Wiz Guide
Το κείμενο είναι τμήματα της εκπομπής «Roadtrip.cy» στον Σπορ FM 95.
Του Άντρου Σκαλιστή
Έχουμε εξελιχθεί σε μια όμορφη παρέα, μια παρέα που αγαπά την Κύπρο και απολαμβάνει τα ταξίδια στις ομορφιές της.
Είναι μέσα στο DNA μας, είναι ανθρώπινη η αγάπη όλων μας για ταξίδια και είναι εξίσου φυσικό όσο ταξιδεύουμε, όσο βλέπουμε άλλους τόπους, να μεγαλώνει ακόμα παραπάνω αυτή η αγάπη, αυτή η επιθυμία. Η επιθυμία για κίνηση, είτε ανακαλύπτοντας νέους τόπους είτε επιστρέφοντας στους παλιούς, τους αγαπημένους. Ξέρετε κάτι, όμως; Η κίνηση, το ταξίδι ξεκινά από τη στιγμή που αρχίζουμε να οργανώνουμε το ταξίδι. Συχνά, ο προγραμματισμός ενός ταξιδιού, η διαδικασία διοργάνωσής του είναι το ίδιο απολαυστική με την εμπειρία. Ακόμα και η ανάμνηση του ταξιδιού είναι απολαυστική όμως. Σε προηγούμενη εκπομπή, μέσα στη ζέστη του καλοκαιριού, είπαμε να θυμηθούμε διαδρομές που κάναμε τον χειμώνα. Χειμερινές διαδρομές, για να δροσιστούμε αλλά και γιατί οι αναμνήσεις, οι θετικές αναμνήσεις είναι πάντα ευπρόσδεκτες.
Σήμερα θα ζήσουμε μαζί, ξανά, χειμερινούς προορισμούς, διαφορετικούς. Ξεκινάμε, λοιπόν, να θυμόμαστε διαδρομές που κάναμε και χαρήκαμε τον χειμώνα, για να περάσουμε καλά, αλλά έτσι για την ανάμνηση και για τη δροσιά. Νιώθετε κι εσείς έτσι λίγο κρύο. ; Συννεφιασμένος ουρανός, κρύο, χιόνια στα ορεινά.
Πάμε να θυμηθούμε τμήμα της εκδρομής μας στην Αγία Ειρήνη:
(Φωτογραφία: Γύρω μας το δάσος πυκνό, ολοπράσινο, ζωογόνο... οδηγούμε σιγά, τεμπέλικα, απολαμβάνουμε τον δρόμο, το δάσος, την ηρεμία του τοπίου)
«Η παρέα του roadtrip.cy σήμερα πάει σε μια ξεχωριστή, μικρή γωνιά του τόπου μας. Χαιρόμαστε μια εξαιρετική διαδρομή, κυπριακή φύση, δάσος, εντυπωσιακές τοποθεσίες και ανυπομονούμε να μάθουμε τι άλλο θα δούμε στην εκδρομή μας. Φεύγουμε από τον Άγιο Γεώργιο του Καυκάλου και ξαναμπαίνουμε στο δάσος. Δεν βιαζόμαστε, οδηγούμε σιγά-σιγά και απολαμβάνουμε το πράσινο. Ξανά πυκνά πεύκα, μεγάλα και μετά τις βροχές, ολοζώντανα, καταπράσινα. Έχουμε και ένα λαμπρό, χειμερινό ήλιο στον ουρανό που σε κάποια σημεία καταφέρνει και περνά, διεισδύει καλύτερα, μέσα στο πυκνό δάσος με ένα τρόπο ονειρικό. Φανταστείτε, τα δέντρα, κοντά το ένα στο άλλο, πυκνά, δημιουργούν σκιές, περιορίζουν το φως μέσα στο δάσος. Ο ήλιος, λίγο εδώ, λίγο εκεί καταφέρνει να στείλει μια ομάδα ακτίνες του να φωτίσουν το τοπίο. Το φως, όπου βρίσκει κενό χώρο μέσα στα δέντρα, φαίνεται να δημιουργεί στήλες, κολόνες, με τις ακτίνες του. Το θέαμα είναι μαγικό, σαν εικόνα από παραμύθι, μάς συνεπαίρνει.
Γίνεται ακόμα πιο μαγευτικό όταν σε κάποια φάση είμαστε σε ένα κομμάτι του δρόμου που είναι μια μεγάλη ευθεία, 700-800 μέτρα, μπορούμε να δούμε αρκετά μακριά. Όμως, παράλληλα ο δρόμος μπροστά μας, στα 150-200 μέτρα, ξαφνικά κατηφορίζει απότομα, χάνεται. Εμφανίζεται ξανά, σαν μια ανηφόρα στα 500-600 μέτρα στην ευθεία μπροστά μας. Φανταστείτε, είμαστε σε ένα στενό δρόμο μέσα στο δάσος, καταπράσινη φύση, δεξιά και αριστερά μας μεγάλα, ψηλά πεύκα. Περνάμε δίπλα από τους κορμούς των δέντρων, τις κορυφές ούτε που τις βλέπουμε. Μπροστά μας, ο δρόμος κατεβαίνει ξαφνικά και κατεβαίνει αρκετά, η κατηφόρα έχει κλίση, είναι απότομη. Φυσικά, μαζί με τον δρόμο κατεβαίνει και το δάσος, τα δέντρα που είναι στις άκρες του δρόμου. Οπότε, οδηγούμε σιγά, και αφού ο δρόμος και το δάσος έχουν κατεβεί, δίπλα μας έχουμε τους κορμούς των δέντρων μεν, αλλά στα 200 μέτρα, αφού τα δέντρα κατεβαίνουν μαζί με το δρόμο, βλέπουμε τις κορυφές των δέντρων, βλέπουμε το πάνω του δάσους.»
