Πιστεύουμε ότι στις μέρες μας υπάρχει η ανάγκη για τέτοιες εξορμήσεις περισσότερο από ποτέ. Θέλουμε, λοιπόν, μια βαλβίδα ασφαλείας, ένα σχέδιο Β. Εμείς θέλουμε να είμαστε μέρος αυτού του σχεδίου Β, της θετικής πλευράς των πραγμάτων. Γατί πάντα υπάρχει και η θετική πλευρά, φτάνει να θέλουμε εμείς να τη δούμε, να την ανακαλύψουμε. Μαζί, κάθε Σαββατοκύριακο θα εξερευνούμε διαφορετικές γωνιές της Κύπρου μας, θα ζούμε τη διαδρομή, θα απολαμβάνουμε τα τοπία, τα μονοπάτια της φύσης, τα ιστορικά μνημεία, τα καφενεία, τις ταβερνούλες και οτιδήποτε άλλο θα βάλει χαμόγελο στο πρόσωπό μας. Τις διαδρομές μας θα τις κάνουμε με αυτοκίνητο, θα προτείνουμε όμως και περπάτημα σε μονοπάτια της φύσης, εκεί που μπορούμε και διαδρομές για ποδηλασία. Γιατί; Γιατί θέλουμε τη ζωή μας όσο το δυνατόν πιο πλούσια σε εμπειρίες και χαμόγελα.
Είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε για ακόμη ένα μυστικό προορισμό στην υπέροχη Κύπρο μας. Θα πηγαίνουμε σε προορισμούς που δεν έχουν τουρισμό, φήμη, φασαρία. Για σήμερα θα πάμε μακριά. Θα ακολουθήσουμε διαδρομή με ποικιλία αλλά και δυσκολία στο τι θα συναντήσουμε οδικά. Θα οδηγήσουμε στον αυτοκινητόδρομο, σε στενά δρομάκια αλλά και μέσα στο δάσος και στο πράσινο. Η διαδρομή μας, όμως, θα μας πάρει και σε ένα υπέροχο, άγριο τοπίο, για πικνίκ. Πιστέψτε με, η σημερινή διαδρομή είναι ξεχωριστή.
Είναι μια υπέροχη Κυριακή και θέλουμε να χαρούμε φύση, ομορφιές και θετική σκέψη, θέλουμε να φορτίσουμε τις μπαταρίες μας, να είναι έτοιμες για τη βδομάδα που έρχεται…
Τι ζητάμε, λοιπόν, όλοι μας; Μια ευκαιρία ζητάμε, στον παράδεισο να πάμε. Ο παράδεισος, όμως, είναι εδώ, στη γη, εμείς τον φτιάχνουμε, εμείς διαλέγουμε καθημερινά πώς θα ζήσουμε. Εμείς αποφασίζουμε τι κρατάμε και τι αφήνουμε πίσω...
Σήμερα πάμε στον δρόμο που κινείται σαν φίδι δίπλα από την κοίτη του ποταμού Διάριζου, σε ένα συνεχώς εναλλασσόμενο τοπίο για αρκετά χιλιόμετρα, περνάμε από υπέροχα χωριά και μέσα από ένα συγκεκριμένο μαγικό σημείο που θα δούμε σε λίγο και ανεβαίνει προς Τρόοδος.
