ΑΝΤΡΟΣ ΣΚΑΛΙΣΤΗΣ
Το κείμενο είναι τμήματα της εκπομπής «Roadtrip.cy» στον Σπορ FM 95.
Πιστεύω ότι υπήρχε η έντονη ανάγκη για ταξίδι στις μέρες μας και το roadtrip.cy καταφέρνει να γεμίσει αυτό το κενό. Περνάμε καλά μαζί και σήμερα έχουμε παραπάνω λόγους να περάσουμε καλά.
Στην καθημερινότητά μας, ή μάλλον πάντα, χρειαζόμαστε μια βαλβίδα ασφαλείας, ένα σχέδιο Β. Εμείς, σ’ αυτή την εκπομπή θέλουμε να είμαστε μέρος αυτού του σχεδίου Β, η θετική πλευρά των πραγμάτων. Γιατί πάντα υπάρχει και η θετική πλευρά των πραγμάτων και στο υπέροχο νησί μας μπορούμε να ανακαλύψουμε πολλά θετικά!
Κάθε βδομάδα εξερευνούμε διαφορετικές, όχι πολύ γνωστές, γωνιές της Κύπρου, ζούμε μαζί τη διαδρομή, απολαμβάνουμε τα τοπία, τα μονοπάτια της φύσης, τα καφενεία, τις ταβερνούλες και οτιδήποτε άλλο θα βάλει χαμόγελο στο πρόσωπό μας. Χαιρόμαστε οδήγημα, απολαμβάνουμε όμως και περπάτημα σε μονοπάτια της φύσης, εκεί που μπορούμε και διαδρομές για ποδηλασία. Γιατί, η ποικιλία είναι το αλάτι της ζωής. Και θέλουμε τη ζωή μας όσο το δυνατόν πιο πλούσια σε εμπειρίες και χαμόγελα.
Είναι ανθρώπινο να μεγαλώνει η αγάπη μας για ταξίδια. Η αγάπη για κίνηση, είτε ανακαλύπτοντας νέους τόπους είτε επιστρέφοντας στους παλιούς, τους αγαπημένους. Ξέρετε κάτι, όμως; Η κίνηση ξεκινά από τη στιγμή που αρχίζουμε να οργανώνουμε το ταξίδι. Συχνά, η διαδικασία διοργάνωσης είναι το ίδιο απολαυστική με την εμπειρία. Ή ακόμα, η ανάμνηση του ταξιδιού, ειδικά όταν συνοδεύεται και από ένα ενθύμιο, είναι και απολαυστική και έντονη. Πιθανότατα και πιο απολαυστική από το ταξίδι το ίδιο.
Αφορμή για το σημερινό ταξίδι είναι ακριβώς αυτό, ένα ενθύμιο, ένα σουβενίρ, όπως συνηθίζουμε να τα αποκαλούμε. Μια πέτρα δηλαδή, όχι τίποτε σπουδαίο, αλλά μια πέτρα από τόπο αγαπημένο. Αυτή η πέτρα έφερε μνήμες και δημιούργησε την ιδέα γι’ αυτό το ταξίδι. Στη διοργάνωση, συναντήσαμε ένα εμπόδιο. Αγαπημένος τόπος, αλλά όχι αγαπημένη διαδρομή. Ο δρόμος περνά από ένα πολύ τουριστικό δρόμο του τόπου μας, δρόμο που προτιμώ να αποφεύγω. Επειδή πάντα επιλέγουμε τις μικρές, ήσυχες γωνιές του τόπου μας.
Σήμερα θα βάλουμε σακίδιο στην πλάτη και θα βρεθούμε απευθείας στον προορισμό μας. Θα σας εισηγηθούμε περπάτημα σε ειδυλλιακό τοπίο, επίσκεψη σε δύο αρχαιολογικούς χώρους, σε μουσείο με αρχιτεκτονική σημασία, σε παραλίες και σε σημεία θέας. Δείτε τις σημερινές εισηγήσεις σαν ένα μενού από το οποίο μπορείτε να διαλέξετε ό,τι και όσα θέλετε. Δεν είναι πιο ωραία η ζωή όταν έχουμε επιλογές;
Φύγαμε από Πάφο με κατεύθυνση τον Κόλπο των Κοραλλίων με τελικό προορισμό τον Άγιο Γεώργιο της Πέγειας. Οι φίλοι που μας ακολουθούν ξέρουν ότι έχουμε πολύ θετική ενέργεια και σε όλα βρίσκουμε τη θετική πλευρά. Αυτό το κομμάτι διαδρομής δεν θα το περιγράψουμε, όμως. Θα αποφύγουμε να μιλήσουμε για τη διαδρομή, τουλάχιστον όσον αφορά το πρώτο κομμάτι, την τουριστική περιοχή που έχει πνίξει τους Τάφους των Βασιλέων.
Φτάνουμε κατ’ ευθείαν στον Άγιο Γεώργιο της Πέγειας και ξεκινάμε ψάχνοντας τον αρχαιολογικό χώρο. Να πούμε ότι ο Άγιος Γεώργιος, η εκκλησία που έχουμε μπροστά μας, είναι γνωστό προσκύνημα στην Πάφο στο δυτικό ακρωτήριο της Κύπρου, γνωστό ως Δρέπανον, αντίστοιχο με το προσκύνημα του Αποστόλου Ανδρέα στο ανατολικό άκρο του τόπου μας. Αυτό που δεν είναι γνωστό, σε βαθμό που μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχε καν σήμανση, είναι ότι εδώ υπάρχει και σημαντικός αρχαιολογικός χώρος. Εδώ, στην περιοχή, έγιναν ανασκαφές που έβγαλαν στην επιφάνεια ένα σημαντικό οικισμό. Φαίνεται ότι ήταν μικρή πόλη, άγνωστο ποια, που είχε γνωρίσει ακμή κατά τα ελληνιστικά, ρωμαϊκά και πρωτοβυζαντινά χρόνια. Η πόλη μάλλον εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους της κατά την περίοδο των αραβικών επιδρομών από τον 7ο μέχρι και τον 10ο αιώνα μ.Χ.
(Φωτογραφία: Η πόλη μάλλον εγκαταλείφθηκε κατά την περίοδο των αραβικών επιδρομών, από 7ο μέχρι και 10ο αιώνα μ.Χ.)