«Συνεχίζουμε να οδηγούμε όσο πιο αργά γίνεται μέσα στο δάσος. Ένα δάσος χειμερινό, καταπράσινο, ολοζώντανο. Τώρα, ο δρόμος είναι ανάμεσα στις δυο πλευρές μιας στενής και βαθιάς κοιλάδας. Στα δεξιά μας είναι ο ποταμός της Ελιάς, δεν τον βλέπουμε όμως γιατί είναι κάτω χαμηλά.
(Φωτογραφία: Η Αγία Ειρήνη είναι κτισμένη στο ψηλότερο σημείο της κοιλάδας της Ελιάς)
Ο ποταμός που για χιλιετίες τώρα κυλά στο βάθος της κοιλάδας της Ελιάς, κατάφερε να δημιουργήσει ένα μοναδικό και όμορφο, «παράξενο» τοπίο, με κατακόρυφες, απόκρημνες βουνοπλαγιές που στις κορυφές τους φιλοξενούν την τραχεία πεύκη. Σε λίγο, 4 χιλιόμετρα μετά τον Άγιο Γεώργιο, φτάνουμε στην σήμανση για τον εκδρομικό χώρο Καπουρά, θα πάμε αριστερά να τον δούμε γιατί είναι ωραίος και πολύ σωστά οργανωμένος. Και επειδή τώρα τον χειμώνα είναι καταπράσινος, ολοζώντανος. Ο εκδρομικός χώρος πήρε το όνομά του από το χωριό Καπουρά, το οποίο εγκαταλείφθηκε μετά το 1976. Στον Καπουρά η φύση συνεχίζει να είναι υπέροχη μέσα στο πυκνό δάσος. Στην περιοχή του εκδρομικού χώρου μπορούμε να δούμε κυπαρίσσια, κέδρα, άγριες τριανταφυλλιές και πεύκα. Στον χώρο γύρω από τον Καπουρά φυτρώνουν πλατάνια, ιτιές, σκλήθρα, λατζιές, ακακίες, αναθρήκες και βάτα. Και φυσικά χαιρόμαστε τη φύση, χαιρόμαστε την κρύα χειμερινή μέρα, χαιρόμαστε όλα αυτά, μέσα στο δάσος και την ησυχία. Εδώ, χοντρό μπουφάν και κασκόλ, μέσα στην ησυχία και την ηρεμία, με αυτή την γαλήνη θα απολαύσουμε ζεστό καφέ.»
«Ξανά στο αυτοκίνητό μας και βγαίνουμε από τα Καννάβια, με κατεύθυνση προς την Αγία Ειρήνη. Τα δύο χωριά είναι πολύ κοντά, σχεδόν κολλημένα. Η Αγία Ειρήνη είναι μικρό, πραγματικά κουκλίστικο χωριό. Το διαπιστώνεις μόλις φθάσεις. Μερικές δεκάδες σπίτια, πνιγμένα στο πράσινο. Έξω από το χωριό το δάσος και μέσα οι καρυδιές, οι κληματαριές οι τριανταφυλλιές και γλάστρες, παντού γλάστρες. Παρκάρουμε μπροστά από τα γραφεία του κεντρικού συμβουλίου, εντυπωσιακά τα γραφεία πρέπει να πούμε και ξεκινούμε περπάτημα. Στα δρομάκια προσέχουμε ότι τα παλιά σπίτια είναι κτισμένα με πέτρα της περιοχής μέχρι τη μέση περίπου και μετά πλιθάρι, όπως και στον Άγιο Γεώργιο του Καυκάλου.
Η Αγία Ειρήνη είναι κτισμένη στο ψηλότερο σημείο της κοιλάδας της Ελιάς. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία του χωριού, το πρώτο που μας τραβά την προσοχή, είναι η υπέροχη θέα προς την καταπράσινη Μαδαρή. Η Μαδαρή, πάνω από το χωριό, ξεκινά καταπράσινη και καταλήγει στην κορυφή της, πολύ διαφορετική, παραμυθένιοι, άγριοι, απότομοι, κοφτεροί βράχοι, γυμνοί από βλάστηση, σχεδόν απειλητικοί. Ειδικά σήμερα οι κορυφές των βράχων είναι σκεπασμένες με χιόνι και είναι ωραία. Η θέα της Μαδαρής από εδώ είναι μαγευτική και την απολαμβάνουμε ενώ απλώς στεκόμαστε στην πλατεία του χωριού, χωρίς να χρειαστεί να κάνουμε κάτι. Μπορεί, όμως, κάποιος να απολαύσει αυτή τη θέα και από κοντά αλλά να χαρεί και περπάτημα στην Μαδαρή ακολουθώντας το μονοπάτι της φύσης που έχει ως αφετηρία την καρδιά του χωριού, μπροστά από την εκκλησία. Εκτός από τη Μαδαρή στο μονοπάτι θα χαρεί κάποιος και το υπέροχο δάσος. Δεν θα πάμε σήμερα, αλλά εγώ το έχω περπατήσει και το συνιστώ ανεπιφύλακτα. Δεν είναι περίπατος, αλλά αξίζει τον κόπο…
Χειμώνας και το υπέροχο δάσος, με τα πεύκα, τις βαλανιδιές, τους σχίνους, τις τρεμιθκιές, τις αντρουκλιές. Η αγριότητα του τοπίου της Μαδαρής, μια άλλη όψη του νησιού μας. Αλλά, ο κύριος λόγος να περπατήσει κάποιος το συγκεκριμένο μονοπάτι είναι η θέα του κόλπου της Μόρφου από αυτό το υψόμετρο. Σε μια καθαρή μέρα μετά από βροχή όπως τη χθεσινή, φαίνεται καθαρά όλη η καμπύλη του κόλπου και ξεχωρίζουν και αρκετά χωριά, κατεχόμενα χωριά. Εγώ με αυτό το θέαμα είχα πραγματικά συγκινηθεί, σχεδόν δυσκολεύτηκα να συνεχίσω.
