμό σε ύψος, με σεβασμό στον περιβάλλοντα δημόσιο χώρο. Τα μακρόστενα παράθυρα, για παράδειγμα, έχουν φτιαχτεί με τρόπο που να δένουν αρμονικά με τα παράθυρα των παλιών κτιρίων».
Την ίδια ώρα, προτεραιότητα δόθηκε στην ανάγκη να μπορούν οι πεζοί να περπατούν γύρω από το κτιριακό συγκρότημα αλλά και εντός του αιθρίου του, όπου βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος. «Η κεραμική επένδυση των γραφειακών χώρων, εκτός από το ότι επιλέχθηκε για να ταιριάζει με τις γειτονικές στέγες, εξυπηρετεί ταυτόχρονα τη μείωση της κλίμακας των προσόψεων καθώς και το “παιχνίδι” με τη μετακινούμενη θέση του ήλιου, κατά τη διάρκεια της ημέρας, υποβοηθώντας στη δημιουργία μιας ανθρώπινης ατμόσφαιρας».
Το ξύλο λειτουργεί ως ένα ζεστό υλικό που μπαλανσάρει ωραία με τα ψυχρότερα υλικά του μετάλλου και του γυαλιού
Ξύλο
Στο εσωτερικό της, η αίθουσα είναι γεμάτη με ξύλο, στο δάπεδο, στην οροφή, παντού. Ποιοι ήταν οι παράγοντες που οδήγησαν στην απόφαση να χρησιμοποιηθεί τόσο πολύ ξύλο; Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα του έργου, το ξύλο ήταν μια ξεκάθαρη επιλογή, καθώς είναι ένα υλικό που έχει χρησιμοποιηθεί εκτεταμένα στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική της εντός των τειχών πόλης.
Στην περίπτωση της νέας αίθουσας, το ξύλο συμβάλει επιπλέον ως ένα ζεστό υλικό που έρχεται σε ωραία αντίθεση με τα ψυχρότερα υλικά του μετάλλου και του γυαλιού, που στο κυρίως κτίριο έχουν χρησιμοποιηθεί κατά κόρον. Σημαντικό κιόλας είναι να ειπωθεί ότι τα ξύλα που έχουν χρησιμοποιηθεί προέρχονται από πράσινες πηγές και βοηθούν στον ευρύτερο βιοκλιματικό σχεδιασμό του κτιρίου.
Συγκεκριμένα, έχει γίνει εκτεταμένη χρήση λευκής βελανιδιάς, λόγω της μεγάλης ανθεκτικότητας που θεωρείται ότι έχει το εν λόγω είδος ξύλου. Επιπροσθέτως, τα κόντρα πλακέ φτιάχτηκαν από ξύλο που προέρχεται από σημύδα.
Παράθυρα
Τα μεγάλα τεράστια παράθυρα που βλέπουν προς τον αρχαιολογικό χώρο εξυπηρετούν τον βασικό σκοπό της διαφάνειας και συντελούν στη δημιουργία ενός ισχυρού δεσμού της αίθουσας με τον αρχαιολογικό χώρο και το πλούσιο παρελθόν της πόλης. Έχουν κατασκευαστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην προκαλείται αντανάκλαση καθώς και να μην θερμαίνεται, πέραν του δέοντος, η αίθουσα. Για το σκοπό αυτό, τα τζάμια που έχουν χρησιμοποιηθεί ενσωματώνουν ενδιάμεσο στρώμα σκίασης που παρέχει πρόσθετη προστασία από τον ήλιο.
Σε ό,τι αφορά στο ίδιο το τζάμι, αυτό, σύμφωνα με τον κ. Irwin, θεωρείται τεχνολογικά προηγμένο. Δεν έχει στερεωθεί με το καθιερωμένο πλαίσιο αλλά με μια αραχνοειδή μέθοδο, που θεωρείται κιόλας ιδιαιτέρως αντισεισμική.