Αυτή την περίοδο, λόγω ακριβώς των αραβικών επιδρομών, σε πολλές περιοχές του νησιού οι κάτοικοι εγκατέλειψαν τα επικίνδυνα παράλια κι ανέβηκαν πιο ψηλά, σε πιο ασφαλή μέρη. Εικάζεται ότι γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, τότε, ίσως ιδρύθηκε ο οικισμός της σημερινής Πέγειας, ως διάδοχος της άγνωστης σήμερα μικρής πόλης στο λιμάνι του Αγίου Γεωργίου. Πιθανότατα, ο νέος οικισμός να έχει κρατήσει και την ονομασία της αρχαίας μικρής πόλης. Η εικασία αυτή έχει και ως προέκτασή της και το όνομα της σημερινής Πέγειας. Θεωρείται ότι έχει αρχαία ελληνική προέλευση, από το «πέλεια», που σημαίνει περιστέρι. Υπάρχουν αναφορές για τα περιστέρια της Κύπρου από αρχαίους συγγραφείς. Τα περιστέρια ήταν τα ιερά πουλιά της Αφροδίτης που λατρευόταν ιδιαίτερα στην περιοχή της Πάφου. Υπάρχει και αναφορά σε αρχαία πηγή στο «Πέλεια», ως γυναικείο όνομα, όνομα ιέρειας της Αφροδίτης.
Εδώ, το Κυπριακό Τμήμα Αρχαιοτήτων μεταξύ του 1952 και του 1955, βρήκε τρεις παλαιοχριστιανικές βασιλικές και ένα λουτρό, που χρονολογούνται στον 6ο αιώνα μ.Χ. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν την περίοδο 1992-98 από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Κατά τις ανασκαφές αυτές φάνηκε ότι στον Άγιο Γεώργιο υπήρχε κατά τα ρωμαϊκά και παλαιοχριστιανικά χρόνια ένας μεγάλος ανοχύρωτος οικισμός, ο οποίος αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Ιουστινιανού (527-565 μ.Χ.).
Εκτός από τις τρεις παλαιοχριστιανικές βασιλικές και το λουτρό, έχουν ανακαλυφθεί ένα βαπτιστήριο, υδραγωγεία και τάφοι σκαμμένοι στον απόκρημνο βράχο πάνω από τη θάλασσα. Η πιο σημαντική ανακάλυψη, από αισθητικής πλευράς τουλάχιστον, είναι τα υπέροχα ψηφιδωτά. Είναι αρκετά καλά διατηρημένα μέχρι σήμερα… Το «μέχρι σήμερα» το τονίσαμε διότι σε αντίθεση με τη γειτονική εκκλησία, το αλιευτικό καταφύγιο, την περίφημη Γερόνησο και τις ψαροταβέρνες της περιοχής, ο αρχαιολογικός χώρος Αγίου Γεωργίου Πέγειας παραμένει απροστάτευτος και «κρυμμένος» από τη μεγάλη πλειονότητα των επισκεπτών της περιοχής.
Μέχρι πρόσφατα, σε ολόκληρη τη διαδρομή από τον κυκλοφοριακό κόμβο Πέγειας-Κόλπου των Κοραλλίων, δεν υπήρχε ούτε μια ένδειξη για την ύπαρξη ενός από τους σπουδαιότερους αρχαιολογικούς χώρους της επαρχίας Πάφου, της Κύπρου ολόκληρης. Δυστυχώς, όταν αντιληφθεί κάποιος τι υπάρχει εδώ, θα συνειδητοποιήσει ότι ούτε στοιχειώδη μέτρα προστασίας των αρχαιοτήτων δεν έχουν ληφθεί. Ο Δήμαρχος Πέγειας στο παρελθόν έκανε λόγο για έναν σπάνιο αρχαιολογικό θησαυρό που «φωνάζει» για σοβαρά προβλήματα κάλυψης από τις καιρικές συνθήκες. Το πρώτο πράγμα που θα δει κάποιος μόλις περάσει το, εκδοτήριο εισιτηρίων δηλαδή, είναι ότι τα εξαιρετικά δάπεδα με ψηφιδωτά παραμένουν απροστάτευτα από τις καιρικές συνθήκες και την αλμύρα της θάλασσας.
Στην περιοχή, έχουν ανακαλυφθεί ιστορικά στοιχεία που αποδεικνύουν ανθρώπινη παρουσία τουλάχιστον από την πρώιμη χαλκολιθική περίοδο, το 3800 π.Χ. δηλαδή. Η περίοδος ακμής, όμως, φαίνεται ότι ήταν τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια. Μια σύνοψη της ιστορίας της περιοχής είναι η εξής: Αμέσως μετά την άλωση της Τροίας, πολλοί από τους Αχαιούς νικητές στην προσπάθειά τους να επιστρέψουν στην πατρώα γη, δεν κατάφεραν να γίνουν αποδεκτοί στις πόλεις-βασίλειά τους, με αποτέλεσμα να ψάξουν για νέα πατρίδα. Αρκετοί από αυτούς έφθασαν στις ακτές της Κύπρου, όπου βρήκαν χώρο κατάλληλο για να εδραιωθούν από την αρχή, κτίζοντας νέες πόλεις-βασίλεια. Φυσικά, οι νέες πόλεις κοινωνικά, θρησκευτικά, πολιτισμικά ήταν καθαρά ελληνικές. Ήρθαν και εδώ σιγά-σιγά, στον Άγιο Γεώργιο, κατασκεύασαν λιμάνι, και στην κορυφή του λόφου που δεσπόζει της θάλασσας έκτισαν την πόλη τους. Την ευημερία και την ανάπτυξη βοήθησε το γεγονός ότι το λιμάνι ήταν σε στρατηγικό σημείο για τη διεκπεραίωση εμπορίου μεταξύ ανατολικής και δυτικής Μεσογείου. Το ιερό, το λιμάνι και η πόλη άνθησαν οικονομικά γιατί πολλά πλοία σταματούσαν για ανεφοδιασμό αλλά και για προσκύνημα στον θεό Απόλλωνα. Η ανάπτυξη συνεχίστηκε μέχρι και την άφιξη της χριστιανικής θρησκείας. Οι παλιοί θεοί τέθηκαν υπό καταδίωξη και οτιδήποτε μη χριστιανικό καταστράφηκε. Στη θέση του ναού του Απόλλωνα, όπως και αλλού, χτίστηκαν εκκλησίες.