Είμαστε στην πλατεία της Αγίας Ειρήνης. Χειμώνας, κρύο και βλέπουμε απέναντί μας τις χιονισμένες κορυφές των Τεισιών της Μαδαρής. Απέναντί μας η ομώνυμη εκκλησία, θα περπατήσουμε για να τη δούμε από κοντά. Πριν πάμε όμως, να πούμε ότι το μονοπάτι έχει ως σημείο εκκίνησής του την καρδιά της Αγίας Ειρήνης, κοντά στην εκκλησία, αλλά επιπρόσθετα και την τοποθεσία «Σελλάδι της Στραορουθκιά», θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε και από εκεί. Το τέρμα του μονοπατιού είναι τα Λημέρια ή αλλιώς οι «Σπηλιές του Διγενή». Το μήκος του μονοπατιού είναι 5 χιλιόμετρα και για να το περπατήσει κανείς χρειάζεται περίπου 2 ώρες και 30 λεπτά. Το μονοπάτι παρόλο το μήκος του αξίζει το περπάτημα γιατί, εκτός από όλα όσα αναφέραμε προηγουμένως, περνά και από τα κρησφύγετα που χρησιμοποιούσαν οι αντάρτες του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959. Είναι και ένα εθνικό προσκύνημα…
(Φωτογραφία: Η εκκλησία της Αγίας Ειρήνης είναι φτιαγμένη από πέτρα του βουνού, ξύλο και κεραμίδι.)
Σε μια προηγούμενη επίσκεψή μας με φίλους, πριν κατεβούμε από το αυτοκίνητο, παρκάροντας ακόμα, μας πλησίασαν κάτοικοι του χωριού, εντελώς άγνωστοι σε εμάς και μας σκλάβωσαν με την ευγένεια, την προθυμία και τη φιλοξενία τους. Ένα ζευγάρι, ο κύριος και η κυρία του, ηλικιωμένοι, αλλά χέρι-χέρι και φανερά αγαπημένοι, μας ρώτησαν αν θέλουμε βοήθεια, αν χρειαζόμαστε κάτι. Αυτό σίγουρα σημαίνει φιλοξενία, αλλά για να είμαστε και πραγματιστές, σημαίνει και ότι το χωριό δεν δέχεται συχνά επισκέπτες. Αφού βεβαιώθηκαν ότι δεν χρειαζόμασταν κάτι, μόνο πληροφορίες και να θαυμάσουμε το χωριό τους, μας κάλεσαν να πάμε στο σπίτι τους να μας κεράσουν καφέ και επειδή πλησίαζε μεσημέρι, “εν κρυάδα δαμέξω, πάμε σπίτι που έχουμε αναμμένο τζάκι, έχουμε τζιαι γεμιστά έτοιμα, κοπιάστε, γιε μου». Ε, αυτό δεν το βρίσκεις τακτικά, ούτε στην Κύπρο όπου είμαστε περήφανοι για τη φιλοξενία μας.»
Ελπίζω ότι θα μας δροσίσει λίγο αυτή η ανάμνηση του κρύου, της συννεφιάς και η χειμερινή ατμόσφαιρα. Απόσπασμα της εκπομπής για τον Φαρμακά, είμαστε στον δρόμο και περιγράφουμε τη διαδρομή:
«Είμαστε συνέχεια μέσα στο δάσος, μετά το Καλό Χωριό, χειμώνας, συννεφιά, ο αέρας, ο κρύος αέρας μυρίζει βροχή. Οδηγούμε αργά και απολαμβάνουμε και τη φύση και το χειμερινό τοπίο. Βγαίνοντας από το χωριό, ανεβήκαμε μια ανηφόρα και αμέσως μετά μια κατηφόρα. Λίγο πριν το τέλος της κατηφόρας, στα αριστερά μας υπάρχει ένας ωραίος εκδρομικός χώρος πολύ οργανωμένος, ο εκδρομικός χώρος Μερίκας. Δεν θα σταματήσουμε σήμερα εδώ, αλλά σημειώστε τον, βάλτε τον στα υπ’ όψιν. Ειδικά τώρα τον χειμώνα φανταστείτε πικνίκ, μπουφάν, κασκόλ, σάντουιτς και ένα καλό βιβλίο, η όσοι δεν διαβάζουν βιβλίο, μια εφημερίδα. Καθαρός αέρας, κρύο και ησυχία, ό,τι πρέπει για διάβασμα και περισυλλογή.
