Της Διονυσίας Βορίδη
Ενας από τους σημαντικότερους άξονες για την αντιμετώπιση της πανδημίας είναι η αξιόπιστη διάγνωση. Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, από τη στιγμή που οι κινεζικές αρχές κοινοποίησαν το γονιδίωμα του νέου κορωνοϊού, άρχισε έναν αγώνα με δύο στόχους: τη δημιουργία διαγνωστικών τεστ και την παρασκευή εμβολίου. Το πρώτο τεστ δημιουργήθηκε από ερευνητές του πανεπιστημιακού νοσοκομείου Charité του Βερολίνου και «υιοθετήθηκε» από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Εκτοτε, κράτη και εταιρείες κατασκεύασαν τις δικές τους εξετάσεις, ενώ πιο πολλά υποσχόμενο διαφαίνεται το μέλλον, με διαγνωστικά τεστ που θα μπορούν να δίνουν απαντήσεις μέσα σε 45 λεπτά ή, αργότερα, κάποια που θα μπορούν να πραγματοποιούνται στο σπίτι.
Ο έγκαιρος εντοπισμός των κρουσμάτων έχει προφανώς τεράστια σημασία για τον περιορισμό της διασποράς. Δεν είναι τυχαίο ότι σε μια αγωνιώδη έκκλησή του, πριν από μερικές ημέρες, ο επικεφαλής του ΠΟΥ, δρ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγιέσους, στέλνοντας σαφές μήνυμα στα πολλά κράτη που επιλέγουν να μειώσουν τις διαγνωστικές εξετάσεις, τόνισε ότι «δεν είναι δυνατόν να πολεμήσουμε τον κορωνοϊό εφόσον δεν γνωρίζουμε πού ακριβώς βρίσκεται. Εντοπίστε, απομονώστε, υποβάλλετε στο τεστ και θεραπεύστε κάθε κρούσμα, προκειμένου να σπάσει η αλυσίδα μετάδοσης της νόσου. Κάθε κρούσμα που εντοπίζουμε και θεραπεύουμε περιορίζει την επέκταση της επιδημίας».
Πολλά κράτη, μεταξύ των οποίων η Βρετανία και η Ιταλία, δεν φαίνεται να συμμερίζονται την αγωνία του διεθνούς οργανισμού, αλλά αντιθέτως έχουν αυστηροποιήσει τα κριτήρια που πρέπει να πληροί κάποιος για να υποβληθεί σε τεστ. Η Βρετανία, παραδείγματος χάρη, εξετάζει μόνο ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα ιογενούς πνευμονίας που νοσηλεύονται και, μελλοντικά, ιατρούς και νοσοκόμους, ενώ στην Ιταλία εξετάζονται μόνον άτομα με βαριά συμπτώματα, ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και άτομα σε δομές φιλοξενίας ηλικιωμένων.
Ανέφικτη διαδικασία
Ο δρ Φαμπρίτσιο Πρελιάσκο, λοιμωξιολόγος του Πανεπιστημίου του Μιλάνου, επισημαίνει ότι είναι πρακτικά ανέφικτη η εξέταση όλου του πληθυσμού ή όποιων παρουσιάζουν ύποπτα συμπτώματα, καθώς τα εργαστήρια δεν θα είχαν την ικανότητα να πραγματοποιήσουν ορθά την εξέταση, ενώ η διαδικασία θα χρειαζόταν πολλούς μήνες για να ολοκληρωθεί. Η Ισπανία, όπου οι γιατροί παραπονούνται ότι δεν διαθέτουν ικανό αριθμό τεστ, φαίνεται να αλλάζει τη στάση της. Ηδη η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι πρόκειται να εφοδιαστεί με πέντε εκατομμύρια «ταχεία τεστ αντισωμάτων», αλλά και τέσσερα ρομπότ που θα μπορούν να κάνουν 80.000 τεστ ημερησίως, ενώ σήμερα δεν ξεπερνούν τις 15.000 με 20.000.