Το εμπόριο συνεχίστηκε μέχρι την περίοδο των αραβικών επιδρομών, όπως είπαμε και προηγουμένως, όταν και εγκαταλείφθηκε η πόλη με τους κατοίκους να ανεβαίνουν πιο ψηλά, για προστασία.
Φεύγουμε από τον αρχαιολογικό χώρο και περπατάμε προς το εστιατόριο, το οποίο φυσικά ονομάζεται Άγιος Γεώργιος. Δεν θα πάμε για φαγητό αφού τα εστιατόρια σε όλη τη χώρα παραμένουν κλειστά, θα πάμε όμως για την θέα και κάτι άλλο. Στεκόμαστε δίπλα σε ένα τραπέζι πάνω στο κάγκελο για να βλέπουμε τη θέα όσο το δυνατόν καλύτερα. Και τι θέα εξαιρετική! Στα δεξιά μας βλέπουμε την παραλία του Ασπροπόταμου και αμέσως μετά την τεράστια παραλία της Τοξεύτρας, μέχρι και τον βράχο που είναι το τελείωμα της παραλίας της Λάρας.
(Φωτογραφία: Η παραλία Λάρας)
Ξέρετε, ο Ακάμας ξεκινά από εδώ, το φαράγγι του Άβακα, παραδείγματος χάριν, είναι μόνο 3 χιλιόμετρα απόσταση. Θα μπορούσαμε σήμερα αντί να περπατήσουμε προς τα νότια 8 χιλιόμετρα, γιατί αυτό θα κάνουμε, θα μπορούσαμε να πηγαίναμε βόρεια και να μπαίναμε στον Ακάμα. Σας υπόσχομαι να το κάνουμε μαζί άλλη φορά. Επανερχόμαστε στη θέα, δεξιά μας η Τοξεύτρα, ένας μεγάλος κόλπος, μια υπέροχη παραλία, που είναι σχεδόν πάντα με κύματα από άγρια μέχρι και πολύ άγρια. Σπάνια τυχαίνει να είναι ήρεμη η θάλασσα σε αυτή την παραλία. Την έχω πετύχει, όμως, χωρίς κύματα και είναι υπέροχη. Χρυσή, χοντρή άμμος, που δεν κολλά πάνω σου, πεντακάθαρα, κρυστάλλινα νερά. Δεν ήθελα να φύγω, δεν έφυγα, έμεινα μέχρι τη δύση του ήλιου και απόλαυσα ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα. Πίσω στη θέα μας ξανά, γιατί μιλώντας για το ηλιοβασίλεμα στην Τοξεύτρα, θυμήθηκα και ηλιοβασίλεμα από εδώ, από τη βεράντα του εστιατορίου. Καλοκαιράκι, βραδάκι, είμαστε πιο ψηλά από την επιφάνεια του νερού, από κάτω το λιμανάκι και οι ψαρόβαρκες. Και η θάλασσα. Ο ήλιος να δύει στον ορίζοντα, ο ουρανός έχει βάψει, έχει εξαντλήσει όλες τις αποχρώσεις του πορτοκαλομοβκοκκινοροδί και έχει βάψει και μια φαρδιά λωρίδα θάλασσας που έρχεται κατευθείαν πάνω μου. Ξανά στη θέα από τη βεράντα. Δεξιά η Τοξεύτρα, κάτω το λιμανάκι με τις ψαρόβαρκες και ελαφρά αριστερά η Γερόνησος, η Ιερά Νήσος δηλαδή. Ανυπομονώ, θέλω να ξεκινήσουμε περπάτημα, θέλω να πάμε στο ψαρολίμανο, να δούμε τη Γερόνησο από όσο πιο κοντά γίνεται, να περπατήσουμε δίπλα από τη θάλασσα.
Ανυπομονούμε να ξεκινήσουμε περπάτημα, αλλά πρέπει να πούμε και λίγα πράγματα για τη Γερόνησο, σημαντικό ιστορικό ορόσημο της περιοχής. Με αφορμή μια αίτηση για κατασκευή ξενοδοχείου πάνω στο νησί το 1982 έγιναν οι πρώτες ανασκαφές. Πολύ γρήγορα εξακριβώθηκε παρουσία ελληνιστικών ερειπίων. Αμέσως σταμάτησαν οποιεσδήποτε προσπάθειες οικοδομικής εκμετάλλευσης. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν με αποτέλεσμα να έρθει στο φως μεγάλη περίοδος ανθρώπινης παρουσίας στη Γερόνησο. Ξεκινά από την πρώιμη χαλκολιθική (περίπου το 3800 π.Χ.) μέχρι και τη βυζαντινή περίοδο. Από τα αντικείμενα που έχουν ανακαλυφθεί φαίνεται ότι η ανθρώπινη παρουσία είναι πιο έντονη τα τελευταία χρόνια της ελληνιστικής περιόδου, μια εποχή που η Κλεοπάτρα κυριαρχούσε στην Κύπρο. Έχουν ανακαλυφθεί νομίσματα, κεραμικά, γυαλί και επιγραφές. Επίσης έχουν βρεθεί ασβεστολιθικά φυλαχτά, σαν εκείνα που χρησιμοποιούνταν στα ιερά του Απόλλωνα. Πρόσφατα, οι ανασκαφές του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης έχουν δείξει ότι το νησί πιθανόν να θεωρείτο «ιερό» ή τουλάχιστον να είχε συμβολική φόρτιση από τα προϊστορικά χρόνια. Βρέθηκε σε αποθέτη με στάχτες, αριθμός λίθινων εργαλείων, ένα ειδώλιο γυναίκας και μια χάντρα. Αυτά έχουν χρονολογηθεί ως αντικείμενα της πρώιμης χαλκολιθικής περιόδου, δηλαδή περίπου το 3800 π.Χ. Σκεφτείτε, πριν 6000 χρόνια. Επίσης πρόσφατα, το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης έχει φέρει στο φως ερείπια μικρού ναού ιωνικού ρυθμού στο δυτικό άκρο του νησιού, στην άκρη του γκρεμού. Εικάζεται ότι ο ναός, αφιερωμένος στον Απόλλωνα, κτίστηκε από την Κλεοπάτρα, για να δοξάσει τον θεό και για να γιορτάσει την γέννηση του γιου της, Καισαρίωνα, τον οποίο απέκτησε με τον Ιούλιο Καίσαρα. Αυτά για τη Γερόνησο, ανυπομονώ να ξεκινήσουμε να κατεβαίνουμε προς το λιμάνι, ανυπομονώ να πάω κοντά στη θάλασσα.