Οδηγούμε μέσα στο δάσος και σε κάποιο σημείο παρατηρούμε ότι ο δρόμος αρχίζει να κινείται δίπλα από ένα ποταμό. Ο ποταμός, στα δεξιά μας, είναι χαμηλά, δεν φαίνεται αλλά τον μαντεύουμε από τα δέντρα γιατί ενώ αριστερά μας έχουμε το δάσος με τα πεύκα, στα δεξιά μας έχουμε λεύκες, κυπαρίσσια, καβάτζια. Οδηγούμε ακόμα πιο αργά και ψάχνουμε ένα χωματόδρομο στα δεξιά μας, ένα περίπου χιλιόμετρο μετά τον εκδρομικό χώρο. Με μια μικρή σήμανση μας οδηγεί στο φράγμα του Καλού Χωριού. Ο δρόμος κάνει μια στροφή αριστερά και βλέπουμε στα δεξιά μας ένα χωματόδρομο. Στενό και αρκετά κατηφορικό, το δρομάκι αυτό, 100 μέτρα χώμα μόνο, μας κατεβάζει πάνω σε ένα παλιό γεφύρι και δεξιά μας το φράγμα του Καλού Χωριού. Μικρό φράγμα και ειδικά τώρα, αυτή την εποχή είναι γεμάτο, πολύ νερό και επειδή είναι υπέροχη η μέρα, κρύο μεν αλλά δεν φυσά καθόλου, ρουφάμε αυτή την ομορφιά. Έχουν σχεδόν διαλυθεί τα σύννεφα, ο βασιλιάς ήλιος από πάνω μας, έμεινε κάνα συννεφάκι στο ουρανό για να μας θυμίζει ότι είναι Φεβρουάριος, υπέροχος ουρανός, ωραίο χειμερινό γαλάζιο. Το πολύ ζωηρό πράσινο των δέντρων ψηλά, οι καλαμιές μπροστά μας και στα πόδια μας, πιάτο, το νερό. Ποιητική η ηρεμία του νερού, κάτι απενεργοποιεί μέσα μας αυτή η γαλήνη, κάτι φεύγει και μας αφήνει πιο γαλήνιους. Μαγική στιγμή, θέλουμε να την παρατείνουμε.
(Φωτογραφία: Ο Φαρμακάς είναι το 10ο σε υψόμετρο χωριό στην Κύπρο, άρα ο χειμώνας είναι χειμώνας, δεν σηκώνει αστεία.)
«Περπατάμε στον Φαρμακά και είναι κρύο, χοντρό σακάκι και κασκόλ, τσάι στον καφενέ και κουβεντούλα. Όμως, αξίζει τον κόπο να δει κάποιος και το διτζίμιν στο προαύλιο της εκκλησίας και να ακούσει τον θρύλο με τους 7 γύρους της εκκλησίας. Ή τον θρύλο για την εικόνα της Αγίας Ειρήνης που διασώθηκε από πυρκαγιά. Πάει κάπως έτσι: Το 1914 η εκκλησία παραδόθηκε στις φλόγες, μεγάλη πυρκαγιά. Η φωτιά ήταν ξαφνική οπότε δεν πρόλαβαν οι πιστοί να βγάλουν τίποτε έξω, όλα τα ιερά αντικείμενα ήταν μέσα στην εκκλησία, φυσικά και η εικόνα της Αγίας Ειρήνης. Όλο το χωριό παρακολουθούσε με απόγνωση την φωτιά να καίει τα ιερά και τα όσιά του. Και ξέρετε, την εκκλησία, το κτήριο δηλαδή το φτιάχνεις, τους σκάμνους τους ανακατασκευάζεις. Την εικόνα, την παλιά εικόνα της Αγίας Ειρήνης, όμως; Σίγουρα ξαναγίνεται και αυτή, δεν είναι το ίδιο όμως, χάνεται ένα ιερό κειμήλιο. Οπότε ένας χωριανός, τολμηρός προφανώς, ο Παυλής ο Τζιαίζαρος, όρμησε μέσα στις φλόγες για να γλυτώσει την εικόνα. Μέσα στη φωτιά, καιγόταν, δεν μπορούσε να αναπνεύσει και ταυτόχρονα τραβούσε την εικόνα για να τη βγάλει από το τέμπλο. Την τράβηξε τρεις φορές. Η εικόνα δεν έβγαινε οπότε ο τολμηρός Φαρμακιώτης έκανε ένα βήμα πίσω, άφησε την εικόνα και απευθύνθηκε στην Αγία: ‘’Τζιυρά μου, αν δεν αφήσεις την εικόνα σου να φκει που το τέμπλο, δεν φεύκω που δαμαί, εννά κρούσω μαζί της!’’ Ως εκ θαύματος η εικόνα αποσπάστηκε μόνη της και έπεσε μέσα στα αποκαΐδια, την άρπαξε και βγήκε έξω από την καιόμενη εκκλησία. Έτσι σώθηκε ο Παυλής, σώθηκε και το ιερό κειμήλιο. Γι’ αυτό και σήμερα η εικόνα δεν είναι καλά στερεωμένη στη θέση της.»
«Σήμερα χαιρόμαστε τον Φαρμακά, φεύγουμε από την εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, περπατούμε μες στο κρύο και το απολαμβάνουμε, πάμε προς το πάρκο του χωριού και από το πάρκο δεξιά, πάμε για ένα τόπο παραμυθένιο. Σαράντα μέτρα μετά το τελευταίο σπίτι του χωριού, είμαστε στον Κοσσιηνά. Ο Φαρμακάς μπορεί να είναι λίγο αδικημένος όσον αφορά την μορφολογία του εδάφους, μπορεί να ταλαιπωρείται από βαρείς χειμώνες, βαρείς για κυπριακά δεδομένα φυσικά, αλλά είναι ευλογημένος με ένα πολύτιμο αγαθό. Πολύτιμο σε παγκόσμια βάση, αλλά ακόμα πιο πολύτιμο και δυσεύρετο στον τόπο μας. Το νερό. Μάλιστα, νερό σε ονειρικό τόπο, καταπράσινο δάσος με απίστευτη ομορφιά.
