Πώς να μιλήσω στα παιδιά για τον πόλεμο στην Ουκρανία

Τα τελευταία εικοσιτετράωρα είναι αρκετά θλιβερά και το κλίμα που επικρατεί στην υφήλιο είναι άκρως δραματικό αφού, καθώς παρά την απόσταση που μας χωρίζει από την Ουκρανία, όλοι αντιλαμβανόμαστε την σοβαρότητα της κατάστασης και αισθανόμαστε τον πόνο των ανθρώπων που αυτή την στιγμή βιώνουν καταστάσεις που δεν μπορούν να "κατανοηθούν" ούτε και στους πιο περίεργούς μας εφιάλτες. Η αίσθηση βέβαια του πόνου, από την πραγματικότητα, απέχει και όλοι το γνωρίζουμε. Και παρά το ότι δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τα πάντα όσον αφορά στην εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος ορίζει ως στόχο της επίθεσης την «αποναζιστικοποίηση» και «αποστρατιωτικοποίηση» της Ουκρανίας.

Η εν λόγω διατύπωση από τον Vladimir Putin σημαίνει πως η χώρα του θέτει ως προτεραιότητα όχι απλώς την προστασία των περιοχών των οποίων την ανεξαρτησία μόλις αναγνώρισε, αλλά ουσιαστικά μια «αλλαγή καθεστώτος» στην Ουκρανία, ή με άλλα λόγια προσπαθεί να εξασφαλίσει το ότι από εδώ και έπειτα, η διακυβέρνηση της Ουκρανίας θα είναι συμμορφωμένη με τον τρόπο που η Ρωσία βλέπει το καθεστώς ασφαλείας στην Ευρώπη και σαφώς, ότι δεν θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ και ούτε θα έχει στρατιωτική υποδομή που θα μπορεί να απειλεί την Ρωσία.

Και ενώ όλα αυτά συμβαίνουν, το διαδίκτυο έχει κατακλειστεί με συγκλονιστικά στιγμιότυπα που βλέπουμε ζευγάρια να λένε αντίο - χωρίς να ξέρουν αν θα ιδωθούν ξανά, φοβισμένα παιδιά που αποχαιρετούνε τους πατέρες τους, οικογένειες που αναζητούν ασφαλές καταφύγιο και ανθρώπους που εγκαταλείπουν τα σπίτια τους σε μια προσπάθεια να προστατευτούν από τις επιθέσεις. Και παρά το ότι οι περισσότεροι γονείς, προσπαθούν να αποτρέψουν τα παιδιά τους από την θέα των τραγικών αυτών γεγονότων και παράλληλα, παλεύουν να τα κρατήσουν κλεισμένα σε μια "ροζ τσιχλόφουσκα", κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν να συμβεί. Πώς λοιπόν μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά για τον πόλεμο - γιατί αργά ή γρήγορα, θα μάς ρωτήσουν.

Η αλήθεια είναι πως το να προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε το γιατί οι άνθρωποι βλάπτουν σκόπιμα τους συνανθρώπους τους και το τι έχει οδηγήσει σε πόλεμο είναι ιδιαίτερα περίπλοκο και δύσκολο. Για πολλά παιδιά, μάλιστα, αυτό είναι τρομακτικό και όσα ενδεχομένως θα αναφέρετε κατά την διάρκεια της συζήτησής σας μπορούν να έρθουν σε αντίθεση με όσα τους έχετε μάθει μέχρι σήμερα, αφού ο πόλεμος είναι ενάντια στην καλοσύνη, στον σεβασμό και στην συμπόνια που προσπαθήσατε να τους μάθετε από την πρώτη τους κιόλας μέρα στην ζωή.