Δεν θα κατεβούμε από τον δρόμο, γιατί αυτό θα ήταν πολύ εύκολο για μας. Θα κατεβούμε από την πλαγιά κάτω από το εστιατόριο γιατί κατεβαίνοντας θα δούμε τους αρχαίους τάφους που αναφέραμε προηγουμένως. Σπηλιές σκαμμένες στον βράχο και διάσπαρτες σε όλο τον λόφο. Κατεβαίνουμε την πλαγιά σιγά-σιγά, προσεκτικά, γιατί προσέχουμε; Γιατί κάθε λίγο σταματάμε για να δούμε ακόμα ένα τάφο, αλλά και γιατί θαυμάζουμε ακόμα τη θέα από ψηλά. Βλέπουμε το λιμάνι, βλέπουμε την Τοξεύτρα, βλέπουμε τη Γερόνησο. Γι’ αυτό μάλλον κατεβαίνουμε σιγά-σιγά. Φτάνουμε στη θάλασσα και περπατούμε στον μόλο, δίπλα από τις ψαρόβαρκες. Είναι μια υπέροχη μέρα, μέσα στο λιμάνι μια ήρεμη θάλασσα κι εμείς απολαμβάνουμε γαλήνη. Οι ψαρόβαρκες, δεμένες στον μόλο, έχουν κάτι μαγικό, πιστεύω ότι αυτό ισχύει για όλους μας. Όλοι, στη θέα μιας βάρκας μαγευόμαστε. Δεν έχετε κι εσείς αυτή την αίσθηση όποτε βρεθείτε σε ψαρολίμανο; Δεν νιώθετε αυτό τον μαγνητισμό, αυτή την έλξη; Ίσως επειδή είμαστε νησιώτες και έχουμε τη θάλασσα στο αίμα μας, ίσως γιατί όταν δούμε βάρκα θυμόμαστε διακοπές σε ελληνικά νησιά και βαρκάδες. Ίσως είναι η επιθυμία για ταξίδι. Γιατί βάρκα σημαίνει ταξίδι, σημαίνει βαρκάδα σε γνωστά και σε άγνωστα νερά.
(Φωτογραφία: Φτάνουμε στη θάλασσα και περπατούμε στον μόλο, δίπλα από τις ψαρόβαρκες.)
Φεύγουμε από το ψαρολίμανο στον Άγιο Γεώργιο της Πέγειας και για εκατό περίπου μέτρα περπατάμε στον ασφαλτοστρωμένο δρόμο. Εκεί που ο δρόμος πάει αριστερά και αρχίζει να ανηφορίζει, εμείς βγαίνουμε από την άσφαλτο και μπαίνουμε σε ένα χωματόδρομο στα δεξιά μας. Θα περπατήσουμε αρκετά, περίπου 8 χιλιόμετρα. Δεν υπάρχει οργανωμένο μονοπάτι της φύσης εδώ στην περιοχή και είναι κρίμα. Θα κινηθούμε σε χωματόδρομους, σε μονοπάτια, πάνω στους βράχους, πάνω σε παραλίες και θα χαρούμε φύση, άγρια φύση, το «άγρια» θα το εξηγήσουμε σε λίγο. Περπατούμε σιγά γιατί στα έχουμε τη Γερόνησο και τώρα τη βλέπουμε για πρώτη φορά από τόσο κοντά αλλά και από το επίπεδο της θάλασσας, όχι από ψηλά.
Μπορούμε να φανταστούμε γιατί οι πρόγονοί μας είχαν μαγευτεί από τον βράχο που στέκεται αγέρωχος μέσα στη θάλασσα. Πραγματικά ένα ξεχωριστό ορόσημο, 70 μέτρα ύψος, με σχεδόν κάθετες πλευρές και για κορυφή μια επίπεδη επιφάνεια, σχεδόν γήπεδο. Φανταστείτε πόσο ξεχωριστός τόπος ήταν στα μάτια των προγόνων μας. Σκεφτείτε πριν 2000 περίπου χρόνια, στα δεξιά μας βρίσκεται πάνω στο νησί ο ναός του Απόλλωνα, τα άσπρα μάρμαρα λάμπουν εκθαμβωτικά στο φως του χειμερινού ήλιου. Σκεφτείτε ότι πίσω μας, πάνω στον λόφο, είναι η αρχαία πόλη. Η αγορά της σφύζει από ζωή. Ο χωματόδρομος που περπατάμε τώρα, υπήρχε και τότε, οδηγούσε προς το λιμάνι.
Στο λιμάνι έχουν φτάσει πλοία με εμπορεύματα για άλλους τόπους, εδώ έχουν σταματήσε για ανεφοδιασμό. Φορτώνουν, ξεφορτώνουν, κουβαλούν, φωνάζουν σε γλώσσες ξένες, περίεργες. Έχουν φτάσει και πλοία με προσκυνητές, γιατί η φήμη της Πάφου ως τόπου λατρείας αλλά και ως μητρόπολης είχε ξεπεράσει τα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου. Από αρχαίες πηγές ξέρουμε ότι η Πάφος αποτελούσε προσκυνηματικό προορισμό για αιώνες. Ερχόντουσαν στην Πάφο για να προσκυνήσουν κυρίως τη θεά Αφροδίτη αλλά και τον θεό Απόλλωνα. Ερχόντουσαν για να λατρέψουν, να προσφέρουν θυσίες και χοές. Φέρτε αυτή την εικόνα, αυτό τον κόσμο στο μυαλό σας και σκεφτείτε πώς συγκρίνεται ο χωματόδρομος αυτός που περπατάμε τώρα, η ιστορία αυτού του τόπου, με τις επαύλεις στα αριστερά μας που έχουν πνίξει τον τόπο, με την τουριστική λεωφόρο που αποφύγαμε να περάσουμε προηγουμένως.