Η οροσειρά του Τροόδους απορροφά κάθε χειμώνα 3 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού. Μεγάλο μέρος αυτού του νερού «ταξιδεύει» για δεκάδες χιλιόμετρα μέσα από υπόγεια ρήγματα και υδροφόρα στρώματα και καταλήγει σε περιοχή νότια του χωριού. Σε όλη αυτή την υπόγεια διαδρομή, το νερό περνά μέσα από τα φίλτρα της φύσης, καθαρίζεται και εμπλουτίζεται με ιχνοστοιχεία και μέταλλα. Έτσι, δεν είναι απλώς νερό, αλλά μετατρέπεται σε ένα από τα καλύτερα μεταλλικά νερά που διαθέτει η Κύπρος και όχι μόνο. Καταλήγει στην χρυσή πηγή του Φαρμακά. Η πηγή μάς εκπλήττει, γιατί είναι ένα σπάνιο φαινόμενο, σχεδόν μαγικό. Το νερό αναβλύζει από τη γη, βλέπεις τον στροβιλισμό του, την ροή του. Είναι σαν να βγαίνει από κόσκινο, καθαρό και κρυστάλλινο. Γι’ αυτό και οι κάτοικοί του ονομάζουν την πηγή «Κοσσιηνά» ή «Κοσκινά». Το Κοινοτικό Συμβούλιο και οι κάτοικοι του χωριού ξέρουν τη σημασία της πηγής, γι’ αυτό και την έχουν αναδείξει πολύ σωστά με κατασκευές, πλακόστρωτα και μονοπάτια με τοπική πέτρα υπέροχα χτισμένη. Σίγουρα αξίζει επίσκεψη, οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Άνοιξη με την αναγέννηση της ζωής, καλοκαίρι, στη δροσιά των δέντρων, πολλών δέντρων, πραγματικά καταπράσινος τόπος... Τον χειμώνα, η μυρωδιά του καπνού από τις τσιμινιές και τα τζάκια στο χωριό, χιονισμένο χωριό, όλα κάτασπρα, και το νερό να αναβλύζει μέσα από το χιόνι. Η μαγεία, όμως, συμβαίνει άλλη εποχή του χρόνου. Έχω έρθει εδώ φθινόπωρο. Πολλά δέντρα γύρω και πάνω από τον Κοσιηνά, αλλά δεσπόζει ένας τεράστιος πλάτανος, τεράστιος όμως. Έχετε δει το χρώμα των φύλλων του πλάτανου όταν πέσουν στο χώμα, πριν αφυδατωθούν εντελώς; Ένα κιτρινοπράσινο φαντασμαγορικό, απλωμένο παντού, στα πλακόστρωτα, στο χώμα, στις στέγες. Κιτρινοπράσινα φύλλα μέσα στο νερό γύρω από την πηγή και η ροή του νερού να τα ταξιδεύει σιγά-σιγά μέσα στο ποτάμι που μεταφέρει το νερό, πραγματικά ποιητικό, ονειρικό σκηνικό. Ακόμα μια εικόνα που φύλαξα μέσα μου για να την ανασύρω στα δύσκολα, όταν θέλω να δω τη θετική πλευρά, όταν θέλω να ταξιδέψω.»
«Από τον Κοσιηνά υπάρχει μονοπάτι που κατεβαίνει μέσα από εξαιρετικά όμορφη φύση στο Καμπί. Αν θυμάστε, πριν κάποιους μήνες, όταν κάναμε την εκπομπή για το Καμπί του Φαρμακά είχαμε αναφέρει τον μικρό καταρράχτη που καταλήγει στο εστιατόριο “Ο Ποταμός”. Το μονοπάτι ακολουθεί το νερό μέχρι και τον καταρράχτη στο Καμπί. Δεν είναι μεγάλη η απόσταση, ούτε χιλιόμετρο, αλλά σήμερα το μονοπάτι, παρόλο που είναι υπέροχο, δεν είναι και το ευκολότερο. Το Κοινοτικό Συμβούλιο Φαρμακά προσπαθεί να μετατρέψει το απλό μονοπάτι σε μονοπάτι της φύσης, απόλυτα ασφαλές και βατό για οποιονδήποτε. Κάντε υπομονή και μόλις μάθουμε ότι η βελτίωση έγινε, θα σας ειδοποιήσουμε. Θα έχουμε ακόμα ένα λόγο να πάμε στον Φαρμακά ή στο Καμπί. Αυτό που θα κάνουμε σήμερα, όμως, είναι να ακολουθήσουμε την αρχή μόνο της κατάβασης. Πολύ κοντά στην πηγή του Κοσιηνά υπάρχει ένα πλακόστρωτο μονοπάτι που πάει προς τα κάτω. Στο τέλος του, μια σκάλα, πάλι πλακόστρωτη. Χειμώνας, συννεφιά, κρύο και παντού δέντρα, φτέρες και θάμνοι καταπράσινοι.
Αν κατεβούμε τα πρώτα 10-12 σκαλιά, φτάνουμε στον τεράστιο πλάτανο που αναφέραμε προηγουμένως. Τόσο τεράστιο που πρέπει να επικαλεστώ τη φαντασία σας, αλλά πολλή φαντασία. Φανταστείτε ένα πλάτανο που για να αγκαλιάσουν τον κορμό του χρειάζονται 5 με 6 άτομα και να είναι και καλά εύσωμοι, μπρατσωμένοι. Αυτός ο πλάτανος, ο αιωνόβιος πλάτανος, είναι που σκεπάζει κάθε φθινόπωρο την περιοχή με τα κιτρινοπράσινα φύλλα του.»
(Φωτογραφία: Αν κατεβούμε τα πρώτα 10-12 σκαλιά, φτάνουμε στον τεράστιο πλάτανο.)
