Μαρία Καραμάνου
Αφήστε τα κοινωνικά δίκτυα να μας προσφέρουν ψυχαγωγία και νέους τρόπους για να ανακαλύψουμε τις εσωτερικές ανησυχίες μας. Ένα παράδειγμα είναι το πρόσφατο "Frankenfilter" του TikTok, που μπορεί να ανακατασκευάσει πραγματικά το πρόσωπό μας σε πραγματικό χρόνο και να προβλέψει την εμφάνισή μας στο μέλλον. Το φίλτρο "Aged", που έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλές, έχει χρησιμοποιηθεί ήδη σε 13,2 εκατομμύρια βίντεο στην εφαρμογή, δημιουργώντας αναστάτωση στους χρήστες και τονίζοντας τις αναρίθμητες απορίες γύρω από την ορατή γήρανση.
Έχοντας δει προσωπικότητες όπως η Kylie Jenner και η Courtney Cox να μοιράζονται τα αποτελέσματά τους, αντιλαμβανόμαστε πως δεν θα έπρεπε κανένας μας να το δοκιμάσει ποτέ. Όλοι μας εμφανιστήκαμε με ρυτίδες και γραμμές...κάποιες μάλιστα δικαιολογημένα αγόρασαν προϊόντα φροντίδας δέρματος αξίας 200 ευρώ αμέσως μετά. Τα αισθήματα ανασφάλειας και σοκ είναι πολύ εύκολο να μεταδοθούν αλλά το κρίσιμο ερώτημα είναι, γιατί όλοι μας έχουμε αυτή την αντίδραση όταν δούμε τον εαυτό μας γερασμένο;
Οι τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα των φίλτρων έχουν προχωρήσει αξιοσημείωτα από τότε που πρωτοπαρουσιάστηκε το Snapchat "Puppy" το 2011. Αντί να περιορίζονται στο απλό κάλυμμα μιας φωτογραφίας στο πρόσωπό σας, η νέα γενιά φίλτρων χρησιμοποιεί Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) για να παραμορφώσει τα χαρακτηριστικά σας. Για παράδειγμα, το φίλτρο "Γήρανσης" πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα και εφαρμόζει συνηθισμένα σημάδια της γήρανσης στη μοναδική δομή του προσώπου σας, δημιουργώντας μια εικόνα του πώς ίσως *θα μπορούσατε* να φαίνεστε όταν προχωρήσετε σε ηλικία.
Η προσήλωσή μας στη βελτίωση της εμφάνισής μας δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά η επίδραση των κοινωνικών μέσων έχει φέρει την κατάσταση σε νέο επίπεδο. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Πλαστικής και Επανορθωτικής Χειρουργικής Προσώπου, το 72% των ειδικευμένων πλαστικών χειρουργών προσώπου αναφέρει αύξηση στα αιτήματα για αισθητικές επεμβάσεις λόγω της αυξημένης ευαισθητοποίησης των ασθενών στην εμφάνισή τους στα κοινωνικά μέσα.
Πρόσφατα, παρατηρήθηκε αύξηση στις "θεραπείες που βελτιώνουν την εμφάνιση των ανθρώπων στις selfies". Η πανδημία του COVID-19 το 2020 άνοιξε τον δρόμο για την κούραση από τις ατελείωτες συναντήσεις μέσω Zoom, όπου βλέπουμε το πρόσωπό μας συνεχώς. Η έρευνα έχει επισημάνει τις αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία από τη συνεχή παρακολούθηση του εαυτού μας στην οθόνη, και οι ειδικοί πλαστικής χειρουργικής έχουν προσδιορίσει αυτό το φαινόμενο ως "κυρίαρχο παράγοντα που ενισχύει την επιθυμία των ασθενών για αισθητική θεραπεία".
Τα φίλτρα τεχνητής νοημοσύνης που βελτιώνουν την εμφάνιση των χρηστών αντί να την υποβαθμίζουν, δεν φαίνεται να έχουν θετικές επιπτώσεις στον ψυχισμό μας, σύμφωνα με τον Hafeez. Αντίστοιχα με το φίλτρο "Aged", το δημοφιλές φίλτρο "Bold Glamour" του TikTok δημιούργησε αίσθηση χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη για να ενισχύσει διακριτικά τα χαρακτηριστικά της ομορφιάς του χρήστη. Ως αποτέλεσμα, πολλοί χρήστες εξέφρασαν την επιθυμία να μοιάζουν πραγματικά με την "Bold Glamour" εκδοχή τους. Η επιθυμία αυτή να παρουσιάζονται ως "τέλειοι", όπως αναφέρει ο Hafeez, είναι ιδιαίτερα εμφανής στις νεαρές γυναίκες.
