Μαρία Σάββα
Η τουρκική εισβολή προκάλεσε τον θάνατο και την εξαφάνιση χιλιάδων Κυπρίων, καθώς και τον εκτοπισμό περίπου 200.000 Ελληνοκυπρίων από τα σπίτια τους. Οι βιασμοί, οι δολοφονίες και οι κακοποιήσεις αποτελούν μια μαύρη σελίδα της κυπριακής ιστορίας, με μαρτυρίες να αναδεικνύουν την τραγική πραγματικότητα των γεγονότων.
Με αφορμή την επέτειο των πενήντα ετών από το τραγικό καλοκαίρι του 1974, που καθόρισε την σύγχρονη ιστορία της Κύπρου, η εφημερίδα «Καθημερινή» ανακοινώνει την κυκλοφορία μιας μοναδικής επετειακής έκδοσης με τίτλο «Κύπρος 1974». Μια έκδοση με σπάνιες και ανέκδοτες μαρτυρίες και φωτογραφίες, καλύπτοντας τόσο το απονενοημένο πραξικόπημα κατά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, όσο και τις δύο τραγικές φάσεις της τουρκικής εισβολής.
Ανάμεσα στις ιστορίες που διαβάζουμε στον πρώτο τόμο είναι και αυτή μιας γυναίκας από χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, η οποία καταθέτει πως στις 17 Αυγούστου 1974 δύο Τούρκοι στρατιώτες εισέβαλαν στο σπίτι της και τη βίασαν μπροστά στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς της. Η μαρτυρία της αποτυπώνει την ωμότητα και την βαρβαρότητα των γεγονότων.
«Ο ένας από τους δύο -Τούρκους-, μιλώντας τούρκικα, όρμησεν επάνω στην […] και της έσχισεν το καλτσόν της και μετά της έσχισεν το φόρεμά της στη μέση και της το έβγαλεν το φόρεμα και μπροστά μας της αφήρεσεν και την κιλόταν της. Εντωμεταξύ, ο άλλος μας επρόσεχεν με το όπλον», αναφέρει μεταξύ άλλων στη μαρτυρία της.
Στο πλαίσιο μιας άλλης μαρτυρίας, η Γεωργούλλα Νικόλα Παπανικόλα περιγράφει πως έκρυβε τις κόρες της για να τις προστατεύσει από τους Τούρκους. Η αγωνία και ο φόβος των οικογενειών είναι εμφανείς, καθώς η ίδια και τα παιδιά της βρέθηκαν σε απελπιστική κατάσταση.
Η αφήγηση συνεχίζεται με την περιγραφή της μεταφοράς γυναικόπαιδων σε μικρά σπίτια και την επακόλουθη απειλή εκτέλεσης από τους Τούρκους στρατιώτες. Η μαρτυρία καταλήγει με την επέμβαση Τούρκων αξιωματικών που διέταξαν να σταματήσει η εκτέλεση, προσθέτοντας μια αίσθηση αβοήθητης ανακούφισης.
Αναφέρεται πως στρατιώτες έρχονταν τη νύχτα και έπαιρναν γυναίκες, τις οποίες βίαζαν και έφερναν πίσω κλαμένες. Η κ. Γεωργούλλα ανέφερε χαρακτηριστικά: «Εδήσαν τα σιέρκα τους, όπως τες άλλες φορές τζιαι πήραν τες. Εκάμαν καμμιάν ώραν τζιαι φέραν τες πίσω κλαμένες τζιαι είπαν μας ότι τες εβιάσαν».
Οι μαρτυρίες αποκαλύπτουν τις συνεχείς παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την απόλυτη αδιαφορία για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Περιγράφεται επίσης η άφιξη στρατιωτών που επιτίθονταν σε γυναίκες για να πάρουν τις κόρες τους. Η απελπισία και οι προσπάθειες των γυναικών να προστατεύσουν τα παιδιά τους είναι συγκλονιστικές, ενώ καταδεικνύεται η έλλειψη ασφάλειας και προστασίας ακόμα και στα πιο βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.
Η 50η επέτειος της τουρκικής εισβολής είναι μια στιγμή περισυλλογής και μνήμης για την Κύπρο. Οι μαρτυρίες των επιζώντων θυμίζουν σε όλους μας τη φρίκη του πολέμου και την ανάγκη για ειρήνη και συμφιλίωση. Το νησί συνεχίζει να είναι διαιρεμένο, αλλά η ελπίδα για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση παραμένει ζωντανή στις καρδιές των Κυπρίων.
Ο A’ τόμος του βιβλίου «Κύπρος 1974: Γεγονότα και μαρτυρίες» κυκλοφορεί 14 Ιουλίου με την «Καθημερινή της Κυριακής».