«Τώρα, από εδώ, έχουμε όλη την πλαγιά και τον Φαρμακά, πιάτο, στα πόδια μας. Φανταστείτε μια απότομη κλίση να κατεβαίνει προς το χωριό. Όλη η πλαγιά είναι φυτεμένη με αμπέλια πάνω σε δόμες, σε αναβαθμίδες. Οι δόμες είναι κατασκευασμένες από ξερολιθιές με τις άγριες γκρίζες πέτρες του βουνού που αναφέραμε και προηγουμένως. Και είναι Δεκέμβριος, κρύο και τα αμπέλια έχουν ακόμα κάποια από τα φύλλα τους, κάποια φύλλα είναι ήδη στο έδαφος, αλλά όλα με τα φθινοπωρινά χρώματα πλέον. Δόμη με γκρίζες πέτρες, βαθμίδα με αμπέλια και χρυσοκόκκινα φύλλα. Γκρίζα δόμη, χρυσοκόκκινη βαθμίδα, υπέροχα γήινα ζεστά χρώματα. Και ένας ήλιος δυνατός, ένας καθαρός γαλάζιος ουρανός, ένα φως κυπριακό να τα υπογραμμίζει. Κρατήστε αυτή την εικόνα, είναι από αυτές που όποτε χρειάζεται τις ανασύρουμε από τη μνήμη και μας βοηθούν να βγάλουμε τις δύσκολες στιγμές της εβδομάδας που έρχεται.
Τώρα πλησιάζουμε τον προορισμό μας, αρχίζει το πιο δύσκολο κομμάτι. Ο Φαρμακάς είναι κτισμένος σε υψόμετρο 981 μέτρων. Εδώ που έχουμε ανέβει με το αυτοκίνητο είναι άλλα περίπου 200 μέτρα. Δηλαδή, σύνολο 1180 μέτρα περίπου. Εμείς, μαζί, θα ανέβουμε στη Σιελιδονόμουττη, άλλα 250 μέτρα ύψος. Ανάβαση ενός άγριου, κακοτράχαλου βουνού, χωρίς δρόμο, ούτε καν μονοπάτι, σύνολο περίπου 1450 μέτρα υψόμετρο τελικά. Σε αυτό το υψόμετρο δεν υπάρχει, για πολλά χιλιόμετρα, τίποτε που να μας κόβει τη θέα. Και σήμερα έχουμε ήλιο και αρκετά καθαρή ατμόσφαιρα. Μπορείτε να φανταστείτε τι θα δούμε από εκεί πάνω; Πάμε με μουσική για να πάρουμε ανάσα:
Συνεχίζουμε την εκδρομή μας στη Σιελιδονόμουττη, που χαρήκαμε τον περασμένο Δεκέμβριο, ίσως η πιο αγαπημένη μου εκπομπή. Θα την ξανακούσουμε για να μπούμε σε μια πιο δροσερή διάθεση, θα κάνουμε, ελπίζω, ένα δροσιστικό διάλειμμα μες στη μέση του καυτού καλοκαιριού μας. Ακούστε τι είχαμε πει και νιώσει τον Δεκέμβριο στη Σιελιδονόμουττη:
«Ετοιμαζόμαστε να ξεκινήσουμε την δύσκολη ανάβαση προς τη Σιελιδονόμουττη. Το όνομα και μόνο κάτι μας λέει για την προσβασιμότητα, μόνο τα χελιδόνια πάνε στην μούττη τούτην. Έχει, όμως, και κάτι ποιητικό το όνομα που έδωσαν οι παππούδες μας. Δεν την είπαν ξέρω ‘γω Αρκόμουττη ή Ψηλόμουττη ή Μαυρόμουττη, τη συνέδεσαν με τα χελιδόνια, Σιελοδονόμουττη. Δεκέμβριος, κρύο, δύσκολη ανάβαση. Ευτυχώς, έχουμε προετοιμαστεί με άνετα ρούχα και μπότες. Μπότες που αντέχουν την κακομεταχείριση, ικανές για τέτοιες αναβάσεις. Πρέπει να προειδοποιήσουμε όσους θέλουν να δοκιμάσουν αυτή την ανάβαση. Δεν είναι εύκολη και μην έρθετε με αθλητικά και φόρμες. Ελάτε σωστά προετοιμασμένοι για δύσκολη ανάβαση. Ξεκινάμε να ανεβαίνουμε περνώντας μέσα από ένα αμπέλι, παλιό αμπέλι με κουζούπες χοντρές, γέρικες. Μετά το αμπέλι, ανεβαίνουμε το βουνό, άγριο βουνό, απότομο με μεγάλη κλίση, χωρίς μονοπάτι. Πατώντας πότε πάνω σε χώμα υγρό καλυμμένο με βρεγμένα φύλλα που έχουν πέσει από τις λατζιές, γλιστερή επιφάνεια, επικίνδυνη. Πότε σε πέτρες κοφτερές που οι αιώνες και οι κατολισθήσεις έχουν στοιβάξει σε μεγάλες επιφάνειες της πλαγιάς. Εκείνες τις πέτρες που τις πατάς και γλιστρούν, κυλούν όλες μαζί προς τα κάτω, σε παίρνουν μαζί τους. Κάθε βήμα μας πρέπει να είναι μελετημένο, με προσοχή. Πριν πατήσεις γερά, δοκιμάζεις. Αλλού, βράχια, κάθετα με κοφτερές επιφάνειες, χρειάζονται ορειβατικές ικανότητες. Εδώ, στα βράχια, γραπώνεις τον βράχο με τα χέρια για να ανέβεις και ελπίζεις ότι δεν θα ξεκολλήσει. Πιο πάνω πυκνές λατζιές και δεν υπάρχει πέρασμα, περνάς μέσα από τις λατζιές σπρώχνοντας τη βλάστηση για να κάνεις πέρασμα. Σε ευθεία γραμμή από το αμπέλι μέχρι την κορυφή η απόσταση είναι περίπου 400 μέτρα. Εμείς, στην προσπάθειά μας να αποφύγουμε όσο γίνεται τις κακοτοπιές διανύουμε πολύ μεγαλύτερη. Ανεβαίνουμε με κόπο, εδώ και 40 λεπτά και δεν έχουμε φτάσει στην κορυφή ακόμα, έχουμε καμιά δεκαριά μέτρα καμιά δεκαριά μέτρα για να φτάσουμε στον ουρανό.»
