Η Καθημερινή
Απόδοση: ΣΙΜΟΣ ΚΑΒΑΛΙΕΡΑΤΟΣ
Πρόσφατα, ένα Σάββατο, η 87χρονη μητέρα μου ένιωθε ζαλισμένη. Έτσι, πίεσε το κουμπί στο πλάι του Apple Watch της, για να της εμφανίσει το ηλεκτροκαρδιογράφημά της (ΗΚΓ), μια καταγραφή του καρδιακού ηλεκτρικού ρυθμού της. Τριάντα δευτερόλεπτα μετά, τρία μηνύματα εμφανίστηκαν στην οθόνη του ρολογιού. Το ένα έδειχνε τις χαρακτηριστικές ζιγκ ζαγκ αιχμές του ηλεκτροκαρδιογραφήματος. Το δεύτερο φανέρωνε πως οι παλμοί της καρδιάς της, συνήθως 80 το λεπτό, ήταν μόλις 40. Το τρίτο έλεγε πως τα αποτελέσματα ήταν «μη καταληκτικά» και συμβούλευε «Καλέστε τον γιατρό σας».
Η μητέρα μου είναι μια ανθεκτική ογδοντάρα. Περπατάει σχεδόν 2 χλμ. την ημέρα, ασκείται με γυμναστή τρεις φορές την εβδομάδα (τώρα μέσω Zoom) και, όπως συνήθιζε να λέει, κάνει τη «σανίδα»* όσο καλά την έκανε και το πρώην μέλος της κολεγιακής αδελφότητάς της Ruth Bader Ginsburg.
Αφού άφησε ένα μήνυμα στον γιατρό της, η μητέρα μου κάλεσε τον αδερφό μου, ο οποίος είναι γιατρός και μένει κοντά της, και του είπε πως είναι εξαντλημένη και ότι δεν ένιωθε καλά. Πήγε αμέσως από εκεί και τη μετέφερε στα επείγοντα.
Το ηλεκτροκαρδιογράφημα του νοσοκομείου, το οποίο παρέχει πιο λεπτομερειακή ανάλυση από το ρολόι, φανέρωσε πως τα ηλεκτρικά σήματα από το επάνω μέρος της καρδιάς δεν μεταδίδονταν σωστά στο κάτω μέρος. Η καρδιά της χτυπούσε, αλλά πολύ αργά. Μέλη του προσωπικού τη μετέφεραν εσπευσμένα στην καρδιολογική μονάδα αυξημένης φροντίδας, όπου το επόμενο πρωί οι γιατροί τής εμφύτευσαν έναν βηματοδότη.
Όταν κάλεσε μια παλιά της φίλη να μοιραστεί την ιστορία της, εκείνη της απάντησε πως και η ίδια είχε πρόσφατα φοβηθεί από μια μέτρηση του ψηφιακού ρολογιού της: οι παλμοί της καρδιάς της είχαν ανέβει στα ύψη, αγγίζοντας τους 182. Ο γιατρός τής έδωσε να φορέσει Holter, μια ιατρική φορητή συσκευή που παρακολουθεί συνεχώς τον καρδιακό ρυθμό για τέσσερις ημέρες, και τη συμβούλευσε να κρατήσει ένα ημερολόγιο συμπτωμάτων, όπως πόνο στο στήθος ή το αίσθημα κάποιας παράλειψης καρδιακού παλμού. Δεν αντιλήφθηκε κάτι, και η ανάλυση του Holter έδειξε πως όλα είναι καλά.
Η εμφάνιση έξυπνων ρολογιών που παρακολουθούν την καρδιακή φυσιολογία ενθουσιάζει και ταυτόχρονα ανησυχεί τους γιατρούς.
