Μια πρόσφατη ανάρτηση της Κύπριας ακαδημαϊκού Ζέλιας Γρηγορίου ήταν αρκετή για να τραβήξει την προσοχή μας και να μας κάνει να αναρωτηθούμε για την κουλτούρα μας, τον σεξισμό στην μεταφεμινιστική περίοδο και σαφώς για την στοχοποίηση ανθρώπινων υπάρξεων.
Ο λόγος για την ανάρτηση που έγινε το απόγευμα της Τρίτης 4 Φεβρουαρίου από την κυρία Γρηγορίου στον προσωπικό της λογαριασμό στο Facebook και στην οποία είδαμε μια φωτογραφία από την διαφημιστική πινακίδα του DEEJAY 93.5 και πιο συγκεκριμένα, της ραδιοφωνικής παραγωγού Ιωάννας Θεοδώρου. Την εικόνα συνόδευε ως λεζάντα ένας διάλογος της Ζέλιας μαζί με την συνομιλήτριά της Εύα.
Όπως μπορείτε να δείτε και εσείς πιο κάτω, o διάλογος ήταν ο εξής:
«Εγώ: εμπορευματοποίηση, πορνοποίηση, μεταφεμινιστική αντικειμενικοποίηση, κακή αισθητική και ίσως, κακό αντικείμενο
Εύα: hashtag mousikares/ hashtag visares
Αντιπροσωπευτικότητα: -1
Αφορμή: +1
Εγώ: Παναΰριν που τελειώνει
Εύα: Παναΰριν π' αρκινά »
Λίγο μετά από την δημοσιοποίηση της πιο πάνω ανάρτησης, αρκετοί ήταν αυτοί που έσπευσαν να πουν την άποψή τους και να αναρωτηθούν πώς μια γυναίκα που ασχολείται με τα ζητήματα των φύλων να κάνει μια τόσο αντιφεμινιστική ανάρτηση. Φυσικά, υπήρξαν και αρκετοί που συμφώνησαν μαζί της.
Η ραδιοφωνική παραγωγός Δένα Κυριακίδη αναφερόμενη στην Ζέλια έγραψε στον προσωπικό της λογαριασμό στο Facebook: “Αγαπητή κυρία Γρηγορίου Ζελια. Η ανάρτησή σας είναι τουλάχιστον προσβλητική και απαράδεκτη, ειδικά ως γυναίκα, και ιδιαίτερα για ενα πρόσωπο το οποίο δεν γνωρίζετε. ... Λυπάμαι πολύ και σαν γυναίκα και για τον τρόπο με τον οποίο αναφέρεστε στην συγκεκριμένη ραδιοφωνική παραγωγό. Σας καλώ σε άμεση απολογία στην κυρία Θεοδώρου. Εάν η φωτογραφία, σας φαντάζει πολύ σέξι και προκλητική, να σας επιστήσω την προσοχή και να σας υπενθυμίσω ότι ο τρόπος και ο λόγος σας δεν διαφέρει από αυτών με τους οποίους καθημερινά αντιτίθεστε”.
Από πλευράς της η Ιωάννα αναφερόμενη στο γεγονός απάντησε στο post της Δένας «απλά να προσθέσω ότι φυσικά και έχω ευθύνη αφού ενέκρινα τη φωτογραφία για το billboard. Είναι εκεί με τη θέλησή μου και δεν ένιωσα να γίνομαι objectify σε καμία περίπτωση. Μάλλον είμαι bad object».
Διαβάζοντας τα όσα ειπώθηκαν, πραγματικά -και αυτό είναι καθαρά προσωπική μου άποψη- αναρωτιέμαι πώς μια γυναίκα -γνωστή για τους αγώνες της περί ισότητας και την προοδευτικότητά της- έκανε μια αντίστοιχη ανάρτηση. Είναι δύσκολο να το αντιληφθώ αφού η γυναίκα αυτή, ήταν ο άνθρωπος που θαυμάσαμε όταν είδαμε να στέκεται στο πλευρό της 19χρονης Βρετανίδας που κατηγορήθηκε για ψευδορκία στην υπόθεση βιασμού στην Αγία Νάπα το καλοκαίρι. «Θέλουμε να στηρίξουμε την κατηγορούμενη και να δείξουμε την αλληλεγγύη μας σε μια δίκη στην οποία η διάσταση του φύλου θεωρείται ανύπαρκτη» είχε δηλώσει τότε και μας έκανε να αντιληφθούμε πως εκεί έξω υπάρχουν άνθρωποι που σέβονται και πάνε κόντρα στην επιφανειακότητα.
