Κείμενο: Στέλλα Μίντζη-Colella
Σήμερα η σημασία της λέξης design αντιστοιχεί στον σχεδιασμό έργων τέχνης. Στο δικό μας λεξιλόγιο, εκείνο της δεκαετίας του ΄50, design σήμαινε αντικείμενα συριακής παραγωγής που είχαν ως γνώμονα τα κατάλληλα υλικά, τη μέθοδο υλοποίησής τους και το χαμηλό κόστος, ώστε να είναι προσιτά στο ευρύτερο κοινό. Λυπάμαι που σήμερα η κοινωνική έννοια του design δεν αφορά πλέον κανένα, διότι πιστεύω βαθιά ότι η αρχιτεκτονική και ο σχεδιασμός οφείλουν να έχουν κοινωνικό πρόσωπο». Τα λόγια αυτά ανήκουν στην αρχιτέκτονα και σχεδιάστρια Μαρία Κριστίνα Μαριάνι Νταμένο, που έγινε παγκοσμίως γνωστή με το όνομα ψ. Οι ανατρεπτικές -για την εποχή του ΄70- ιδέες της δεν έφτασαν ποτέ στον καταναλωτή, αλλά στέφτηκαν από πολλά βραβεία.
ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΣΤΟ… ΣΥΡΤΑΡΙ
Όταν το 1971 η εταιρεία επίπλων Arflex πειραματιζόταν στο θέμα της ευέλικτης επίπλωσης, η Μποέρι πρότεινε το παράδοξο: την παραγωγή ενός οικονομικού καναπέ, προορισμένου για το ευρύ κοινό που θα πουλιόταν με το μέτρο και δεν θα χρειαζόταν κάλυμμα, αφού θα έβγαινε από το καλούπι έτοιμος για χρήση. Παρότι έγιναν πολλές τεχνικές μελέτες από την Arflex σε συνεργασία με την Bayer, ο επαναστατικός για την εποχή καναπές με το όνομα Serpentone (μεγάλο φίδι), σύμβολο του ιταλικού σχεδιασμού, έμελλε να μην αποκτηθεί ποτέ από κανένα. Ο Serpentone αποτελούνταν από δομοστοιχεία, αφρού πολυουρεθάνης με έγχυση και λωρίδες 35 εκατοστών, ώστε να επιτρέπουν τον σχηματισμό κοίλων και κυρτών καμπυλών που έδιναν στον καναπέ ένα κυματοειδές σχήμα, το οποίο θα άλλαζε τα τότε στατικά δεδομένα όντας πολύ «εύπλαστος». Η υλοποίησή του θα καθόριζε νέους τρόπους διανομής των επίπλων στους εσωτερικούς χώρους.
Ο ευέλικτος γραμμικός καναπές που είχε τη δυνατότητα να αλλάζει σχήμα και μέγεθος ανάλογα με το προσωπικό γούστο του ιδιοκτήτη του, θα γινόταν ένα αποκλειστικό έπιπλο design, κατάλληλο για κάθε περιβάλλον. Η πρόταση της πιονιέρισσας σχεδιάστριας καταδικάστηκε να παραμείνει στα αρχεία της ιστορίας του σχεδιασμού, μιας και η τότε παραγωγική μονάδα αποδείχτηκε ανέτοιμη να υποστηρίξει ένα τόσο πρωτοποριακό έπιπλο. Το όραμα της Μποέρι για τον Serpentone μπορεί να μην ευδοκίμησε, ήταν, όμως, μια καλή άσκηση που την πήγε ένα βήμα παρακάτω. Δημιούργησε μια σειρά αρθρωτών καναπέδων, τους Strips, συγγενείς της μη υλοποιημένης αρχικής της έμπνευσης, οι οποίοι παράγονται από την Arflex έως στις μέρες μας. Οι βραβευμένοι Strips αποτελούν μόνιμο έκθεμα στην Triennale του Μιλάνου καταθέτοντας την έμπνευση του λαμπρού μυαλού της πρωτοπόρου σχεδιάστριας. Ο προκάτοχος του Serpentone, που είναι αναμφίβολα ο καναπές Lombrico (σκώληξ) του Τζανούζο, δάσκαλος και συνεργάτης της Μποέρι, είχε περισσότερη τύχη. Αν και προτάθηκε στην εταιρεία B&B Italia το 1967, μπήκε στην παραγωγή το 2005. Κυκλοφόρησε στην αγορά σε περιορισμένο αριθμό αποκτώντας συλλεκτική αξία. Μπορεί το «μεγάλο φίδι» να παρέμεινε ως μια ιστορία που τη διηγείται κάποιος στους φίλους του, που ενδεχομένως να μην ενδιαφέρει κιόλας μιας και δεν είναι υπαρκτό διακοσμητικό αντικείμενο, νομίζω, όμως, ότι αυτή η έμπνευση με κοινωνική ευαισθησία αξίζει μια μνεία. Κάποιες φορές το ανεκπλήρωτο αποδεικνύεται πιο ισχυρό από το υλοποιημένο. Αφήνει πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού ένα δυνατό «εάν».