Συνεχίζουμε το περπάτημά μας στον χωματόδρομο, ο οποίος είναι συνέχεια κοντά στη θάλασσα. Και εκεί που δεν είναι εμείς επιλέγουμε να περπατάμε όσο πιο κοντά της, ακόμα και πάνω στους βράχους. Είμαστε πολύ κοντά στην ελεύθερη θάλασσα, δηλαδή όχι πλέον σε λιμάνι, και μας μαγεύει η κίνηση του νερού. Εδώ, έχει αλλάξει κάπως και το τοπίο, οι συνηθισμένοι μπεζ άγριοι βράχοι έχουν αντικατασταθεί από ασβεστολιθικά πετρώματα. Πάλι βράχοι, αλλά λευκοί και δεν έχουν την αγριάδα των βράχων που βλέπαμε κοντά στο λιμάνι. Άσπρες, ομαλές επιφάνειες με οργανικά σχήματα. Σχήματα σμιλεμένα από το νερό για αιώνες. Χαιρόμαστε άλλο νησάκι στα δεξιά μας, είναι πολύ κοντά στην παραλία, λίγο παραπάνω από 100 μέτρα περίπου. Το νησί αυτό ονομάζεται «Μανίκι», έχω κολυμπήσει πολλές φορές γύρω από αυτό το νησάκι και είναι απολαυστικότατο.
Ανοιχτά του νησιού ο βράχος κατεβαίνει σιγά-σιγά, ήπια μέσα στη θάλασσα και μετά ξαφνικά κατεβαίνει κάθετα για δεκάδες μέτρα. Ενώ κολυμπάς σε 70-80 εκατοστά νερό, ξαφνικά ο βυθός εξαφανίζεται. Πριν κάποια χρόνια ενώ κολυμπούσα αμέριμνος στα 70-80 εκατοστά νερό, αρχίζω να περνώ πάνω από το σημείο όπου ο βράχος κατεβαίνει κάθετα. Βλέποντας προς τα κάτω, το πρώτο πράγμα που είδα ήταν ένα τεράστιο μάτι - όταν λέμε τεράστιο, εννοούμε μάτι σε μέγεθος αβγού. Μέχρι να συνειδητοποιήσω τι έβλεπα, απλώς θα σας πω ότι εφαρμόστηκε η παλιά καλή παροιμία «Φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό τον Γιάννη». Νομίζω ότι ακόμα κολυμπώ με όλη μου την ταχύτητα για να ξεφύγω. Μετά, όταν κάθισα στην παραλία και έφερα την εικόνα στο μυαλό μου, ψάρι, σχήμα, μαύρο χρώμα στην πλάτη, ασημί κοιλιά, μάτι, σχήμα ουράς, κατάλαβα ότι ξαφνικά βρέθηκα να κολυμπώ πάνω από ένα τεράστιο τόνο. Ο τόνος όταν με είδε τρόμαξε και εξαφανίστηκε με δυο μεγαλοπρεπείς κινήσεις της ουράς του.
Αυτό το θέαμα, διότι ήταν θέαμα, δεν το ξεχνάς ποτέ. Είμαστε σε ένα κολπίσκο με άμμο, στο πιο κοντινό σημείο προς το νησί και απολαμβάνουμε τη μεγαλοπρέπεια του ιερού τοπίου. Υπέροχη μέρα, υπέροχη θάλασσα, υπέροχο τοπίο.
Απολαμβάνουμε περπάτημα δίπλα στη θάλασσα, πάνω στους άσπρους βράχους της περιοχής. Ολόασπροι βράχοι, με οργανικά σχήματα, στρογγυλεμένοι από την αγριάδα της θάλασσας. Θα απολαύσουμε υπέροχα τοπία, μαγικές παραλίες. Περνούμε δίπλα από τη παραλία Ίνα, θα περάσουμε από τα δάχτυλα του Άρα, τις Καμάρες, την παραλία Πρέστου, τις θαλασσινές σπηλιές. Όλη αυτή η περιοχή έχει ανακηρυχθεί Πάρκο Άγριας Ζωής, αυτό εννοούσαμε προηγουμένως όταν είπαμε «άγρια φύση». Εδώ, αν είμαστε τυχεροί, θα συναντήσουμε και φώκιες Μονάχους-Μονάχους, το πιο άγριο που μπορεί να συναντήσει κάποιος σε αυτό το Πάρκο Άγριας Ζωής.
(Φωτογραφία: Ολόασπροι βράχοι, με οργανικά σχήματα, στρογγυλεμένοι από την αγριάδα της θάλασσας.)
Μέχρι πριν λίγα χρόνια η περιοχή ήταν πραγματικό Πάρκο Άγριας Ζωής, τώρα στα αριστερά μας, προς την ξηρά, έχει γεμίσει επαύλεις. Κάπου προσπαθούν να κόψουν, να απομονώσουν την πρόσβαση προς τη θάλασσα. Εμείς θα περπατήσουμε περίπου 3 χιλιόμετρα με αυτό το τοπίο, αυτούς τους βράχους. Δεν βλέπουμε αριστερά, προς τις επαύλεις, βλέπουμε πού πατάμε γιατί χρειάζεται προσοχή στο περπάτημα και θα κοιτάμε προς τη θάλασσα, θα βλέπουμε τον ορίζοντα πάνω από τη θάλασσα, εκεί που τελειώνει το νερό.