Είμαστε στον αυτοκινητόδρομο για Πάφο και μετά την έξοδο για Κούκλια, βρίσκουμε την έξοδο για φράγμα του Ασπρόκρεμμου. Βγαίνουμε αριστερά, περνάμε κάτω από τον αυτοκινητόδρομο και, μπαίνουμε στον παλιό δρόμο, συνεχίζουμε να ακολουθούμε τις ταμπέλες για τον Ασπρόκρεμμο και παρόλο που άλλος είναι ο προορισμός μας, δεν αντιστεκόμαστε στον πειρασμό, θα πάμε και στο φράγμα. Ξέρετε ήδη ότι έχουμε ιδιαίτερη αγάπη για το νερό και για την ηρεμία που μας δημιουργεί. Καφέ, όχι στον δρόμο πάνω από το φράγμα, αλλά στον χώρο παρκαρίσματος, δίπλα στο φράγμα. Το φράγμα είναι σχεδόν γεμάτο, και το νερό έχει εκείνη την απόλυτη ηρεμία που μας επηρεάζει και εμάς. Μάλλον γι’ αυτό αγαπάμε το νερό. Κλείστε τα μάτια και φέρτε στο μυαλό σας την εικόνα του φράχτη… Απόλυτη ησυχία… καθόλου αέρας… μπροστά μας το νερό χωρίς κύματα, ήρεμο, μόνο καμιά ρυτίδα μέσα-μέσα, απλώς για να δηλώνει «ΕΙΜΑΙ ΕΔΩ». Σχεδόν ακίνητο, ζωντανό και ζωογόνο νερό… Λίγα πράγματα μπορούν να μεταδώσουν αυτή τη γαλήνη όσο το νερό... Απολαμβάνουμε τον καφέ μας και σκεφτόμαστε πόσο ξεκούραστη ήταν η διαδρομή μας μέχρι εδώ.
(Φωτογραφία: Ασπρόκρεμμος, το δεύτερο μεγαλύτερο φράγμα της Κύπρου)
Τελειώνουμε τον καφέ και ξεκινάμε. Βγαίνουμε από το πάρκινγκ και πάμε αριστερά, περνάμε ξανά πάνω από το φράγμα και ξαναπάμε αριστερά ακολουθώντας τις ταμπέλες για Νικόκλεια, Φασούλα, Μαμώνια. Πρέπει να πω ότι η ταμπέλα αυτή είναι ίσως η μεγαλύτερη ταμπέλα στην Κύπρο, είναι μισή εγκυκλοπαίδεια. Αναφέρεται σε 13 χωριά και είναι τεράστια.
Η διαδρομή που θα ακολουθήσουμε είναι μια από τις πιο όμορφες στο νησί. Θα είμαστε σχεδόν συνέχεια δίπλα στην κοίτη του ποταμού Διάριζου, θα περάσουμε μέσα ή δίπλα από ξεχασμένα χωριουδάκια και θα χαρούμε απίστευτες εναλλαγές τοπίου.
Φύγαμε από το φράγμα Ασπρόκρεμμου και φτάνουμε στη Νικόκλεια. Ένα μικρό χωριό μέσα στο πράσινο, με πλακόστρωτα δρομάκια και πλατεία. Η Νικόκλεια απέχει τρία χιλιόμετρα από τα Κούκλια, από την Παλαίπαφο. Το χωριό, σύμφωνα με την παράδοση, πήρε το όνομά του από τον Νικοκλή που ήταν ο τελευταίος βασιλιάς του αρχαίου βασιλείου της Πάφου και που είχε τα παλάτια του στο χωριό. Αυτό το διαβεβαιώνουν διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν παλαιότερα στην κοινότητα αλλά, λόγω άγνοιας των κατοίκων για την αρχαιολογική τους αξία, αυτά καταστράφηκαν και κλάπηκαν. Τώρα, βρίσκονται σε μουσεία όπως του Λονδίνου, στο Λούβρο και σε ιδιωτικές συλλογές. Περνάμε μέσα από το χωριό σιγά-σιγά και απολαμβάνουμε την ησυχία του και τα πετρόκτιστα σπίτια, με την άσπρη πέτρα της περιοχής, την ίδια πέτρα που έχτιζαν στην Τέντα και στην Παλαίπαφο. Συνεχίζουμε τη διαδρομή μας δίπλα από τον