Εκτός από την Apple, αρκετές εταιρείες κατασκευάζουν φορητούς καταγραφείς ηλεκτροκαρδιογραφήματος για ιδία χρήση, συμπεριλαμβανομένων των Samsung, Withings, Fitbit, and AliveCor. Για κάθε ιστορία όπως της μητέρας μου, όπου μια προειδοποίηση οδηγεί στην εμφύτευση ενός δυνητικά σωτήριου βηματοδότη, υπάρχουν πολλές ακόμα, όπως της φίλης της, όπου μικρές παραλλαγές στον καρδιακό ρυθμό οδηγούν σε άσκοπες εξετάσεις και παρεμβάσεις με παρενέργειες και περιττό άγχος.
Αξίζουν, λοιπόν, αυτές οι συσκευές;
Πειστικά αποδεικτικά στοιχεία ως προς την εγκυρότητα και την αποτελεσματικότητά τους σε σχέση με το κόστος τους δεν υπάρχουν, ωστόσο μια έρευνα που διεξήχθη το 2019 υπό τη χορηγία της Apple και η οποία δημοσιεύτηκε στο ιατρικό επιστημονικό περιοδικό της Νέας Αγγλίας, The New England Journal of Medicine, εισηγήθηκε πως μπορεί να βοηθήσουν στην ανίχνευση κάποιων μη φυσιολογικών καρδιακών ρυθμών. Πολλές επιπλέον μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη, συμπεριλαμβανομένων αυτών που εξετάζουν το αν ένα smartwatch μπορεί όντως να σώσει ζωές ή το κατά πόσο οι μετρήσεις κινητικότητας, όπως ο υπολογισμός βημάτων, οδηγούν σε λιγότερες καρδιακές προσβολές και νοσηλείες.
Τα περισσότερα απ’ αυτά τα ρολόγια έχουν σχεδιαστεί για να καταγράφουν τον καρδιακό ρυθμό και να ανιχνεύουν την κολπική μαρμαρυγή, τον πιο συνηθισμένο ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό, ο οποίος επηρεάζει έως και 6 εκατομμύρια Αμερικανούς. Η κολπική μαρμαρυγή αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικών επεισοδίων, τα οποία καταλήγουν σε 150.000 θανάτους και σε 450.000 νοσηλείες τον χρόνο. Αλλά οι γιατροί υποστηρίζουν πως πολλοί άνθρωποι έχουν ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό πού και πού, χωρίς κλινικές επιπτώσεις.
Όπως πολλές νέες τεχνολογίες που φανερώνουν πράγματα για το σώμα που οι γιατροί δεν έχουν ακόμη κατανοήσει πλήρως, αυτές οι συσκευές μπορεί να ειδοποιήσουν τον χρήστη για έναν ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό – αλλά δεν είναι όλες οι μη φυσιολογικές καταγραφές επικίνδυνες. «Είναι σαν να εφηύραμε το μικροσκόπιο και βλέπουμε μικροοργανισμούς που δεν ξέρουμε τι είναι», δηλώνει ο δρ Harlan Krumholz, διευθυντής του Κέντρου Έρευνας και Αξιολόγησης Αποτελεσμάτων στο Yale. «Βλέπουμε πράγματα και δεν είμαστε σίγουροι εάν υποδηλώνουν επιπλέον κίνδυνο».
Οι περισσότερες από αυτές τις έξυπνες συσκευές δεν ειδοποιούν με κάθε αλλαγή του ρυθμού, αλλά περιμένουν να υπάρξουν περίπου πέντε μη φυσιολογικές καταγραφές μέσα σε μία ώρα, πριν στείλουν κάποια ειδοποίηση. Επιπρόσθετα, αυτό δεν σημαίνει πως οι παρεκκλίσεις αυτές είναι και επικίνδυνες.
«Ως καρδιολόγος, μου αρέσουν πολύ αυτές οι συσκευές», λέει ο δρ Gary Rogal, ιατρικός διευθυντής καρδιαγγειακών υπηρεσιών στο νοσοκομείο RWJ Barnabas Health στο West Orange, Νιου Τζέρσεϊ, του οποίου η ομάδα φρόντισε τη μητέρα μου. Παρ’ όλα αυτά, διευκρινίζει ότι τις συνιστά μόνο για ασθενείς στους οποίους υπάρχουν ενδείξεις για τη χρήση τους, όπως σε εκείνους με υπάρχουσα καρδιακή νόσο ή οικογενειακό ιστορικό καρδιακών παθήσεων. «Δεν θα συμφωνήσω ποτέ με την ιδέα ότι όλοι θα πρέπει να παρακολουθούνται με αυτόν τον τρόπο», λέει. «Θα βλέπετε πράγματα που θα σας κάνουν να τρελαίνεστε, αλλά το πιο πιθανό είναι ότι είστε μια χαρά».
ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΚΟΜΗ ΑΡΚΕΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Η Αμερικανική Ένωση Καρδιάς (American Heart Association) συμφωνεί ότι η παρακολούθηση με έξυπνες συσκευές τέτοιου τύπου θα μπορούσε να είναι επωφελής, ακόμα και σωτήρια, για κάποιους. Όμως, ο δρ Mariell Jessup, επικεφαλής του επιστημονικού συμβουλίου και της ιατρικής υπηρεσίας, δηλώνει: «Δεν έχουμε ακόμα αρκετά δεδομένα για να τα προτείνουμε σε όλους».
Οι ιατροί ανησυχούν ότι, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι φορούν αυτές τις συσκευές, που πιθανόν έχουν τη δυνατότητα να εντοπίσουν άνευ σημασίας καρδιακές αρρυθμίες, μπορεί να υπάρξει ένας κατακλυσμός άσκοπων εξετάσεων και υπερβολικών θεραπειών.
«Αυτό είναι που με αγχώνει», λέει ο δρ Joseph Ross, καθηγητής ιατρικής και δημόσιας υγείας στο Yale, ο οποίος είναι μέλος μιας ομάδας ερευνητών που διεξάγουν μια τυχαιοποιημένη κλινική μελέτη που συγκρίνει μια ομάδα που φοράει Apple Watch με μια ομάδα ελέγχου που φοράει smartwatch χωρίς εφαρμογή ηλεκτροκαρδιογραφήματος. «Εάν κάποιος με περιστασιακά μη φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό, που δεν θα οδηγούσε ποτέ σε εγκεφαλικό, υποβληθεί σε εκτεταμένους διαγνωστικούς ελέγχους ή του χορηγηθεί αγωγή με αντιπηκτικά, ο κίνδυνος επικίνδυνης αιμορραγίας ή άλλης βλάβης προεξάρχει των πλεονεκτημάτων της ενδεχόμενης πρόληψης ενός εγκεφαλικού επεισοδίου».
Ο δρ Steven Lubitz, επίκουρος καθηγητής ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και καρδιολόγος στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, φοβάται ότι οι καταναλωτές θα πιστεύουν ότι τα ρολόγια αυτά προστατεύουν γενικά την υγεία της καρδιάς και ότι ελέγχουν για σημάδια καρδιακών προσβολών – κάτι το οποίο δεν κάνουν. «Η ιστορία της μητέρας σου αποτελεί ελπίδα για όλες αυτές τις συσκευές», μου είπε. «Στην περίπτωσή της, η τεχνολογία οδήγησε σε διάγνωση επικίνδυνου αργού καρδιακού ρυθμού. Έως και σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος της τεχνολογικής εργασίας γύρω από τον καρδιακό ρυθμό έχει επικεντρωθεί στην ανίχνευση της κολπικής μαρμαρυγής. Ανάλογη δουλειά χρειάζεται και για τη δυνατότητα έγκυρης ανίχνευσης άλλων καταστάσεων υγείας».
Σε ιδανικές συνθήκες ιατρικής περίθαλψης, οι καρδιολόγοι θα συνταγογραφούσαν ένα ρολόι ή μια άλλη μικρή φορητή συσκευή σε ασθενείς υψηλού κινδύνου και οι ασφάλειες θα κάλυπταν το κόστος. Διαφορετικά, η άφιξη νέας τεχνολογίας θα βοηθούσε μόνο αυτούς που έχουν οικονομική ευχέρεια, επιδεινώνοντας τις ανισότητες στην πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη.