Λίγο μάλιστα διάστημα πριν, είδαμε την αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κύπρου, Ζέλια Γρηγορίου, να σχολιάζει επικριτικά με ανάρτησή της όλες εκείνες τις απόψεις που κυκλοφορούν-κυρίως- στα social media και που, εμμέσως πλην σαφώς, επιρρίπτουν ευθύνες στις γυναίκες οι οποίες «ψάχνονται» σε date apps με αγνώστους, όπως φροντίζουν να τονίζουν. Και φυσικά, μέσα σε όλα αυτά η ίδια ασχολείται έντονα με τα ζητήματα φύλου. Οπότε ναι, πώς είναι δυνατό να κάνει η ίδια σεξιστική επίθεση σε μια γυναίκα που το μόνο που έκανε ήταν να ποζάρει σε μια απλή φωτογραφία για διαφημιστικούς λόγους; Δεν πρόκειται να το αναλύσω περαιτέρω, ούτε και έχω σκοπό να κατηγορήσω κανέναν. Ο κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου και τα δημόσια πρόσωπα καλώς ή κακώς δέχονται κριτική. Θα ασχοληθώ, όμως, με το φαινόμενο γενικότερα.
Η αλήθεια είναι ότι τόσο η βιομηχανία της ψυχαγωγίας όσο και αυτή της διαφήμισης και του marketing βασίζονται σήμερα σε μεγάλο βαθμό σε σεξουαλικοποιημένες εικόνες, ενώ το σεξ είναι βαθιά αποτυπωμένο στην περιρρέουσα κουλτούρα. Αυτό φυσικά δεν είναι κοινό μυστικό και σαφώς προσωπικά δεν συμμερίζομαι την μετατροπή της οποιασδήποτε γυναίκας σε αντικείμενο πόθου. Όπως μάλιστα αναφέρουν στο βιβλίο τους η Λίζα Τσαλίκη και η Κατερίνα Σαρικάκη "Πορνογραφία, Κουλτούρα και Μέσα Επικοινωνίας: Προβληματισμοί γύρω από παλαιά και νέα φαινόμενα", αν και τάσσονται ενάντια, παραδέχονται πως η συνειδητή επιλογή μιας γυναίκας να είναι σέξι, αποτελεί αναπαράσταση των γυναικών ως ολότελα αυτόνομων και απελευθερωμένων από κάθε είδους ανισότητα ή ανισορροπίες ισχύος, με αποτέλεσμα να υφίσταται ένα ισχυρό φεμινιστικό κίνημα. Η συζήτηση βέβαια αυτή είναι μεγάλη και οι απόψεις ποικίλλουν.
Δεν υπάρχει, όμως, λόγος να επεκταθώ σε αυτό το ζήτημα στο εν λόγω κείμενο, μιας και δεν πρόκειται για πανεπιστημιακό δοκίμιο. Θα ήθελα απλώς να καταλήξω στο εξής συμπέρασμα: όποια και αν είναι η άποψη της Ζέλιας, δεν είναι κοινωνικά -τουλάχιστον- ορθό να στοχοποιεί ένα άτομο και να το κατηγορεί μέσω κοινωνικών δικτύων για "εκπόρνευση".
Αν πραγματικά πιστεύει πως η Ιωάννα ή η οποιαδήποτε Ιωάννα "αντικειμενικοποιείται", θα μπορούσε να παλέψει ως άνθρωπος που προάγει την ισότητα μεταξύ των φύλων και να προσπαθήσει να αλλάξει το κατεστημένο με τον δικό της τρόπο. Το σεξιστικό σχόλιο τύπου #vyzares είναι περιττό και τάσσεται ενάντια σε όσα προωθεί.
Το να έχεις μια ισχυρή φεμινιστική άποψη και να ανήκεις στο οποιοδήποτε φεμινιστικό κίνημα είναι θεμιτό. Το να παλεύεις για την ισότητα, είναι επίσης υπέροχο. Το να ασκείς, όμως, σεξισμό είναι ανούσιο. Και τα λέω αυτά με όλο μου τον σεβασμό.