Η θάλασσα σήμερα δεν έχει την καλοκαιρινή ηρεμία, δεν είναι φουρτουνιασμένη, είναι όμως συνέχεια φορτισμένη, συνέχεια σε κίνηση, με μια δυναμική γεμάτη ενέργεια. Νιώθουμε αυτή την ενέργεια, νιώθουμε να μας επηρεάζει. Να μας φορτίζει και εμάς. Κάπου είμαστε 2-3 μέτρα ψηλά, πάνω από το νερό και βλέπουμε τα κύματα να σπάζουν, να αφρίζουν μπροστά μας. Κάπου αλλού περπατάμε στο ύψος σχεδόν της θάλασσας, τα κύματα χτυπούν με ορμή στην ακτή, σταγονίδια αλμυρού νερού στον αέρα, στο στόμα μας, στην αναπνοή μας…
Περπατάμε δίπλα στη θάλασσα και απολαμβάνουμε υπέροχη μέρα, υπέροχα τοπία, μαγευτικές παραλίες, δικές μας παραλίες. Είμαστε πραγματικά τυχεροί να ζούμε σε ένα τέτοιο τόπο. Το έχω πει πολλές φορές, το ξέρω, αλλά κάτι τέτοιες μέρες, σε τέτοιους τόπους το νιώθω ακόμα πιο έντονα. Απλώς, δεν είμαι σίγουρος ότι το συνειδητοποιούμε όλοι μας ή ότι το συνειδητοποιούμε αρκετά συχνά. Αν τον εκτιμούσαμε λίγο παραπάνω, αν τον αγαπούσαμε πραγματικά αυτόν τον τόπο, αν τον προσέχαμε λίγο παραπάνω, δεν θα ήταν οι ζωές όλων μας καλύτερες, πιο πλούσιες;
Συνεχίζουμε το περπάτημά μας δίπλα στη θάλασσα, συνεχίζουμε να χαιρόμαστε και να αγαπάμε τον τόπο μας. Έχουμε προχωρήσει αρκετά, απομακρυνθήκαμε από τις θαλασσινές σπηλιές. Το τοπίο αλλάζει ξανά, τώρα οι βράχοι δεν είναι οι άσπροι και ήπιοι, είναι οι κλασικοί άγριοι της περιοχής. Άλλη διαφορά στο τοπίο είναι ότι τώρα είμαστε συνέχεια στο ίδιο επίπεδο, στο ύψος της θάλασσας. Ωραίο το περπάτημα, μια τέτοια μέρα, σε αυτή την περιοχή, δίπλα στη θάλασσα. Ειδικά, όταν το περπάτημα σε φέρνει δίπλα από ένα ναυαγισμένο πλοίο και όταν λέμε δίπλα, εννοούμε δίπλα.
Στεκόμαστε στην παραλία, πάνω στους βράχους, 4-5 μέτρα από το ναυάγιο του Edro II. Είναι μια σουρεαλιστική εικόνα, το πλοίο κολλημένο πάνω στα βράχια, αλλά τη χαιρόμαστε. Είμαι σίγουρος, όλοι έχετε δει φωτογραφίες του ναυαγίου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και όχι μόνο. Οπότε προχωρούμε, πάμε παρακάτω. Παρακάτω συναντούμε το μπαράκι «Oniro by the sea», ωραίο μπαράκι, σε υπέροχη τοποθεσία. Απλώς φανταστείτε, cocktails, καλή παρέα και ηλιοβασίλεμα από το μπαράκι αυτό…
(Φωτογραφία: Στεκόμαστε στην παραλία, πάνω στους βράχους, 4-5 μέτρα από το ναυάγιο του Edro II.)
Φεύγουμε από το ναυάγιο του Edro II και σε λίγο, φτάνουμε σε ένα σημείο όπου δεν υπάρχει μονοπάτι και είναι δύσκολο το περπάτημα. Προς τη θάλασσα βράχοι μυτεροί και δύσβατοι και εδώ, χωρίς μονοπάτι, μέσα σε θάμνους, θέλει προσοχή. Να σας πω ότι όταν σχεδίαζα αυτή τη διαδρομή σκεφτόμουν να την κάναμε με ποδήλατο. Ένα καλό mountain bike θα μας έφερνε μέχρι εδώ χωρίς δυσκολία. Σε αυτό το κομμάτι, αν είμαστε με ποδήλατο, θα έπρεπε να το σηκώσουμε στα χέρια μας. Ε, και να κουβαλάς ένα mountain bike, από 12 μέχρι και 16 κιλά στους ώμους, σε ανώμαλο έδαφος, δεν είναι και το πιο βολικό. Μιλώντας για τον σχεδιασμό της διαδρομής, όμως, μου θύμισε αυτό που είπαμε ξανά: όλοι αγαπάμε τα ταξίδια. Η απόλαυση του ταξιδιού ξεκινά από την ώρα που αρχίζεις να το σχεδιάζεις, να το οργανώνεις, να το σκέφτεσαι.
Όταν φέρνεις στο μυαλό σου τις εικόνες που θέλεις να ζήσεις σε μεγάλο βαθμό, ήδη τις ζεις, οι ενδορφίνες ήδη κυκλοφορούν. Και θέλουμε ενδορφίνες, όσο περισσότερες γίνεται, γι’ αυτό ταξιδέψτε. Όταν δεν μπορείτε, σχεδιάστε ταξίδια ή ταξιδέψτε μαζί μας. Συνεχίζουμε να περπατάμε παραλιακά, συνεχίζουμε να χαιρόμαστε την ημέρα, το τοπίο και τα μπλε…
Τα μπλε, ένα χαμηλά, το μπλε του νερού και ένα ψηλά το μπλε, γαλάζιο -αν θέλετε- του ουρανού. Το πιο ωραίο χρώμα, όμως, είναι το χρώμα του ορίζοντα, εκεί που σμίγει η θάλασσα με τον ουρανό. Και εδώ, στην ανοιχτωσιά του τοπίου, έχουμε πολύ ορίζοντα σχεδόν ολόγυρά μας, παντού, το μάτι είναι ελεύθερο να ταξιδέψει. Είναι πολύτιμη η αίσθηση του ανοιχτού ορίζοντα της πλατιάς θάλασσας ή μάλλον της θάλασσας πλατιάς.
Περνάμε το δύσκολο κομμάτι και φτάνουμε σε ένα μικρό κόλπο με άγριους βράχους, χωρίς παραλία. Πέντε σκαλιά πάνω στους βράχους, όμως, σε κατεβάζουν σε ένα νερό πεντακάθαρο, κρυστάλλινο, αναζωογονητικό. Λίγο πιο πέρα είναι η ταβέρνα «Ο γιαλός», σχεδόν πάνω στην παραλία, υπέροχη τοποθεσία, εξαιρετική ταβέρνα.