Για τα παράθυρα έχει γίνει χρήση τεχνολογικά προηγμένων τζαμιών
Ηχομόνωση
Αναφορικά με την ηχομόνωση της αίθουσας, ο αρχιτέκτονας του έργου τονίζει ότι μέσω του σχεδιασμού η έμφαση έχει δοθεί στην ανάδειξη του φυσικού ήχου εντός της αίθουσας και της μέγιστης δυνατής μείωσης των ήχων από έξω. Στη μείωση των εξωτερικών ήχων βοηθούν ειδικά ενδιάμεσα στρώματα που έχουν ενσωματωθεί στα τζάμια των παραθύρων.
Πέραν από ξύλο, για την κατασκευή της νέας αίθουσας έχει χρησιμοποιηθεί και πολύ ατσάλι που κάθεται σε μια μεγάλη βάση από σκυρόδεμα. Η οροφή έχει επενδυθεί με τιτάνιο και ψευδάργυρο.
Παράλληλα, το κτίριο έχει φτιαχτεί με τέτοιο τρόπο, ώστε το καλοκαίρι να παραμένει όσο το δυνατόν πιο σκιερό και κατ' επέκταση δροσερό. Την ίδια ώρα, τον χειμώνα η υποδαπέδια και περιμετρική θέρμανση διατηρούν το κτίριο ικανοποιητικά θερμό.
Οπτικός σχεδιασμός
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο οπτικός σχεδιασμός του κτιρίου, όπου σύμφωνα με το σκεπτικό, σκοπός ήταν να φτιαχτεί «κάτι σαν ένα μαγικό φανάρι που τη νύχτα θα λάμπει». Tόσο οι εσωτερικές όσο και οι εξωτερικές επιφάνειες φωτίζονται με τεχνολογία LED, που έχουν τοποθετηθεί προσεκτικά για να προσδίδουν ζωντάνια. Πλεονέκτημα θεωρείται επιπλέον η ευελιξία στον φωτισμό, καθώς η υποδομή προσφέρει τις δυνατότητες να υπάρχει ποικιλία επιλογών που να μπορούν να χρησιμοποιούνται ανάλογα με την ώρα της ημέρας αλλά και τη φύση της εκδήλωσης.
Βιοκλιματική αρχιτεκτονική
Εύλογα θα υπέθετε κάποιος ότι η νέα αίθουσα έχει φτιαχτεί στο βιοκλιματικό πρότυπο που υιοθετεί ολόκληρο το κτιριακό σύμπλεγμα του νέου δημαρχείου. Ο σχεδιασμός ενός γυάλινου κατά βάση κτιρίου σε μια χώρα με 330 ημέρες ηλιοφάνειας προϋποθέτει μια πολύ προσεκτική βιοκλιματική στρατηγική για να αποφευχθεί η υπερθέρμανση. Γεγονός που έγινε κατορθωτό με την κατάλληλη αξιοποίηση του ηλιακού φωτός και τη διατήρηση της μέγιστης διαφάνειας, μας εξηγεί ο κ. Irwin.
«Προσοχή δόθηκε επιπλέον στη σκίαση που προέρχεται από τα γειτονικά κτίσματα, στη χρήση ενός εποχιακού κουβουκλίου, στη χρήση τεχνολογικά προηγμένου γυαλιού, στη χρήση επιδαπέδιων αντλιών θερμότητας καθώς και σε ένα φυσικό σύστημα εξαερισμού το οποίο ωστόσο ρυθμίζεται από ένα δίκτυο υπολογιστών. Ο συνδυασμός των παραπάνω επιτυγχάνει τη λιγότερο δυνατή ενεργειακή κατανάλωση».
Το κυκλικό τραπέζι στο κέντρο της εξέδρας αποσυναρμολογείται πανεύκολα
Η εξωτερική όψη της νέας αίθουσας λίγο προτού δύσει ο ήλιος