Τα φίλτρα αυτά διαμορφώνουν την αντίληψή τους για το τι θεωρείται ελκυστικό, φυσιολογικό και φυσικό σε μια τέτοια έκταση, που οδηγεί σε μια δυσάρεστη σχέση με την πραγματική τους εμφάνιση. Ουσιαστικά, αυτά τα φίλτρα τροποποιούν τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους, καθώς εμφανίζονται δυσαρεστημένοι με τη φυσική τους εικόνα.
Αν και συνειδητοποιούμε ότι βλέπουμε μια επεξεργασμένη εκδοχή του εαυτού μας μέσω της οθόνης και όχι στην πραγματική ζωή, η ψυχολογική πίεση να επιδιώκουμε ένα συγκεκριμένο ιδανικό εμφάνισης παραμένει αναλλοίωτη. Η επίδραση των φίλτρων κοινωνικών μέσων ως "αθώα" διαδικτυακή διασκέδαση, σύμφωνα με τον Hafeez, αγνοεί τις εσωτερικές συγκρούσεις που επηρεάζουν αρνητικά τον ψυχισμό μας.
"Πιστεύω ότι τα φίλτρα έχουν πραγματικά αρνητική επίδραση στην κοινωνία μας γενικά, παρά την εξωτερική τους εμφάνιση διασκέδασης", προσθέτει ο Hafeez. "Εάν αντιμετωπίζετε κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ανησυχίες για την εικόνα του σώματός σας, ή φόβους σχετικά με τη γήρανση, τότε αυτά τα φίλτρα δεν είναι ανώδυνα. Στην πραγματικότητα, μπορεί να προκαλέσουν σημαντική βλάβη". Ειδικά σε κοινωνίες με πατριαρχικές υποκείμενες αντιλήψεις, όπως η δική μας, η νεότητα και η ομορφιά εκτιμώνται υπερβολικά. Το φίλτρο "Aged", συνεπώς, αναδεικνύει μια βαθύτερη διάσταση, σύμφωνα με τον Hafeez. Δεν επικεντρώνεται απλά στα εξωτερικά χαρακτηριστικά, όπως τα γκρίζα μαλλιά ή οι ρυτίδες. Αντικατοπτρίζει τον φόβο μας να χάσουμε την κοινωνική μας αξία.
"Κατά τη γνώμη μου, αυτό επηρεάζει τις ανασφάλειές μας σχετικά με το αν η κοινωνία μας μας αποδέχεται ή αν οι σύντροφοί μας μας απορρίπτουν", σημειώνει ο Hafeez. "Ζούμε σε μια κοινωνία που είναι συνηθισμένη στην εμμονή με τη νεότητα".
Αν σας ενοχλεί ιδιαίτερα το φίλτρο γήρατος του TikTok, ο Hafeez προτείνει να απομακρυνθείτε λίγο από τα κοινωνικά μέσα. Οι τάσεις εμφανίζονται και εξαφανίζονται, και σε λίγες εβδομάδες, ένα νέο φίλτρο θα πάρει την προσοχή σας. Ο καθορισμός χρονικών ορίων για τον χρόνο που αφιερώνετε στα κοινωνικά μέσα μπορεί επίσης να βοηθήσει.
"Κάποιοι νιώθουν ότι χρειάζεται μια είδους 'αποτοξίνωση'", εξηγεί ο Hafeez, "αλλά δεν απαιτείται να το εγκαταλείψετε οριστικά. Απλά περιορίστε το, όπως και άλλες πτυχές της ζωής σας."
Παρόλο που μπορεί να νιώθουμε ανασφάλεια για την εξέλιξη της εμφάνισής μας και το πώς αυτή επηρεάζεται από τον χρόνο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η γήρανση είναι μια φυσιολογική διαδικασία και ακολουθεί την ζωή που έχουμε ζήσει. Οι ρυτίδες και οι γραμμές στο πρόσωπο αντιπροσωπεύουν τις στιγμές γέλιου, δακρύων και χαμόγελων που έχουμε βιώσει - όλα αυτά έχουν πολύ μεγαλύτερη αξία στην πραγματική ζωή από ό,τι σε μια οθόνη.