«Ο γιαλός» είναι ταβέρνα κυπριακή, οικογενειακή, κρατά την παράδοση. Ο Πάμπος, ο πατέρας της οικογένειας, πυρώνει το φουρνί για το κλέφτικο με τον παραδοσιακό τρόπο, με ξύλα, πολλά ξύλα και όταν πυρώσει καλά το φουρνί, τα ξύλα που έγιναν κάρβουνα θα τα χρησιμοποιήσει για να ψήσει τη σούβλα. Πρέπει να δοκιμάσετε και το κλέφτικο και τη σούβλα αλλά πρέπει να δοκιμάσετε και τα μαγειρευτά και τις σαλάτες της κυρίας Ρένας, της μάνας της οικογένειας. Και τις πατάτες της, τις φρεσκοκομμένες στο χέρι, όχι έτοιμες, κατεψυγμένες. Οι σαλάτες τους από φρέσκα λαχανικά κομμένα από το περιβολάκι που έχουν πίσω από την ταβέρνα. Αξίζει να έρθετε στην ταβέρνα «Ο γιαλός» όμως και για ένα άλλο λόγο. Φέρτε εικόνα στο μυαλό σας, καλοκαιράκι, βεράντα ανοιχτή, τραπέζι 3-4 μέτρα από τους βράχους της παραλίας, ένα ποτήρι άσπρο κρασί, η θάλασσα να σιγοψιθυρίζει λίγο πιο κάτω. Ο ήλιος να δύει στον ορίζοντα, να έχει βάψει και τον ουρανό και τη θάλασσα με τα πιο ονειρικά χρώματα και να έχει βάψει ροδί και μια φαρδιά λωρίδα θάλασσας που έρχεται κατευθείαν πάνω στο τραπέζι μας, πάνω μας.
Φεύγουμε από τον Γιαλό και συνεχίζουμε περπάτημα δίπλα από τη θάλασσα. Περπατάμε συνέχεια δίπλα στο νερό, πάνω σε βράχους άγριους που κάθε λίγο σχηματίζουν μικρούς κολπίσκους, ωραία περιοχή για κολύμπι. Φτάνουμε σε μια λίμνη. Έτσι ονόμασαν οι ντόπιοι αυτόν τον λίγο περίεργο τόπο. Εδώ, ξαφνικά εμφανίζονται ξανά οι άσπροι βράχοι, κατ’ ακρίβεια ένας μακρύς, άσπρος και ξένος προς το περιβάλλον βράχος, που έχει σχηματίσει μια εσοχή, ένα βαθούλωμα που μπαίνει το νερό και δημιούργησε μια σχεδόν ορθογώνια πισίνα αρκετά μεγάλη. Περίπου 7-8 μέτρα πλάτος και 20 μήκος. Η θάλασσα έξω από τον άσπρο βράχο έχει κύματα, είναι αρκετά αναστατωμένη. Εδώ, στη λιμνούλα λάδι, ηρεμία και γαλήνη. Θυμάστε την πέτρα ενθύμιο που είχα αναφέρει στην αρχή της εκπομπής; αυτήν που ήταν το έναυσμα για αυτή την εκπομπή; Είναι από εδώ, από τον βυθό αυτής της λίμνης. Λατρεύουμε αυτή την ηρεμία του νερού. Καθόμαστε στον άσπρο βράχο για καφέ και για να δούμε τα απολιθωμένα κοχύλια μέσα στο πέτρωμα.
Χαρήκαμε καφέ και γαλήνη στη λίμνη. Απολαμβάνουμε περπάτημα δίπλα στη θάλασσα, πάνω στους άγριους βράχους της περιοχής. Συνεχίζουμε να ακολουθούμε την ακτή, περνάμε δίπλα από το κιόσκι του θρονιού της Παναγίας όπου πιστοί αφήνουν μηνύματα για αγαπημένα πρόσωπα πάνω σε πέτρες. Φτάνουμε μέχρι το ξενοδοχείο «Παναρέτη». Από εδώ για να αποφύγουμε τις οργανωμένες παραλίες, είπαμε ότι δεν πάμε στα πολυσύχναστα, στα τουριστικά, βγαίνουμε στον δρόμο. Οδός Θαλασσινών Σπηλιών, θα περάσουμε έξω από τα δυο μεγάλα ξενοδοχεία της περιοχής και αμέσως μετά το Coral Beach Hotel θα μπούμε δεξιά στην οδό Παλαιόκαστρου.
Θα περπατήσουμε μέχρι τον χώρο παρκαρίσματος του ξενοδοχείου «Θάλασσα» και θα βρούμε ένα μονοπάτι μέσα στα δέντρα που μας παίρνει στην έκπληξη. Ετοιμαστείτε για μεγάλα πράγματα.
Είμαστε μπροστά από το Ξενοδοχείο “Θάλασσα”. Πίσω από τον χώρο παρκαρίσματος του ξενοδοχείου βρίσκεται η είσοδος για ένα πολύ σημαντικό αρχαιολογικό χώρο και για ένα μουσείο εξαιρετικής αρχιτεκτονικής αξίας. Είμαστε στη Μάα-Παλαιόκαστρο. Φανταστείτε μια στενή, επίπεδη λωρίδα γης, μια μικρή χερσόνησο με μήκος 450 και πλάτος 150 μέτρα να εξέχει μέσα στη θάλασσα. Στις τρεις πλευρές θάλασσα και συνδέεται με την ξηρά μόνο μέσω ενός στενού κομματιού γης, αλλά -σημαντικό αυτό- διαθέτει και πηγή καθαρού νερού. Κατακόρυφοι, απροσπέλαστοι βράχοι ύψους περίπου 60 μέτρων προστατεύουν τις δυο πλευρές της χερσονήσου. Αριστερά και δεξιά της ξηράς, υπάρχουν φυσικοί κόλποι, ιδανικοί για εύκολη πρόσβαση στη θάλασσα, λιμάνια δηλαδή. Άγονη γη, αλλά όλα τα υπόλοιπα συστατικά καθιστούν τη χερσόνησο ιδανική κατοικία. Αυτή είναι η Μάα, μετέπειτα Παλαιόκαστρο. Προφανώς, οι πρόγονοί μας είδαν τα προτερήματα της συγκεκριμένης τοποθεσίας και έφτιαξαν τις ζωές τους εδώ. Υπάρχουν στοιχεία ανθρώπινης παρουσίας σε αυτή τη χερσόνησο, τουλάχιστον από το 3000 π.Χ. περίπου. Η πιο σημαντική, ιστορικά, περίοδος της Μάας, όμως, είναι περίπου το 1230 π.Χ. Τότε εποικίστηκε από κατοίκους της μυκηναϊκής Ελλάδας και της Κρήτης, που κατέφυγαν στην Κύπρο ως μετανάστες ύστερα από τη βίαιη καταστροφή και εγκατάλειψη των πελοποννησιακών βασιλείων και άλλων μυκηναϊκών ελλαδικών κέντρων. Εμπορικές επαφές και κοινωνική συναναστροφή μεταξύ Κύπρου και μυκηναϊκών βασιλείων υπήρχε και προηγουμένως. Η Μάα, όμως, θεωρείται το πρώτο σημείο μετοίκησης, εγκατάστασης των Μυκηναίων στο νησί. Φυσικά, έφεραν μαζί τους τη γλώσσα τους, τη θρησκεία τους, τα ήθη και τα έθιμά τους. Το ελληνικό στοιχείο, δηλαδή. Εικάζεται ότι από εδώ ξεκίνησε ο εξελληνισμός της Κύπρου.
