Η Καθημερινή
Του Απόστολου Κουρουπάκη
Έχουμε και λέμε, λοιπόν: τον 3ο μ.Χ. αιώνα στη Ρώμη έζησαν και μαρτύρησαν δύο Βαλεντίνοι. Ο ένας γεννήθηκε στο Τέρνι της Ιταλίας στα τέλη του 2ου μ.Χ. αιώνα και έγινε επίσκοπος της πόλης αυτής. Μαρτύρησε, σύμφωνα με την παράδοση, στη Ρώμη το 268 μ.Χ. περ., όταν ο ύπατος Placidus διέταξε τη θανάτωσή του διά αποκεφαλισμού, όταν έμαθε ότι ο γιος του, μαζί με άλλους, έγινε χριστιανός. Ο έτερος Βαλεντίνος, ένας απλός ιερέας, γεννήθηκε και πέθανε στην Αιώνια Πόλη, όταν, επίσης, αποκεφαλίστηκε με διαταγή του Ρωμαίου αυτοκράτορα, Κλαύδιου του Γότθου, αφού είχε χαρίσει το φως στην κόρη ενός Ρωμαίου ευγενή, οπότε όλη η οικογένεια, αλλά και άλλοι πίστεψαν στον χριστιανισμό. Πολλοί, μάλιστα, θεωρούν τα δύο αυτά πρόσωπα, ως ένα, λόγω των πολλών ομοιοτήτων των πληροφοριών. Για τον τρίτο Βαλεντίνο γνωρίζουμε μόνο ότι δραστηριοποιήθηκε στην Αφρική.
Ποιος όμως από τους τρεις είναι ο άγιος του Έρωτα; Οι δύο πιο γνωστοί, σύμφωνα πάντα με την παράδοση, έχουν να επιδείξουν άξιες θαυμασμού πράξεις: ο ένας ευλόγησε τους γάμους ενός παράνομου ζευγαριού, κάπου στη Ρώμη, ο άλλος Βαλεντίνος πάντρευε κρυφά ζευγάρια στη Ρώμη, παρά την απαγόρευση του αυτοκράτορα.
Μία άλλη παράδοση θέλει τον Άγιο Βαλεντίνο, ενώ βρισκόταν φυλακισμένος να ερωτεύτηκε την κόρη κάποιου δεσμοφύλακα, την οποία κατάφερε να παντρευτεί, πράγμα όντως δύσκολο και τολμηρό! Ο τολμηρός αυτός Βαλεντίνος, μάλιστα, προτού παραδώσει το πνεύμα του, έστειλε λέει φάκελο, γράφοντας επάνω: «Από τον Βαλεντίνο σου!». Κάποια άλλη παράδοση θέλει τον άγιο Βαλεντίνο του Τέρνι να έχει θεραπεύσει την τυφλή κόρη του δεσμοφύλακα, πριν οδηγηθεί στον δήμιο. Φυσικά, στις επίσημες πηγές αναφέρεται μονάχα η ίαση από κάποια ασθένεια και η μαζική προσέλευση των παρόντων στα θαύματα στους κόλπους του χριστιανισμού. Οι διάφορες ιστορίες, καλά τυλιγμένες σε ένα πέπλο μυστηρίου δεν έχουν τελειωμό, άλλωστε αυτό δεν είναι και ο έρωτας, ένα μυστήριο, που όλους, γλυκά… μας τυραννά!
Η ημέρα του αγίου Βαλεντίνου
Η 14η Φεβρουαρίου καθορίστηκε ως ημέρα εορτής απάντων των ερωτευμένων και άρχισε να διαδίδεται χάρις στον Άγγλο συγγραφέα του 13ου αιώνα, Geoffrey Chaucer, ο οποίος με το έργο του «Parlement of Foules» έκανε την πρώτη μνεία στην ημέρα αυτή. Σύμφωνα με τον συγγραφέα αυτήν την ημέρα τα πουλιά αναζητούν το ταίρι τους όπως χαρακτηριστικά γράφει σε μεσαιωνικά αγγλικά: «For this was on seynt Valentynes day / Whan every foul cometh there to chese his make... (309-10)». Γι’ αυτήν του τη διατύπωση ειπώθηκαν πολλά, αφού ο Φεβρουάριος είναι αρκετά κρύος για την αναπαραγωγή, εκτός κι αν ο συγγραφέας είχε υπ’ όψιν του το… κρύο καιρός για δύο! Φυσικά, υπάρχει και η θεωρία ότι τον Φεβρουάριο πολλά πουλιά αναζητούν το ταίρι τους στην κρύα… Βρετανία ή ότι τότε σύμφωνα με αρχαία ημερολόγια έμπαινε η άνοιξη. Ποιος ξέρει;
Η καθιέρωσή της
Αυτή η αναφορά του Άγγλου συγγραφέα, ανασύρθηκε από το χρονοντούλαπο της ιστορίας και διαδόθηκε, όπως τα βέλη του Έρωτα, ταχύτατα από επίσης Άγγλους, όπως τον Alban Butler, ο οποίος αναφέρει στο βιβλίο του (Lives of the Fathers…) ότι επειδή οι ιερείς ήθελαν να εκριζώσουν τη συνήθεια των νέων της Ρώμης να γράφουν το όνομα των κοριτσιών εν είδει κάποιας ψηφοφορίας, αντικατέστησαν τη συνήθεια αυτή γράφοντας σημειώματα με ονόματα αγίων.