Πώς λοιπόν πρέπει να μιλήσουμε στα παιδιά μας; Καταρχάς επιβάλλεται να είμαστε ειλικρινείς. Οι ειδικοί τονίζουν ότι οι αντίστοιχες συζητήσεις, καθορίζονται βάση της ηλικίας του παιδιού. Οι γονείς ωστόσο πρέπει να είναι πάντα ανοιχτοί για συζήτηση και προετοιμασμένοι για όλες τις ερωτήσεις, έχοντας στο μυαλό τους απλές απαντήσεις. Μπορείτε για παράδειγμα να αναφέρεται πως αν και υπάρχουν εντάσεις που κλιμακώνονται σε ξένες χώρες, υπάρχουν πολλοί ενήλικες που δεν επιθυμούν τον πόλεμο και προσπαθούν να κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να τερματιστεί η κατάσταση αυτή. Με αυτό τον τρόπο, κάνετε το παιδί να αισθάνεται ασφαλή και αυτό είναι ίσως, το πιο σημαντικό της συζήτησης.

Η σύμβουλος γονέων, Ann Douglas, θεωρεί πως το βασικότερο είναι να ερμηνεύσετε τα όσα ακούει ένα παιδί στις ειδήσεις ή παρακολουθεί στα social media με κατανοητό και καθησυχαστικό τρόπο. «Ένα εξάχρονο παιδί που ακούει τρομακτικά σχόλια σχετικά με την εκτόξευση πυραύλων δεν έχει κανέναν τρόπο να γνωρίζει εάν αυτοί οι πύραυλοι χτυπούν ή όχι στο έδαφος, στον δρόμο ή σε όλο τον κόσμο. Βασίζεται σε εσάς για να του παρέχετε την απαραίτητη υποστήριξη και διαβεβαίωση που χρειάζεται», αναφέρει χαρακτηριστικά η ίδια.

Ιδαίτερα σημαντικό είναι το να απαντάτε στις ερωτήσεις του. Βάση της Samantha Kemp-Jackson, τα παιδιά επιβάλλεται να ξέρουν «ότι μπορούν να βασίζονται σε εσάς επομένως πρέπει να είστε ειλικρινείς και να τους κρατάτε ενήμερους. Αν αλλάξει η κατάσταση και ο κίνδυνος γίνει πιο άμεσος, θα πρέπει τους το πείτε». Πριν όμως από αυτό, καλό είναι να ακούσετε από τα ίδια τα παιδιά τα όσα γνωρίζουν και τα λεγόμενά τους να αποτελέσουν η έναρξη για την συζήτησή σας.

Μην φοβηθείτε να αναφερθείτε -με ήπιο τρόπο- στον σκοπό του πολέμου. Κάντε στο παιδί κατανοητό ότι η βία δεν είναι θεμιτή για να επιλυθεί μια σύγκρουση, ωστόσο, για διάφορους λόγους μερικές χώρες αποφασίζουν ότι ένας πόλεμος θα κάνει τους ανθρώπους της χώρας τους ασφαλέστερους στο μέλλον και θα αποτρέψει αρκετά κακά πράγματα.

Να είστε ψύχραιμοι και να εστιάστε στις ιστορίες ανθρώπων που αντιμετωπίζουν την κατάσταση με ηρωισμό και ανταποκρίνονται με δύναμη στην καταστροφή, παρά στις βόμβες που πέφτουν.

Στην περίπτωση που δεν γνωρίζετε πώς να απαντήσετε σε κάποια ερώτηση, δεν είναι κακό να την αποφύγετε πλαγίως και να υπενθυμίσετε στο παιδί σας ότι είστε δίπλα του και δεν χρειάζεται να φοβάται. Αν μπορείτε, καλό είναι να σκεφτείτε με την ησυχία σας τι μπορείτε να απαντήσετε στην περίπτωση που το παιδί επανέλθει με το ίδιο ερώτημα. Παράλληλα, αν δείτε ότι το παιδί έχει επηρεαστεί έντονα με τα όσα συμβαίνουν και η κατάσταση ξεφεύγει από τα απλά ερωτήματα, τότε καλό είναι να μιλήσετε με έναν παιδοψυχολόγο.