Διάριζο και σε λίγο, στα δεξιά μας, στην απέναντι όχθη του ποταμού, 500 με 600 μέτρα απόσταση από τον δρόμο, βλέπουμε ένα προφανώς εγκαταλειμμένο χωριό, σχεδόν όλα τα σπίτια είναι χαλάσματα. Από εδώ, από αυτή την απόσταση φαντάζει ονειρικό... Είναι το Σουσκιού, καθαρά τουρκοκυπριακό χωριό, με καθαρά ελληνικό όνομα, αν σας λέει τίποτε αυτό. Σουσκιού, συν σκιά, ελληνικότατο και αρχαιοπρεπέστατο όνομα. Φυσικά υπάρχουν αρχαιότητες σ’ ολόκληρη την περιοχή που εκτείνεται από τα Κούκλια μέχρι τη Νικόκλεια και το Σουσκιού, όπου αποκαλύφθηκε σημαντικότατο νεολιθικό νεκροταφείο με άθικτους τάφους που έδωσαν στις συλλογές του Κυπριακού Μουσείου εξαιρετικά δείγματα νεολιθικών αγγείων, σταυρόσχημων ειδωλίων, περιδεραίων και άλλων αντικειμένων. Ανάμεσα στα νεκρικά αφιερώματα, μοναδικό στο είδος του και σημαντικότατο είναι ένα στενόμακρο και στρογγυλεμένο χάλκινο κόσμημα με εγχάρακτη γραμμική διακόσμηση. Είναι το δεύτερο, κατά σειράν ανακάλυψης, χάλκινο αντικείμενο στην ιστορία του αρχαίου κυπριακού πολιτισμού, ύστερα από το πρώτο μικρό χάλκινο κοπίδι που βρέθηκε στην Ερήμη, και που αποτελεί μια επιπρόσθετη τρανή απόδειξη για τη χρήση του χαλκού στις αρχές της 4ης χιλιετίας π.Χ.
(Φωτογραφία: Το χωρίο Νικόκλεια απέχει τρία χιλιόμετρα από τα Κούκλια, από την Παλαίπαφο.)
Για το Σουσκιού, την τοπογραφία του και την ιστορία του θα μπορούσαμε να μιλάμε για ώρες, πιστεύω όμως ότι του αξίζει ξεχωριστό ταξίδι. Γι’ αυτό τώρα δεν κατεβαίνουμε και συνεχίζουμε στον ίδιο δρόμο, δίπλα από τον Διάριζο ποταμό. Οδηγούμε σιγά-σιγά, απολαμβάνουμε το τοπίο και τα χρώματα των πετρωμάτων, περνούμε μέσα από μικρά χωριά και χαιρόμαστε τοπία και Κύπρο.
Οδηγούμε στην διαδρομή από Σουσκιού προς Τρόοδος, και είμαστε στο κομμάτι του δρόμου που μας ταξιδεύει σχεδόν μέσα στην κοίτη του Διάριζου. «Μας ταξιδεύει» είναι η σωστή λέξη γιατί περάσαμε μέσα από μικρά, γραφικά, σχεδόν ξεχασμένα χωριά, αλλά περάσαμε και μέσα στους αιώνες και είδαμε μεγάλα κομμάτια της ιστορίας μας. Εδώ ο δρόμος είναι γεμάτος στροφές και κατασκευαστικά είναι παλιός, έχει και τις ανωμαλίες του.
Θα μπορούσαμε να οδηγήσουμε αρκετά πιο γρήγορα σε αυτό το δύσκολο κομμάτι, αλλά η φύση γύρω μας δεν μας αφήνει, Πάμε αργά και το χαιρόμαστε. Περάσαμε από τη Φασούλα, τα Μαμώνια και τον Άγιο Γεώργιο. Χωριά μικρά, με ήρεμη ζωή, φιλικούς κατοίκους, όσους έτυχε να συναντήσουμε και στα τρία χωριά μάς χαιρετούσαν. Είμαι σίγουρος ότι, αν σταματήσουμε για καφέ, θα μας τον κεράσουν και θα μας πιάσουν κουβέντα, τόσο φιλικοί. Στον Άγιο Γεώργιο μάς εντυπωσιάζουν οι καταπράσινες και κατάφορτες πορτοκαλιές, αρχίζει να αλλάζει το σκηνικό, πρασινίζει το τοπίο γύρω μας.