Αυτή η παράδοση, ίσως να στηρίζεται στην αρχαία ρωμαϊκή γιορτή, τα Λουπερκάλια, μία ποιμενική γιορτή εξαγνισμού που τελούταν το διάστημα από τις 13 έως τις 15 Φεβρουαρίου. Φαίνεται ότι απαγορεύθηκε κατά τον 5ο αιώνα, από τον πάπα Γελάσιο και τη θέση της πήρε η χριστιανική εορτή της Υπαπαντής, που εορταζόταν 40 ημέρες μετά τα Θεοφάνεια. Η λιγότερο, αν μη τι άλλο, θορυβώδης γιορτή του αγίου Βαλεντίνου, άγνωστο πώς, πήρε τη θέση της Υπαπαντής, όταν αυτή μεταφέρθηκε από τις 14 Φεβρουαρίου στις 2 του ίδιου μήνα. Φυσικά, αυτή η διασύνδεση των Λουπερκαλίων με τη γιορτή του Βαλεντίνου έχει αμφισβητηθεί. Μία άλλη εξίσου ενδιαφέρουσα θεωρία είναι ότι κατά τη λατρεία της Anna Perenna, οι κάτοικοι της Ρώμης μαζευόντουσαν σε κάποιο άλσος σε ζευγάρια και λάτρευαν τη θεά. Το άλσος αυτό συνέπεσε να βρίσκεται πλησίον του τόπου ταφής του Βαλεντίνου!
Από τον 17ο αιώνα περίπου, οπότε σταδιακά θεσπίζεται η ημέρα του αγίου Βαλεντίνου στις αγγλοσαξονικές χώρες καθιερώνεται η αποστολή αρχικά χειρόγραφων σημειωμάτων και αργότερα έντυπων καρτών. Σήμερα αποστέλλονται περίπου 1,4 εκατομμύρια τέτοιες κάρτες!
Πρέπει να πούμε ότι ο άγιος Βαλεντίνος, είναι μάρτυρας της Καθολικής Εκκλησίας, ενώ στο ανατολικό αγιολόγιο δεν συναντάται άγιος με αυτό το όνομα. Η Ορθόδοξη Εκκλησία προσπάθησε να βρει τον δικό της άγιο της αγάπης και κατά καιρούς έχουν προταθεί οι άγιοι Ακύλας και Πρίσκιλλα, ο άγιος Υάκινθος, και άλλοι, χωρίς, ωστόσο, η λατρεία τους να έχει συνδεθεί άμεσα με τη γιορτή του έρωτα, όπως, τουλάχιστον την έχουμε συνδέσει με τον άγιο Βαλεντίνο.
Μάθετε ακόμη ότι…
• Και στην Ελλάδα υπάρχει η φήμη ότι φυλάσσονται τα λείψανα του αγίου Βαλεντίνου. Άγνωστο πώς, αναφέρεται ότι βρέθηκαν αρχικά στον ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου στη Μυτιλήνη και από εκεί στον ιερό ναό των αγίων Φραγκίσκου και Κλάρας στην Αθήνα. Λείψανα του αγίου βρίσκονται επίσης στο Δουβλίνο, στη Μάλτα, στην Αγγλία και στη Σκοτία!
• Το όνομα Βαλεντίνος προέρχεται από τη λατινική λέξη valeo/valens που σημαίνει κραταιός, δυνατός, ισχυρός. Γνωστό, άλλωστε, και το απόφθεγμα από τις Παροιμίες του Σολομώντα, που αργότερα μελοποίησε ο Μάνος Χατζιδάκις, «Κραταιά ως θάνατος αγάπη»!
• Το νησί Galesnjak στην Κροατία, το νησί Tupai στη γαλλική Πολυνησία, το Coeur de Voh στη Νέα Καληδονία και άλλες τέτοιες μαγικές τοποθεσίες μοιάζουν από ψηλά σαν καρδούλες, όπως αυτές που οι Βαλεντίνοι στέλνουν στις αγαπημένες τους, λέτε να έχουν κτυπηθεί από το βέλος του Έρωτα;
• Με την ημέρα του αγίου Βαλεντίνου, έχει συνδεθεί η σφαγή στο Σικάγο το 1929 μεταξύ δύο συμμοριών, του Αλ Καπόνε και του Μπαγκς Μόραν, οπότε η πρώτη εξόντωσε τη δεύτερη. Πολύ αίμα για μία γιορτή του έρωτα, δεν νομίζετε;
