Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης σε συνένετευξη του Αιμίλιου Χαρμπή για την Καθημερινή, μίλησε μεταξύ άλλων για τις καταγγελίες στον χώρο του θεάτρου για λεκτική, ψυχολογική, σωματική και σεξουαλική βία οι οποίες έχουν έρθει στο φως τις τελευταίες εβδομάδες.
Ποια είναι η γνώμη σας για το κύμα αποκαλύψεων;
Κατ’ αρχάς πιστεύω ότι είναι πολύ γενναία η στάση που έχουν κρατήσει οι γυναίκες αλλά και οι άνδρες που δεν φοβούνται να μιλήσουν. Αυτή είναι και η ουσία του κινήματος παγκοσμίως. Οσα συμβαίνουν είναι πολύ σημαντικά. Για εμένα το θετικό είναι πως αυτό που θα μείνει στο τέλος θα είναι μια καινούργια εποχή, ελπίζω όχι μόνο για τον χώρο του θεάτρου αλλά και συνολικά για τον τομέα της εργασίας. Μια εποχή όπου θα έχει εκλείψει ο φόβος. Μια εποχή όπου μια σειρά συμπεριφορών, οι οποίες μέχρι τώρα αποσιωπούνταν ή γίνονταν ανεκτές, θα πάψουν να υφίστανται και οι εργασιακές σχέσεις εξάρτησης δεν θα επηρεάζουν αρνητικά τις πραγματικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων.
Οσο για το θέατρο, στο οποίο ανήκω εδώ και 30 χρόνια, θέλω να ξεκαθαρίσω πως η εικόνα του συνολικά δεν είναι έτσι. Στην πραγματικότητα, το ποσοστό όσων καταγγέλλονται είναι πολύ μικρότερο από εκείνους που δεν παραβατούν. Σας διαβεβαιώ ότι το θέατρο είναι γεμάτο από ανθρώπους με ταλέντο και ψυχικά χαρίσματα. Από την άλλη, όπως συμβαίνει παντού στην κοινωνία, υπάρχουν και άνθρωποι που έχουν εννοήσει τη θέση τους στην κοινότητα διαφορετικά από ό,τι θα έπρεπε, που συμπεριφέρονται κακοποιητικά. Θα ήταν όμως λάθος και κρίμα να μείνουμε σε ένα επίπεδο ονοματολαγνείας (τα επώνυμα πρόσωπα προσφέρονται για αυτό) και να μην σκάψουμε βαθύτερα σε όλους τους χώρους, εκεί που δεν υπάρχουν ηχηρά ονόματα και ενδεχομένως οι ιστορίες των ανθρώπων περνούν απαρατήρητες.
Εσείς είχατε υπόψη σας τέτοιες συμπεριφορές και αν ναι, γιατί δεν τις καταγγείλατε;
Προσωπικά, αν κάτι τέτοιο συνέβαινε μπροστά μου, θα είχα το θάρρος να το καταγγείλω. Αυτά τα πράγματα, οι σεξουαλικές δηλαδή κακοποιήσεις, γίνονται κυρίως εν κρυπτώ, οπότε είναι δύσκολο να κατηγορήσεις ή να υπερασπιστείς κάποιον με απόλυτο τρόπο. Φίλη μου ηθοποιός μού μετέφερε κάποτε ιστορία άσχημης συμπεριφοράς από σκηνοθέτη (όχι σεξουαλικής φύσεως) και, όταν μπήκα στη μέση, το ίδιο το άτομο μου είπε να μην ανακατευτώ. Οπως και για τους καταγγέλλοντες υπήρχε δυσκολία να μιλήσουν για διάφορους λόγους, έτσι δεν είναι απλό και για τους τρίτους.
Η πραγματική ηθική δικαίωση των ανθρώπων που υπέφεραν και υποφέρουν είναι η αλλαγή που επέρχεται. Για εμένα προσωπικά μαθαίνω πως ακούγονται διάφορα ψέματα, όπως το ότι έκλεισα τα κοινωνικά μου δίκτυα όταν ξέσπασε αυτή η ιστορία, ενώ τα έχω κλείσει από τις 12 Ιανουαρίου. Επειδή αυτό το θέμα είναι σπουδαίο, είναι καλό να προσέχουμε από πού και πώς ενημερωνόμαστε.
Σε πρακτικό επίπεδο, ποια πιστεύετε ότι είναι τα σωστά βήματα που πρέπει να γίνουν; Είναι μόνο ζήτημα νομοθεσίας;
Προφανώς η καλύτερη οδός είναι η θεσμική. Το σωματείο μας, με τον εξαιρετικό πρόεδρο Σπύρο Μπιμπίλα, συμμετέχει από όσο ξέρω σε μια συζήτηση με τα υπουργεία Πολιτισμού και Δικαιοσύνης, ώστε να καταλήξουν σε νέους θεσμούς και κανόνες για τον εργασιακό μας χώρο, που στόχο θα έχουν πρώτα από όλα να απαλείψουν τον φόβο. Από την πλευρά μου, πάντως, πιστεύω πως μεγάλο μέρος των ανθρώπων του θεάτρου, ιδιαίτερα οι γενιές από τη δική μου και νεότερες, δεν χρειάζονται ούτε νόμους ούτε κανόνες για να φέρονται όπως πρέπει. Οι περισσότεροι τα ξέρουμε από την ανατροφή μας· είμαστε συμφιλιωμένοι τόσο με το άλλο (και το ίδιο) φύλο όσο και με τις θέσεις ιεραρχίας μέσα σε μια ομάδα. Η κοινωνία προοδεύει. Κάποτε το ξύλο από τον δάσκαλο στο σχολείο θεωρούνταν φυσιολογικό, πλέον δεν είναι. Αν επιδείξουμε τώρα την ίδια γενναιότητα με τους ανθρώπους που έχουν υποφέρει, μαζί με ψυχραιμία, νομίζω ότι θα κερδίσουμε μια κοινωνία με λιγότερη βία στους χώρους εργασίας.
Μέρος της συνέντευξης του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη στον Αιμίλιο Χαρμπή για την Καθημερινή.
