Μαρία Καραμάνου
Η κουλτούρα της σάουνας σίγουρα αποτελεί σημαντικό στοιχείο της φινλανδικής κουλτούρας και έχει επιρροή στην ευτυχία των ανθρώπων στη χώρα. Η σάουνα εκτιμάται ως μέρος της καθημερινής ζωής, όχι μόνο για τη φυσική ευεξία που προσφέρει, αλλά και για την κοινωνική εμπειρία που παρέχει. Στη Φινλανδία, η σάουνα θεωρείται όχι μόνο ως μέσο χαλάρωσης αλλά και ως τόπος κοινωνικής συνάντησης, όπου οι άνθρωποι συγκεντρώνονται για να απολαύσουν το χρόνο τους μαζί. Αυτή η κοινωνική διάσταση της σάουνας ενισχύει την αίσθηση κοινότητας και συνδέει τους ανθρώπους.
Επιπλέον, η αναγνώριση της σάουνας ως άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς από την Unesco υπογραμμίζει τη σημασία που δίνεται σε αυτήν την παράδοση και τον τρόπο ζωής που εκπροσωπεί στη φινλανδική κοινωνία.
Η περιοχή Tampere φαίνεται όντως να αξιοποιεί εκτενώς την παράδοση της σάουνας, καθιστώντας την πραγματική «πρωτεύουσα της σάουνας» στο βόρειο τμήμα. Η ποικιλία τους είναι μεγάλη και εξυπηρετούν τον πληθυσμό της περιοχής, από θεραπευτικές σάουνες μέχρι παιδικούς σταθμούς, αντικατοπτρίζει τον διαφορετικό ρόλο που έχει η σάουνα στην καθημερινή ζωή.
Η κληρονομιά του Tampere υπογραμμίζει πώς η σάουνα δεν είναι απλώς ένα μέσο ατομικής χαλάρωσης, αλλά ένας χώρος που προάγει την κοινωνική διασύνδεση και αλληλεπίδραση. Από τον 19ο αιώνα και την εποχή της βιομηχανικής ανάπτυξης, η σάουνα εξελίχθηκε πέρα από τη λειτουργία του απλού χώρου καθαρισμού, μετατρέποντας τον σε έναν πολυδιάστατο χώρο κοινωνικής δραστηριότητας.
Στη Φινλανδία, η σάουνα διαφέρει από τον υπόλοιπο κόσμο, όπου θεωρείται πολυτέλεια για εκλεκτούς. Εκεί, αποτελεί μια καθημερινή συνήθεια που εμπλέκει ολόκληρη την κοινότητα. Η ανάγκη για θέρμανση και υγιεινή στις αντίξοες κλιματικές συνθήκες της περιοχής οδήγησε στη δημιουργία της σάουνας, αλλά σταδιακά απέκτησε πολύ σημαντικό ρόλο στις ζωές των ανθρώπων.
Η παράδοση της σάουνας στη Φινλανδία χρονολογείται από πολύ παλιές εποχές, όταν οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν τρύπες στο έδαφος, καλυμμένες με δέρματα ζώων, για θέρμανση και υγιεινή. Κατά τη διάρκεια της εποχής του σιδήρου, οι σάουνες κατασκευάζονταν από κορμούς. Από τον 19ο αιώνα μέχρι τη δεκαετία του 1930, οι δημοφιλείς σάουνες είχαν καμινάδα καπνού, ενώ σήμερα υπάρχουν και ηλεκτρικές σάουνες.
Παλαιότερα, εκτός από τον καθαρισμό, η σάουνα χρησιμοποιούνταν για το μαγείρεμα, την κατασκευή ρούχων, την κοινωνική αλληλεπίδραση, τη φροντίδα των ασθενών, την προετοιμασία της ταφής και ακόμη και για τον τοκετό. Η δεκαετία του 1950 σηματοδότησε μια περίοδο κατά την οποία οι παραδοσιακές δημόσιες σάουνες στις πόλεις της Φινλανδίας σχεδόν εξαφανίστηκαν, ωστόσο, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια αναβίωση αυτών των παραδόσεων.
Σήμερα, η πλειονότητα των κατοίκων στη Φινλανδία διαθέτει σάουνα στο σπίτι τους, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό Φινλανδών έχει γεννηθεί μέσα σε μια σάουνα. Οι σάουνες αποτελούν επίσης ιερούς χώρους, προσφέροντας γαλήνη σε όσους τις επισκέπτονται. Οι χρήστες εισέρχονται σε έναν χώρο όπου δεν χρειάζεται να ανησυχούν για την εμφάνισή τους, και όπου η ισότητα και η απογύμνωση είναι θεμελιώδεις. Έτσι, η σάουνα στη Φινλανδία έχει πολλαπλές χρήσεις, από την θέρμανση και τη φροντίδα του σώματος έως την κοινωνική συναναστροφή και την προαγωγή της ψυχοσωματικής ευεξίας.
Ο όρος «löyly» που χρησιμοποιούν οι Φινλανδοί για να περιγράψουν την ιερότητα της σάουνας είναι σημαντικός και δύσκολος να μεταφραστεί ακριβώς. Περιγράφει την αίσθηση του ατμού ή της θερμότητας που προκαλείται από τη ρίψη νερού στους θερμαντικούς λίθους της σάουνας. Οι Φινλανδοί περιγράφουν το «löyly» ως μια σφιχτή, τρυφερή αγκαλιά.
Στον χώρο της σάουνας, άνθρωποι από διάφορα υποβάθρα συνυπάρχουν, ανταλλάσσουν απόψεις, συγκρούονται και επανορθώνουν. Η σάουνα γίνεται μια χώρα κοινωνικής αλληλεπίδρασης, όπου οι άνθρωποι συγκεντρώνονται για να απολαύσουν τη θερμότητα, αλλά και για να μοιραστούν εμπειρίες και να ενισχύσουν την κοινότητα. Οι Φινλανδοί, μέσα από τη σάουνα, δείχνουν ότι αποδέχονται ότι οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων μπορεί να έχουν ποικίλες δυναμικές, συμπεριλαμβανομένων και των συγκρούσεων, χωρίς να σημαίνει απαραίτητα τη διάλυσή τους.