Αυτές οι δυσκολίες είναι πραγματικές, ωστόσο, κράτη όπως η Νότια Κορέα αλλά και η Γερμανία ακολούθησαν εντελώς διαφορετική πορεία, εξετάζοντας τα ρινικά και φαρυγγικά επιχρίσματα χιλιάδων ανθρώπων, με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, στη Νότια Κορέα εξετάζονταν καθημερινά, κατά μέσον όρο, είκοσι χιλιάδες άνθρωποι, δηλαδή περισσότεροι από ό,τι σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Η κυβέρνηση της Σεούλ ήδη από τις πρώτες ημέρες της υγειονομικής κρίσης σύστησε δίκτυο 96 κρατικών και ιδιωτικών εργαστηρίων, προκειμένου να επωμιστούν το τιτάνιο έργο. Για πολλούς επιστήμονες, η μαζική εξέταση υπήρξε το «μυστικό της επιτυχίας» της Νότιας Κορέας, όπου το ποσοστό θνητότητας από COVID-19 δεν ξεπέρασε το 0,7%. Φυσικά, στην καλή εξέλιξη της επιδημίας στη Νότια Κορέα συνέβαλε το γεγονός ότι οι υγειονομικοί φορείς της χώρας ήταν πανέτοιμοι εξαιτίας της οδυνηρής εμπειρίας τους με την επιδημία MERS (Αναπνευστικού Συνδρόμου Μέσης Ανατολής) το 2016, από το όποιο έχασαν τη ζωή τους 36 άνθρωποι.
Στα πολλά τεστ φαίνεται να οφείλεται και η πολύ μικρή θνητότητα που καταγράφεται στη Γερμανία (περίπου δύο άνθρωποι για κάθε χίλια κρούσματα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Κίνα είναι 39, στην Ιταλία 71).
Οπως επισήμανε ο καθηγητής Λόταρ Βίλερ, πρόεδρος του Ινστιτούτου Ρόμπερτ Κοχ του Bερολίνου, «από την αρχή ζητήσαμε από τους ιατρούς να υποβάλουν σε τεστ όσο περισσότερο κόσμο γίνεται ώστε να μπορέσουμε να έχουμε μια πολύ ακριβή εικόνα της επιδημίας από την αρχή», μέτρο που απέδωσε.
Φυσικά, ένα αρνητικό τεστ δεν αποτελεί και εγγύηση ότι δεν έχουμε προσβληθεί από τον κορωνοϊό, κάτι που αναγνωρίζει ο ΠΟΥ στη σχετική οδηγία του προς τα εργαστήρια, τονίζοντας ότι σε κάποιες περιπτώσεις η εξέταση πρέπει να επαναλαμβάνεται. Και μία κινεζική μελέτη, που πραγματοποιήθηκε σε ασθενείς από τη Γουχάν, υπεδείκνυε την αναγκαιότητα της επανάληψης του τεστ εφόσον βγει αρνητικό, ιδιαίτερα εάν βασίζεται σε δείγματα του ανώτερου αναπνευστικού. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, δεν έχει πραγματοποιηθεί έρευνα που να υποδεικνύει τη συχνότητα των «εσφαλμένων αρνητικών» αποτελεσμάτων και έτσι είναι δύσκολο να διαπιστωθεί ποιο ρόλο έχουν παίξει στη διασπορά του κορωνοϊού.
Τα αίτια που μια εξέταση μπορεί να είναι «ψευδώς αρνητική» είναι πολλά. Μπορεί ο εξεταζόμενος να βρίσκεται στα πρώτα στάδια της ασθένειας και το ιικό του φορτίο να μην είναι ανιχνεύσιμο ή μπορεί, λόγω απουσίας αναπνευστικών συμπτωμάτων, να μην υπάρχουν αρκετοί πληθυσμοί του ιού στη μύτη και στον λάρυγγα, ενώ φυσικά υπάρχουν μεγάλα περιθώρια τεχνικού λάθους.
Η καραντίνα
Η γενικευμένη κοινωνική αποστασιοποίηση, που επιτυγχάνεται με δρακόντεια περιοριστικά μέτρα, προσέγγιση που επέλεξαν πάμπολλα κράτη στον κόσμο, είναι σύμφωνα με τον πρώην επικεφαλής του τμήματος Υγείας και Παιδιού στον ΠΟΥ, Αντονι Κοστέλο, μια εναλλακτική λύση για την αποτροπή διασποράς του κορωνοϊού, με δυσκολίες στην εφαρμογή της. Πέρα όμως από τον περιορισμό της επέκτασης της επιδημίας, οι εξετάσεις σε μεγάλη κλίμακα θα μας παράσχουν έναν πραγματικό θησαυρό επιστημονικών πληροφοριών για την εξέλιξη της πανδημίας, τις τοπικές διακυμάνσεις της, τον τρόπο που επηρεάζονται διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, τη φύση του ιού και τις μεταλλάξεις του, την αποτελεσματικότητα της κοινωνικής αποστασιοποίησης, σημειώνει ο δρ Κοστέλο.
Πηγή: Η Καθημερινή