Θαυμάζουμε το πράσινο μέσα στην κοίτη στα δεξιά μας, αλλά και την άγρια βλάστηση και τα χρώματα των βράχων στα αριστερά μας. Το τοπίο μάς ηρεμεί, είναι όλα αυτά που περιμένει κάποιος να δει σε μια εξερεύνηση της πεδινής Κύπρου. Υπάρχει μια αγριάδα από κάποιους βράχους ή από τη σκασμένη πλαγιά ενός λόφου από όπου φαίνεται το μαύρο της λάβας. Ξέρεις ότι στο μακρινό παρελθόν εδώ έγιναν γεωλογικές επαναστάσεις, ανακατατάξεις κυριολεκτικά. Σήμερα όμως, ηρεμία, ησυχία, όλα όπως τα περιμέναμε και το χαιρόμαστε. Και ξαφνικά, ΜΠΑΜ... μετά από μια αριστερή στροφή, έχουμε μια κατηφόρα και στη βάση της, στα εκατό μέτρα, άλλη εικόνα, ο δρόμος μπροστά μας σχεδόν εξαφανίζεται, ή τουλάχιστον κρύβεται από δυο τεράστιους βράχους, περικυκλωμένους από πυκνή, άγρια βλάστηση... πραγματικά τεράστιους, όμως. Μεταξύ τους μια απόσταση 4 μέτρων περίπου, σίγουρα 2 αυτοκίνητα δεν περνούν. Το θέαμα είναι δυνατό... Καλωσορίσαμε στον Κουρτελλόροτσο. Για να αρχίσετε να έχετε αντίληψη του μεγέθους των βράχων, σκεφτείτε ότι στον Κουρτελλόροτσο έρχονται αθλητές αναρρίχησης και ασκούνται. Οπωσδήποτε σταματάμε, θέλουμε φωτογραφίες, θέλουμε αυτό το θέαμα να το πάρουμε μαζί μας… ούτως ή άλλως θα το έχουμε μαζί μας, δεν ξεχνιέται. Αυτό το τοπίο, όμως, θέλουμε να το φωτογραφίσουμε για να το μοιραστούμε και με φίλους, να τους δείξουμε πόσο ωραίο είναι το νησί μας. Γιατί, αν προσπαθήσει κάποιος να το περιγράψει, όπως προσπαθώ εγώ τώρα, θα δυσκολευτεί, όπως δυσκολεύομαι και εγώ τώρα, δεν είναι εύκολο να μεταφέρεις ένα τοπίο με τέτοια ένταση, τέτοιο βάθος... Και με τέτοια ιστορία…
(Φωτογραφία: Στον Κουρτελλόροτσο έρχονται αθλητές αναρρίχησης και ασκούνται.)
Είμαστε στον Κουρτελλόροτσο, θαυμάζουμε το τοπίο και έρχεται στον νου μια πραγματική ιστορία που έγινε θρύλος. Ο θρύλος των Χασαμπουλιών. Ένας ζωντανός θρύλος που επιβιώνει μέχρι σήμερα και αποτέλεσε φόβητρο για τους κατοίκους και τους περαστικούς. Τα χρόνια της Αγγλοκρατίας στην Κύπρο, τα Χασαμπουλιά ήταν μια οικογένεια Τουρκοκυπρίων που κατάγονταν από την Επισκοπή Λεμεσού και κατά τη διάρκεια της βρετανικής κατοχής, μετοίκησαν στα Μαμώνια, χωριό της περιοχής όπου βρισκόμαστε τώρα. Το παρατσούκλι Χασαμπουλιά προήλθε από τη συνένωση του ονόματος του μεγαλύτερου αδελφού μαζί με το επίθετό τους (Χασάν και Πουλλής). Το 1887 ο μεγαλύτερος γιος της οικογένειας, ο γερο-Χασαμπουλλής, έκλεψε ένα πρόβατο και καταδικάστηκε σε επτά χρόνια φυλακή. Ενώ οι αστυνομικοί τον οδηγούσαν στις φυλακές, κατάφερε να δραπετεύσει και να κρυφτεί στα βουνά επί ενάμιση χρόνο. Κατά τη διάρκεια της διαφυγής του, ο γερο-Χασαμπουλλής διέπραξε τρεις φόνους και συνελήφθη ξανά από την αστυνομία. Με απόφαση του δικαστηρίου, καταδικάστηκε σε ισόβια φυλακή. Τα δύο του αδέρφια συνέχισαν την εγκληματική δράση και διέπραξαν μια σειρά από φόνους, βιασμούς και απαγωγές. Μάλιστα, μαρτυρίες της εποχής λένε ότι συνήθιζαν να μπαίνουν σε σπίτια, την ώρα που οι κάτοικοί τους ήταν μέσα, έτρωγαν, έπιναν και έκλεβαν τις γυναίκες μπροστά στα μάτια των ανυπεράσπιστων παιδιών και των μπαμπάδων τους.