Οι αρχαιολογικές ανασκαφές αποκάλυψαν κτήρια και αρκετά ευρήματα που παραπέμπουν στο Αιγαίο και τον μυκηναϊκό πολιτισμό.
Το πιο σημαντικό στοιχείο, όμως, που ίχνη του υπάρχουν μέχρι σήμερα, είναι τα Κυκλώπεια τείχη που προστατεύουν τη χερσόνησο από την πλευρά της ξηράς. Αμυντικά τείχη που είναι κτισμένα με μεγάλους ογκόλιθους, με την ίδια τεχνική που χρησιμοποιήθηκε και στις Μυκήνες στην Πελοπόννησο. Τα τείχη αυτά έδωσαν στον τόπο και τη δεύτερή του ονομασία, Παλαιόκαστρο.
Υπάρχει, όμως, στον χώρο ακόμα κάτι εξαιρετικά σημαντικό. Το Κυπριακό Τμήμα αρχαιοτήτων προς τα τέλη της δεκαετίας του 1980, αναγνωρίζοντας την σημασία του χώρου, θέλησε να κατασκευάσει ένα μουσείο. Βρέθηκε αρωγός το Ίδρυμα Λεβέντη που βοήθησε και στο οικονομικό μέρος αλλά κυρίως στη σύλληψη και τον σχεδιασμό ενός κτηρίου, αντάξιου του χώρου. Για τον σχεδιασμό, επιλέχθηκε ο Ιταλός αρχιτέκτονας, καθηγητής και συντηρητής Andrea Bruno. Επιστήμονας με γνώση, εμπειρία και κυρίως αγάπη για τέτοιου είδους κτήρια. Η επιστημοσύνη και η αγάπη του φαίνονται από το τελικό αποτέλεσμα. Ο καθηγητής ήρθε επί τόπου, είδε την χερσόνησο και κατάλαβε τη σημασία του χώρου. Περπάτησε στην περιοχή, μέχρι τη Λάρα στον Ακάμα και εκτίμησε, έζησε το περιβάλλον. Σχεδίασε, επέβλεψε και κατασκεύασε ένα μουσείο που είναι τόσο σωστά ενσωματωμένο στον χώρο και το περιβάλλον που θα δυσκολευτεί να το δει ένας επισκέπτης που δεν ξέρει. Επιστήμονας, αλλά και άνθρωπος με κουλτούρα αγάπησε και σεβάστηκε τον τόπο μας.
Συνειδητοποίησε ότι το κυρίαρχο φυσικό στοιχείο της περιοχής είναι ο θάμνος που ονομάζεται αόρατος. Υπάρχει σε αρκετές περιοχές στο νησί αλλά είναι χαρακτηριστικό στοιχείο στην περιοχή και γενικά στον Ακάμα. Ο αόρατος είναι πράσινος στο χρώμα του μπρούντζου και έχει σχήμα θόλου. Σχεδίασε ένα μουσείο ημιυπόγειο, που πάνω από τη γη εξέχει μόνο η θολωτή στέγη, κατασκευασμένη εξολοκλήρου από μπρούντζο. Δηλαδή, ο επισκέπτης, περπατώντας στον χώρο, θα δει πολλούς φυσικούς αόρατους και αν προσέξει καλά, θα δει και έναν τεχνητό, το μουσείο. Σεβασμός στο περιβάλλον και πλήρης ενσωμάτωση στον χώρο. Η προσωποποίηση της απλότητας, κτήριο που προσθέτει αντί να αφαιρεί από τον χώρο. Πρέπει να το δείτε από κοντά, να δείτε την πόρτα του, να δείτε πώς φωτίζεται. Για μένα αυτό έπρεπε να είναι το παράδειγμα για οτιδήποτε χτίζουμε στον τόπο μας. Για να σκεφτούμε λίγο το πόσο αγάπησε και σεβάστηκε τον τόπο μας ο Andrea Bruno, ένας Ιταλός και προέκταση πόσο θα έπρεπε να σεβόμαστε τον τόπο μας και εμείς.
Σήμερα, η παρέα του roadtrip.cy, μαζί, χαρήκαμε αρχαιολογικούς χώρους και ιστορία του νησιού μας, περπάτημα δίπλα από τη θάλασσα, ειδυλλιακά τοπία, φανταστήκαμε ηλιοβασιλέματα μια θαυμάσια, γεμάτη μέρα! Νιώθουμε γεμάτοι χρώματα, αρώματα και εικόνες του τόπου μας, της ιστορίας μας. Εγώ έχω διαλέξει ποια εικόνα αυτής της διαδρομής θα φέρνω στο μυαλό μου τις μέρες που έρχονται. Εσείς;
Το πιο πάνω κείμενο είναι τμήματα της εκπομπής «Roadtrip.cy». Κάθε Σάββατο και Κυριακή από τις 8 μέχρι τις 10 ακούτε την εκπομπή του Άντρου Σκαλιστή «Roadtrip.cy» στον Σπορ FM 95.
Πηγή: wiz
