Μαρία Καραμάνου
Η ανάγκη μας για έλεγχο είναι βαθιά ριζωμένη στην ανθρώπινη φύση. Αντλεί από την ικανότητά μας να λαμβάνουμε αποφάσεις, να δρούμε αυτόνομα και να δίνουμε το δικό μας στίγμα στα πράγματα. Ο έλεγχος μας επιτρέπει να προετοιμαζόμαστε καλύτερα για σημαντικές καταστάσεις και να αποφύγουμε πιθανούς κινδύνους. Καθένας χρειάζεται ένα αίσθημα προστασίας και ασφάλειας μέσα σε ένα πλαίσιο που μπορεί να ελέγξει.
Ωστόσο, υπερβολική ανάγκη για έλεγχο μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα. Όταν προσπαθείς να ελέγξεις κάτι που είναι πέραν των δυνατοτήτων σου, όπως άνθρωπους και καταστάσεις που δεν μπορείς να επηρεάσεις, τότε αυτή η ανάγκη για έλεγχο σε ορίζει.
Οι ενδείξεις αυτής της υπερβολικής ανάγκης για έλεγχο περιλαμβάνουν:
1. Συγκέντρωση και υψηλά πρότυπα.
2. Ανάγκη για αυστηρό πρόγραμμα και αντίσταση σε αλλαγές.
3. Προσπάθεια να επηρεάσετε τον κόσμο γύρω σας και να καθορίσετε την εξέλιξη των πραγμάτων.
4. Πρόνοια για όλα και δυσκολία να εμπιστευτείτε τους άλλους.
5. Ανάληψη ευθύνης για επιτυχίες και δυσκολία να αναθέσετε αρμοδιότητες.
6. Επικριτική στάση προς όσους διαφοροποιούνται από εσάς.
7. Κατανομή αναγνώρισης και εκτίμησης για επιτυχίες και σχέσεις που ελέγχετε.
8. Συνεχείς ανησυχίες και εμμονές σχετικά με το παρελθόν και το μέλλον.
Αυτό το άτομο βιώνει έντονο άγχος λόγω της ανάγκης του να έχει πλήρη έλεγχο σε όλες τις πτυχές της ζωής του. Βλέπει τη ζωή ως έναν ατελείωτο αγώνα και παραμένει διαρκώς σε εγρήγορση για να διατηρήσει τον απόλυτο έλεγχο. Αυτό οδηγεί σε συνεχή άγχος, εξάντληση, θυμό, κατάθλιψη και ανησυχία.
Η ανάγκη αυτή επηρεάζει αρνητικά τις σχέσεις του, την ποιότητα ζωής του και τη σχέση του με τον ίδιο. Τα συνεχή "πρέπει" τον απομακρύνουν από τις προσωπικές ανάγκες και επιθυμίες του. Συχνά αισθάνεται ότι δεν μπορεί να εκφράσει το δικό του "θέλω" και αυτό τον απομονώνει από τον εαυτό του.
Η υπερβολική ανάγκη για έλεγχο πηγάζει από διάφορες προσωπικές αιτίες και συναισθήματα:
1. Φόβος και ανασφάλεια: Μπορεί να προέρχεται από τον φόβο της απώλειας, είτε αυτή αναφέρεται σε σημαντικά πρόσωπα είτε σε απώλεια ελέγχου. Κανείς δεν θέλει να αισθάνεται εγκαταλελειμένος ή ανασφαλής, οπότε προσπαθεί να ελέγχει το περιβάλλον του για να αποφύγει αυτές τις ανησυχίες.
2. Προηγούμενες απώλειες: Εάν στο παρελθόν κάποιος έχει βιώσει απώλειες ή αποτυχίες που οφείλονταν σε έλλειψη ελέγχου, μπορεί να αναπτύξει ανάγκη να ελέγχει τα πάντα για να αποφύγει την επανάληψη αυτών των πειραγμένων καταστάσεων.
3. Καταπίεση συναισθημάτων: Πολλές φορές, η ανάγκη για έλεγχο μπορεί να πηγάζει από την καταπίεση δυσάρεστων συναισθημάτων, καθώς η πίεση που ασκούν αυτά τα συναισθήματα οδηγεί το άτομο να επικεντρώνεται στον έλεγχο του εξωτερικού κόσμου για να αποφύγει την αναταραχή του εσωτερικού του κόσμου.
Επομένως, η ανάγκη για έλεγχο συχνά απηχεί εσωτερικές αναταραχές και ανησυχίες και προσπαθεί να εξισορροπήσει αυτά τα συναισθήματα μέσω του ελέγχου του περιβάλλοντός του.
Οι εμπειρίες από την παιδική ηλικία έχουν σημαντική επίδραση στην ανάγκη για έλεγχο όταν είμαστε ενήλικοι. Το συναίσθημα που βιώναμε ως παιδιά αποτυπώνεται βαθιά μέσα μας και επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούμε ως ενήλικες. Αν οι γονείς μας είχαν τάση να είναι υπερβολικά αγχωμένοι, απαιτητικοί, και απαγορευτικοί, μπορεί να είναι πιθανό να αναπτύξουμε τέτοιες τάσεις, καθώς αυτά τα χαρακτηριστικά κυριαρχούσαν στο περιβάλλον μας όσο μεγαλώναμε.
Αντίθετα, αν οι γονείς μας ήταν αποδιοργανωμένοι και δεν έθεταν όρια, μπορεί να επιδιώκουμε τον έλεγχο και την τάξη στην προσπάθεια να ανακτήσουμε την αίσθηση ασφάλειας που μας έλειπε ως παιδιά. Το συναίσθημα που μπορεί να αναπτύσσεται από αυτό είναι η ανασφάλεια, η ανεπάρκεια, η ντροπή, η αίσθηση ανικανότητας ή η απόρριψη. Έτσι, ως ενήλικες, προσπαθούμε να διατηρήσουμε τον έλεγχο πάνω σε ό,τι κάνουμε, ώστε να αποφύγουμε την επανάληψη αυτών των αρνητικών συναισθημάτων που βιώσαμε στην παιδική μας ηλικία.