Τελικά, το 1896 συνελήφθησαν σε ένα σπίτι στο Κιδάσι, όταν τους πρόδωσε ένας καλός τους φίλος. Την ίδια χρονιά ο Χασάν κατάφερε να αποδράσει και πάλι. Λίγα μέτρα όμως έξω από τη φυλακή, οι αστυνομικοί πρόλαβαν και τον πυροβόλησαν. Τα τρία αδέλφια που μέχρι να συλληφθούν ήταν επικηρυγμένα από την αγγλική κυβέρνηση, στα συνολικά 9 χρόνια της δράσης τους (τέλη δεκαετίας του 1880 μέχρι και τις αρχές του 1890), πέρασαν από σαράντα συνολικά χωριά στις επαρχίες Πάφου και Λεμεσού, σκορπίζοντας τον τρόμο και διαπράττοντας πάνω από 20 φόνους, βιασμούς, απαγωγές και κλοπές.
Σύμφωνα με την παράδοση, η μητέρα των Χασαμπουλιών, Αϊσέ Χαββά, ήταν πολύ περήφανη για τη δράση των παιδιών της και μάλιστα, πολλές φορές συμμετείχε ως μέλος της συμμορίας, συλλέγοντας πληροφορίες για τις κινήσεις της αστυνομίας, αλλά και για τους επόμενους στόχους των ληστών. Ο «Κουρτελόροτσος», που μετά άρχισε να γίνεται γνωστός ως «οι βράχοι των Χασαμπουλιών» είναι το σημείο όπου τα 3 αδέρφια κρύβονταν και έκλεβαν περαστικούς.
Στεκόμαστε μπροστά από τον Κουρτελλόροτσο ή μάλλον... κάτω από τον Κουρτελλόροτσο, μέσα στο πράσινο και δίπλα από την κοίτη του ποταμού Διάριζου. Κατεβαίνουμε αριστερά, περπατώντας δίπλα από τη βάση του βράχου και είμαστε σε ένα ειδυλλιακό χώρο. Πανύψηλα δέντρα, καταπράσινα, πλατάνια και βαλανιδιές, άτακτοι θάμνοι, βατομουριές κυρίως, σκεπάζουν ένα ποταμό με τρεχούμενο νερό. Την απόλυτη ησυχία του χώρου διακόπτει μόνο το κελάρυσμα του νερού και κανένα τιτίβισμα πουλιού που, μάλιστα, ακούγεται και λίγο μυστηριακό, σαν να έχει και ηχώ... Η ηρεμία του χώρου είναι κατανυκτική… Καθόμαστε σε μια πέτρα στρογγυλεμένη από το νερό και χαιρόμαστε τη γαλήνη. Ακόμα μια εικόνα που πρέπει να κρατήσουμε μέσα μας για να φέρνουμε στην επιφάνεια στα δύσκολα.
