Πυκνά συχνά ακούμε για την ανάγκη οι πόλεις μας να γίνουν πόλεις μηδενικών αποβλήτων, τι όμως σημαίνει αυτό;
Σύμφωνα με πληροφορίες από τους Φίλους της Γης Κύπρου, οι πόλεις μηδενικών αποβλήτων στοχεύουν σε μια διαρκή προσπάθεια για μείωση των αποβλήτων τους, όχι όμως με καύση ή υγειονομική ταφή, και αυτό είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί αλλά με τη δημιουργία και την εφαρμογή συστημάτων που δεν παράγουν καθόλου απόβλητα.
Τέτοιες δράσεις μπορούν να εφαρμοστούν σε τοπικό και κοινοτικό επίπεδο. Μέσω στοχευμένων Zero Waste προγραμμάτων, οι κοινότητες μπορούν να κινητοποιηθούν με εκπαιδευτικές δραστηριότητες, θεσπίζοντας διαβουλεύσεις και συμβουλευτικό σώμα για καίριες δράσεις όπως η απαγόρευση εξαγωγής σκουπιδιών στο εξωτερικό, η συλλογή όλων των ροών των αποβλήτων, η οικιακή κομποστοποίηση, τα καταστήματα συσκευασίας και τα κέντρα επαναχρησιμοποίησης.
Οι περισσότερες πόλεις και κοινότητες στην Ευρώπη που έχουν υιοθετήσει την πολιτική μηδενικών αποβλήτων βρίσκονται στην ιταλική χερσόνησο και αυτό σίγουρα όχι τυχαία, αφού η Ιταλία ως χώρα έχει θεσπίσει ιδιαίτερα βοηθητική και ενθαρρυντική νομοθεσία γύρω από το ζήτημα. Συνολικά, σχεδόν 500 δήμοι στην Ευρώπη έχουν δεσμευτεί και υποστηρίζουν την ανάπτυξη στρατηγικών μηδενικών αποβλήτων.
O μοναδικός δήμος στην Κύπρο
Στην Κύπρο, ο δήμος Ύψωνα που βρίσκεται εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος της Λεμεσού έγινε ο πρώτος δήμος που υπέγραψε δέσμευση ώστε να γίνει πιστοποιημένη Πόλη Μηδενικών Αποβλήτων (Zero Waste City). Η υπογραφή της Δέσμευσης έγινε τον Απρίλιο του 2022 μεταξύ του Δημάρχου Παντελή Γεωργίου και του Jack McQuibban, εκπροσώπου του δικτύου Zero Waste Europe.
Με την υπογραφή, ο Δήμος Ύψωνα εντάσσεται στο Δίκτυο Πόλεων Μηδενικών Αποβλήτων στο οποίο ανήκουν εκατοντάδες ευρωπαϊκές πόλεις και δεσμεύεται να ακολουθήσει αειφόρες πρακτικές για τη μείωση της παραγωγής αποβλήτων στην επικράτειά του και τη βέλτιστη διαχείριση τους, επικεντρώνοντας τις προσπάθειές του στην αύξηση της διαλογής στην πηγή του γυαλιού, του χαρτιού, PMD αλλά και των οργανικών αποβλήτων.
Η ένταξη στο Δίκτυο Πόλεων Μηδενικών Αποβλήτων, προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα εφόσον υπάρχει σύνδεση και επικοινωνία με δημαρχεία στο εξωτερικό που έχουν θέσει κοινούς στόχους και γίνεται ανταλλαγή γνώσεων και καλών πρακτικών. Επίσης, υπάρχει συνεχής υποστήριξη και καθοδήγηση από το δίκτυο Zero Waste Europe και τους κατά τόπους εθνικούς συντονιστές – όπως είναι οι Φίλοι της Γης στην περίπτωση της Κύπρου – που προσφέρουν εργαλεία και πολύχρονη πείρα στον σχεδιασμό και εφαρμογή επιτυχημένων προγραμμάτων για την αειφόρο διαχείριση των αστικών αποβλήτων.
Σταδιακά και σταθερά, οι πόλεις μηδενικών αποβλήτων απολαμβάνουν μια σειρά από οφέλη όπως χαμηλότερα επίπεδα ρύπανσης, μειωμένους ρύπους, μειωμένες δαπάνες για τους δήμους και μειωμένα τέλη για τους δημότες, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, στήριξη τοπικών επιχειρήσεων, μεγαλύτερη κοινωνική ενσωμάτωση και καινοτομία, συμμόρφωση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και επίτευξη των δεσμευτικών εθνικών στόχων που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το case study της Σαρδηνίας
Το μεσογειακό νησί της Σαρδηνίας που λόγω μεγέθους αλλά και κλίματος έχει πολλές ομοιότητες με την Κύπρο αποτελεί ίσως το πιο χαρακτηριστικό case study στο θέμα των μηδενικών αποβλήτων. Το 2000, η Σαρδηνία ήταν η περιοχή με τις χειρότερες επιδόσεις στη διαχείριση αποβλήτων σε ολόκληρη την Ιταλία, με το ποσοστό χωριστής συλλογής να άγγιζε τότε μόλις το 3,8%. Έκτοτε ωστόσο η κατάσταση άλλαξε ριζικά, χάρη στην καθοριστική απόφαση κάπου στο 2004 για τη δημιουργία ενός περιφερειακού προγράμματος για τα οργανικά απόβλητα στο πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων.
Αργά αλλά σταθερά εφαρμόστηκε μια ολοκληρωμένη πολιτική που συμπεριλάμβανε ενημέρωση και συλλογή από πόρτα σε πόρτα, χωριστή συλλογή και διαχείριση των οργανικών αποβλήτων, δημιουργία δημοτικών κέντρων ανακύκλωσης, σύστημα bonus για το κόστος της διαχείρισης των υπολειμματικών αποβλήτων με βάση τις επιδόσεις των δήμων και ειδική μέριμνα για τις παραλίες. Αυτό είχε ως θεαματικό αποτέλεσμα, δύο δεκαετίες μετά, στις μέρες μας δηλαδή, η Σαρδηνία να έχει γίνει το νησί με τις καλύτερες επιδόσεις σε ολόκληρη τη Μεσόγειο θάλασσα.
Το νησί βρίσκεται πια στην πρώτη γραμμή των ιταλικών και ευρωπαϊκών περιφερειών με ποσοστό χωριστής συλλογής που φτάνει το εντυπωσιακό 74.5% (2020) ενώ η παραγωγή αποβλήτων ανά κάτοικο μειώθηκε σταθερά: Από 520 kg σε 443 k το 2016). Σε ό,τι αφορά στα υπολειμματικά απόβλητα αυτά μειώθηκαν από 500 kg σε 176 kg ανά κάτοικο (2016).