(Φωτογραφία: Δύσκολη ανάβαση, στα τελευταία μέτρα για τη Σιελιδονόμουττη)
«Είμαστε, όλοι μαζί, στη δύσκολη ανάβαση, στα τελευταία μέτρα για τη Σιελιδονόμουττη. Έχουμε πραγματικά δυσκολευτεί να ανέβουμε μέχρι εδώ. Ελπίζουμε ότι αξίζει τον κόπο. Ακόμα μια προσπάθεια και φτάσαμε στεκόμαστε στην κορυφή πάνω από τον Φαρμακά, στα 1450 μέτρα. Απίστευτο, τι θέα! Συγκλονιστικό. Πραγματικά, δυσκολεύομαι να εκφραστώ. Ευτυχώς χτες έβρεξε και έτσι σήμερα μπορεί να είναι κρύο εδώ πάνω αλλά έχουμε έναν αέρα καθαρό, μια ατμόσφαιρα διάφανη και μπορούμε να δούμε μακριά. Φανταστείτε ότι στα βόρεια βλέπουμε όλη την οροσειρά του Πενταδακτύλου, όλη όμως! Τη βλέπουμε εκεί που ξεκινά, από τον κόλπο της Μόρφου να ανεβαίνει και να προχωρά ανατολικά, βλέπουμε τον Άγιο Ιλαρίωνα, τον Πενταδάκτυλο, όλο το βουνό συνεχίζει μέχρι τον κόλπο της Αμμοχώστου. Ναι, βλέπουμε και τη θάλασσα κάπου στη Σαλαμίνα. Πρώτη φορά μπορώ να κλείσω, να αγκαλιάσω όλο τον Πενταδάκτυλο, όλο το μήκος του, σε μια ματιά. Πιο δεξιά στα ανατολικά μας έχουμε τα Τζιόνια που μας κρύβουν την Ελεύθερη Αμμόχωστο και μέρος της Λάρνακας, αλλά χαιρόμαστε τα Τζιόνια, σχεδόν από ψηλά, σκεφτείτε τα Τζιόνια από ψηλά. Στα νοτιοανατολικά, στο βάθος ξεκινά η θάλασσα από τη μέση του κόλπου της Λάρνακας και συνεχίζει σε Κίτι, Ζύγι, Μαρί, Βασιλικό. Βλέπουμε τη Λεμεσό, την πόλη της Λεμεσού, το Ακρωτήρι, όχι το χωριό Ακρωτήρι, το Ακρωτήρι, φέρτε στο μυαλό σας τον χάρτη της Κύπρου, στο κάτω μέρος έχουμε ένα ποδαράκι. Από εδώ βλέπουμε καθαρά αυτό το ποδαράκι, το Ακρωτήρι με την αλυκή του. Εγώ τουλάχιστον, πρώτη φορά, βλέπω το Ακρωτήρι από τόσο ψηλά, τόσο καθαρά και να ξεχωρίζει και η αλυκή του, Πανέμορφο! Νοτιοδυτικά, το Πισσούρι, το αεροδρόμιο Πάφου και μετά ξεκινά να ανεβαίνει το Τρόοδος, οπότε στα δυτικά μας βλέπουμε όλα εκείνα τα δάση του Τροόδους, τον Όλυμπο με τις κεραίες του και το βουνό ξανά κατεβαίνει στον κόλπο της Μόρφου. Από αυτή την απόσταση βλέπουμε τον κόλπο της Μόρφου. Φέρτε ξανά στο μυαλό σας τον χάρτη της Κύπρου, δείτε πάνω αριστερά, την καμπύλη… Όλη εκείνη την καμπύλη παραλία από το Καραβοστάσι μέχρι περίπου την Αγία Ειρήνη, λίγο πριν τον Κορμακίτη. Γυρίζω ξανά προς τον βορρά και προσπαθώ να βάλω μέσα μου, να χωρέσω τον Πενταδάκτυλο. Στα δεξιά μου, βορειοανατολικά, το Βαρώσι, η θάλασσα της Σαλαμίνας. Δεν ξέρω τι νιώθετε εσείς, ξέρω τι νιώθω εγώ.
Έντονα συναισθήματα με πλημμυρίζουν, εναλλάσσονται μέσα μου ανάκατα. Αγάπη, νοσταλγία, συγκίνηση, μελαγχολία, αδικία, λύπη, πόνος, θυμός, όλα μαζί βράζουν. Περιμένω την ισορροπία. Τι θα μείνει από αυτόν τον κατακλυσμό συναισθημάτων. Συνεχίζω να βλέπω τον Πενταδάκτυλο και σιγά-σιγά έρχεται η ηρεμία. Η εικόνα του Πενταδακτύλου με γεμίζει．Μια πληρότητα ανεβαίνει πάνω από τα υπόλοιπα συναισθήματα, πληρότητα και περηφάνια για τον τόπο μου, αγάπη για το χρυσοπράσινο φύλλο!»