Είμαστε σε ένα ειδυλλιακό τοπίο, κάτω από τα δέντρα, δίπλα από τον ποταμό και απολαμβάνουμε τη γαλήνη. Γυρίζουμε το κεφάλι μας προς τα πίσω, βλέπουμε στη βάση του βράχου ένα σκηνικό που δεν προσέξαμε πριν, δεν φαινόταν όταν κατεβαίναμε. Εκεί που σταματά ο τεράστιος βράχος, στη βάση του, πιο μικροί βράχοι, 2-3 μέτρα ψηλοί, σχηματίζουν ένα κλειστό χώρο, σαν μικρό δωμάτιο. Οι μικροί βράχοι σχεδόν κλείνουν περιμετρικά το δωμάτιο και ο μεγάλος κάπου το σκεπάζει. Ξέροντας πόσων αιώνων ιστορία έχει η περιοχή, είναι εύκολο να φανταστούμε στη νεολιθική εποχή, εδώ, σ’ αυτή την κρυμμένη και προστατευμένη γωνιά, να ζει μια ομάδα αρχαίων προγόνων.
Είναι εύκολο να δούμε μια οικογένεια να παίρνει νερό από τον ποταμό, να ανάβει φωτιά για να ζεσταθεί, για να μαγειρέψει κυνήγι, για να ακούσει παραμύθια, για να σκαλίσει σε πέτρα ένα σταυρόσχημο ειδώλιο της μητέρας θεάς… Από εκείνα που βρίσκουμε στους τάφους εκείνης της εποχής... Αλλά είναι εξίσου εύκολο να φανταστούμε τα Χασαμπουλιά που αναφέραμε προηγουμένως, να κρύβονται από τους διώκτες τους και να ζουν εδώ, μόνοι τους μια ζωή ερημική. Όπως εύκολο είναι να θέλουμε να κάνουμε εμείς, η παρέα του roadtrip.cy ένα πικνίκ, πίσω, κοντά στο νερό, κάτω από τα πυκνά δέντρα.
Να σας πω ότι στην προετοιμασία του σημερινού road trip υποψιαζόμουν ότι δεν θα προλαβαίναμε να τελειώσουμε αυτή τη διαδρομή. Είναι τόσα που έχω να σας πω που είχα αποφασίσει να την κάνουμε και αυτή σίριαλ, όπως τα Χασαμπουλιά. Μας έμεινε ένα υπέροχο κομμάτι της διαδρομής, το δεύτερο μέρος, ή μάλλον επεισόδιο νούμερο δύο. Θα το αφήσουμε για την άλλη εβδομάδα, να σας πω όμως ότι θα συνεχίσουμε τη διαδρομή μας δίπλα από τον ποταμό Διάριζο, θα περάσουμε κάτω από πανύψηλα δέντρα, θα πάμε και σε άλλα μικρά χωριουδάκια, θα δούμε αμπέλια με χρυσοκίτρινα φύλλα και θα επισκεφτούμε ένα μικρό οινοποιείο. Κατάφερα να δημιουργήσω σασπένς για το δεύτερο μέρος του road trip αυτού;
Σήμερα πιστεύω ότι περάσαμε πολύ ωραία γιατί είχαμε ποικιλία. Χαρήκαμε φύση σε μια από τις πιο αγνές γωνιές του νησιού, χαρήκαμε ιστορία στο Σουσκιού, απολαύσαμε τον δρόμο δίπλα από τον Διάριζο, που μας ικανοποίησε απόλυτα… Εντυπωσιαστήκαμε από τον Κουρτελλόροτσο, ηρεμήσαμε στον ποταμό... Δεν προλάβαμε να τα δούμε και να τα πούμε όλα γιατί τελειώνει ο χρόνος μας… Έχουμε όμως να προσμένουμε το δεύτερο μέρος της διαδρομής αυτής. Μπορεί να τέλειωσε αυτό το road trip, αλλά εμείς δεν στεναχωριόμαστε… Κάθε τέλος είναι και μια καινούργια αρχή, σκεφτείτε το…
Κάθε Σάββατο και Κυριακή από τις 8 μέχρι τις 10 ακούτε την εκπομπή του Άντρου Σκαλιστή ROADTRIP CY στον ΣΠΟΡ FM 95.
