Άννα Πολυβίου
Αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας πλέον αποτελούν τα social media, και κατ’ επέκταση το διαδίκτυο. Η ραγδαία αύξηση χρήσης τους τα τελευταία χρόνια, και ειδικότερα από τα νεαρότερα άτομα, έχει επιφέρει ορισμένες συνέπειες, τόσο στο ψυχολογικό κομμάτι των ατόμων, όσο και στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται την εικόνα του εαυτού τους αλλά και των γύρω τους.
Πόσο χρόνο περνάνε όμως οι Κύπριοι στα social media; Ποιο είναι το δημοφιλέστερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης στην Κύπρο; Επηρεάζει ο αριθμός των likes την αυτοεκτίμηση των ανθρώπων; Αυτά και σε άλλα πολλά ερωτήματα έδωσε απαντήσεις η έρευνα της ΚΕΑΝ «Let’s Get Real».
Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποίησε η ΚΕΑΝ στη Λεμεσό, στην οποία οι παρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν τα αποτελέσματα με το πάνελ που είχε καλεστεί, καθώς και να ανταλλάξουν απόψεις και σκέψεις σχετικά με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το πάνελ απαρτιζόταν από τους Μαρία Κολά, Πρόεδρος Συμβουλίου Νεολαίας Κύπρου, Ήβη Λάμπρου, Ακαδημαϊκός/Επικοινωνιολόγος, Παναγιώτης Προεστός, Ψυχολόγος, Μαρία Βουτσά, Ακαδημαϊκός, και Πόλης Ξιναρής, Σύμβουλος Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης.
Σύμφωνα με την έρευνα της ΚΕΑΝ, πάνω από τους μισούς χρήστες του διαδικτύου στην Κύπρο (55%) περνούν πάνω από τρεις ώρες την ημέρα στα social media, με ένα 26% να δηλώνει πως περνάει πάνω από πέντε ώρες ημερησίως. Το Instagram να είναι το μέσο κοινωνικής δικτύωσης το οποίο χρησιμοποιείται περισσότερο από τους Κύπριους, με ποσοστό 87%. Ακολουθεί το Facebook με 81%, ενώ στην τρίτη θέση βρίσκεται το Tik Tok με 45%, και ακολουθούν τα Viber (24%), YouTube (23%) και Χ (πρώην Twitter) (16%).
Οι νέοι ηλικίας 18-35, σχεδόν στο σύνολό τους (96%) χρησιμοποιούν τα social media, με το 44% του συνόλου να ανεβάζει περιεχόμενο καθημερινά ή 1-3 φορές την εβδομάδα. Τι ανεβάζουν στα σόσιαλ τους όμως οι Κύπριοι; Η έρευνα της ΚΕΑΝ έδειξε πως οι Κύπριοι με συντριπτικό ποσοστό 78%, ανεβάζουν φωτογραφίες και βίντεο από την προσωπική τους ζωή, με δεύτερο να ακολουθούν τα τραγούδια και τα μουσικά βίντεο, με ποσοστό 17%. Από αυτό συμπεραίνεται πως ο κόσμος νιώθει την ανάγκη να προβάλλει στιγμές τις καθημερινότητάς του περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, καθιστώντας τα social media μεγάλο μέρος των ατόμων, σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής τους ζωής.
Αξίζει να σημειωθεί πως τα social media είναι ο Νο1 προορισμός για την ενημέρωση των Κυπρίων, με το 80% να δηλώνει ότι τα χρησιμοποιεί για να παραμένει ενημερωμένο για τα όσα συμβαίνουν, διαβάζοντας βασικά τις ειδήσεις που εμφανίζει ο αλγόριθμος στο newsfeed.
Σημαντικό ζήτημα των social media του οποίου η αντιμετώπιση αποτελεί επιτακτική ανάγκη για τη σύγχρονη κοινωνία, αποτελεί ο αντίκτυπος που έχουν στο άτομο. Είτε μιλάμε για κοινωνικό είτε για ψυχολογικό αντίκτυπο, τα άτομα φαίνεται πως επηρεάζονται από τη χρήση των social media, δεδομένο το οποίο επιβεβαιώνεται και από την έρευνα της ΚΕΑΝ. Η χρήση φίλτρων, αλλά και των social media γενικότερα, επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα αντιλαμβάνονται τα πρότυπα ομορφιάς, οδηγώντας τους πολλές φορές στη διαδικασία να «πειράξουν» τις φωτογραφίες τους, με αποτέλεσμα την αλλοίωση της εικόνας τους. Σύμφωνα με την έρευνα, σχεδόν οι μισοί χρήστες χρησιμοποιούν φίλτρα στις αναρτήσεις τους, με 4 στους 10 να ομολογούν ότι η χρήση τους έχει αρνητικό ή πολύ αρνητικό αντίκτυπο στην αυτοεκτίμησή τους, ενώ 1 στους 5 νέους ηλικίας 18-24 δηλώνει πως έχει λάβει αρνητικά σχόλια σχετικά με την εμφάνισή του, με το ίδιο ποσοστό να δηλώνει ότι ο αριθμός των likes επηρεάζει την αυτοεκτίμησή του.
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να επηρεάζει αρνητικά τη ψυχολογία τους και τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν και εκλαμβάνουν την εικόνα τους, ενώ μέσα από τα αποτελέσματα της έρευνας φαίνεται πως οι χρήστες των social media «μπαίνουν» στη διαδικασία να συγκρίνουν τους εαυτούς τους με άλλους, με 3 στους 10 να το αναφέρουν στην έρευνα.
Η σύγκριση με άλλους, είτε σε θέμα δημοφιλίας στα social media είτε στην εξωτερική εμφάνιση, φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά τη διάθεση των ατόμων, αλλά και την αυτοεκτίμησή τους, φαινόμενο το οποίο απαιτεί ολιστική αντιμετώπιση.
Κάτι που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στον ψηφιακό κόσμο και ανησυχεί ιδιαίτερα, είναι η παρενόχληση, με 1 στους 4 των ερωτηθέντων να δηλώνει πως την έχει βιώσει ή την έχει παρακολουθήσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μάλιστα, 3 στους 10 (29%) αναφέρουν πως έχουν βιώσει ή παρατηρήσει σεξουαλική παρενόχληση, ένα μεγάλο ποσοστό το οποίο χρήζει άμεσης διερεύνησης και αντιμετώπισης. Το πώς αντέδρασαν τα ίδια τα άτομα που δέχτηκαν ηλεκτρονική παρενόχληση είναι εξίσου σημαντικό, με τα αποτελέσματα της έρευνας να αναφέρουν ότι 1 στους 5 επέλεξε να μην κάνει τίποτα.
Τα ποσοστά είναι πραγματικά υψηλά, κι όσο κι αν δεν το θέλουμε, φαίνεται πως θα συνεχίσουν να αυξάνονται εάν δεν κάνουμε κάτι για να τα αντιμετωπίσουμε. Στόχος δεν είναι η διακοπή χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, κάτι που θα ήταν και αδύνατο, αλλά η σωστή και με μέτρο χρήση τους ώστε να είναι αρωγοί στην καθημερινότητά μας.
Η ταυτότητα της έρευνας
Η έρευνα Let’s Get Real διενεργήθηκε από την IMR και το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας για λογαριασμό της ΚΕΑΝ τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2023. Το δείγμα ήταν 1000 άτομα Παγκύπρια, άνδρες και γυναίκες ηλικίας 18-35 ετών. Η έρευνα διενεργήθηκε μέσω τηλεφωνικών συνεντεύξεων και τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου.