Μόλις περιγράψαμε την ανάβασή μας στη Σιελιδονόμουττη τον περασμένο Δεκέμβριο, έμεινε να ακούσουμε ένα σχόλιο που είχαμε κάνει. Πιστεύω ότι αξίζει τον κόπο, ακούστε:
(Φωτογραφία: Aπό εδώ βλέπεις όλη την Κύπρο)
«Θέλω να προσθέσω κάτι τελευταίο για τη Σιελιδονόμουττη. Το 1953 έγινε η ενθρόνιση της βασίλισσας Ελισάβετ, της σημερινής βασίλισσας του Ηνωμένου Βασιλείου. Το 1953, η Κύπρος ήταν αποικία της Μεγάλης Βρετανίας. Οι Άγγλοι, οι κατακτητές, ήθελαν να γιορτάσουν με τον πιο φαντασμαγορικό τρόπο αυτό το γεγονός. Διάλεξαν τη Σιελιδονόμουττη για να δείξουν στους υποτελείς τους, δηλαδή εμάς, δύο πράγματα. Πρώτον, ότι όταν γιορτάζει η βασίλισσα, πρέπει να γιορτάζει όλη η Κύπρος, όλος ο κόσμος. Δεύτερον, εμείς είμαστε οι αφέντες και κάνουμε ό,τι θέλουμε, όπου θέλουμε, όποτε θέλουμε. Ήρθαν εδώ, γιατί σκεφτείτε ότι, όπως από εδώ βλέπεις όλη την Κύπρο, αντίστοιχα, όλη η Κύπρος σε βλέπει όταν είσαι εδώ. Κουβάλησαν, ή μάλλον μας έβαλαν να κουβαλήσουμε, μια τεράστια ποσότητα ξυλείας και τη νύχτα της ενθρόνισης, τη νύχτα της γιορτής τους, άναψαν μια τεράστια φωτιά, μια λαμπρατζιά. Το 1953 που τα περισσότερα χωριά δεν είχαν ακόμα ρεύμα, που η Κύπρος ήταν σκοτεινή και το “η Κύπρος ήταν σκοτεινή”, ξέρετε, ερμηνεύεται με πολλούς τρόπους. Φανταστείτε, όμως, τους Κύπριους του ‘53, μες στο σκοτάδι, σχεδόν από οπουδήποτε στο νησί, τι ένιωθαν εκείνη τη νύχτα βλέποντας αυτή τη λαμπρατζιά. Αυτό, όπως όλα στη ζωή μας, μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε με πολλούς τρόπους. Ο ένας, ο εύκολος είναι “οι Άγγλοι, οι αποικιοκράτες, οι δυνάστες”, αυτοί φταίνε για όλα, εμείς δεν φταίμε για τίποτε και άλλα γραφικά.
Ο άλλος τρόπος, που σηκώνει πολλή σκέψη, πολλή μελέτη από όλους μας, είναι ότι οι Άγγλοι, οι περαστικοί που τούντον τόπον, εξέραν την Σιελιδονόμουτη που τότε, εμείς, οι περισσότεροι, τώρα τη μαθαίνουμε... Έχω κι άλλα να σας πω αλλά δεν έχουμε χρόνο.»
Αυτά είπαμε τον Δεκέμβριο σε εκείνη τη μέρα. Πρέπει να πω ότι εκείνη η εκπομπή είχε τεράστια ανταπόκριση. Πολλά μηνύματα, τηλεφωνήματα, κόσμος που ήθελε οδηγίες για να πάει επί τόπου. Για μένα μετρούν δυο ενέργειες που πιστεύω ότι ήταν αποτέλεσμα της εκπομπής. Η πρώτη, τρεις βδομάδες μετά, η Σιελιδονόμουττη καταγράφηκε στο Google Maps ενώ προηγουμένως δεν υπήρχε. Μετά, τον Απρίλιο, το Κοινοτικό Συμβούλιο Φαρμακά άρχισε την κατασκευή μονοπατιού για τη Σιελιδονόμουττη. Πιστεύω ότι τα λόγια είναι περιττά.
Σήμερα, η παρέα μας, η παρέα του roadtrip.cy, μαζί, χαρήκαμε μια διαφορετική εκπομπή. Απολαύσαμε χειμώνα, θυμηθήκαμε χειμερινή φύση, δροσερά τοπία και συννεφιές στον υπέροχο τόπο μας! Μέσα στο καλοκαίρι φέραμε στο μυαλό μας χειμερινές ομορφιές. Είμαστε πραγματικά τυχεροί να ζούμε σε ένα τέτοιο τόπο. Το έχω πει πολλές φορές, το ξέρω ότι κινδυνεύω να γίνω γραφικός αλλά κάτι τέτοιες μέρες, σε τέτοιους τόπους το νιώθω ακόμα πιο έντονα. Απλώς, δεν είμαι σίγουρος ότι το συνειδητοποιούμε όλοι μας ή ότι το συνειδητοποιούμε αρκετά συχνά. Αν τον εκτιμούσαμε και λίγο παραπάνω, αν τον αγαπούσαμε πραγματικά αυτόν τον τόπο, αν τον προσέχαμε λίγο παραπάνω, δεν θα ήταν οι ζωές όλων μας καλύτερες, πιο πλούσιες;
Το πιο πάνω κείμενο είναι τμήματα της εκπομπής «Roadtrip.cy». Κάθε Σάββατο και Κυριακή από τις 8 μέχρι τις 10 ακούτε την εκπομπή του Άντρου Σκαλιστή «Roadtrip.cy» στον Σπορ FM 95.
