Μαρία Καραμάνου
Η είδηση για τον θάνατο του David Lynch, του οραματιστή σκηνοθέτη που έκανε το παγκόσμιο κοινό να λατρέψει τις μυστηριώδεις πόλεις, τα φανταστικά όνειρα και τα ασυνήθιστα πλάνα, ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία στον χώρο της pop κουλτούρας. Με έργα-σταθμούς όπως το «Mulholland Drive» και το αλησμόνητο «Twin Peaks», ο Lynch συνέδεσε τ’ όνομά του με την πιο σουρεαλιστική πλευρά του αμερικανικού ονείρου – και καθόρισε, δίχως υπερβολή, ολόκληρες γενιές λάτρεων του παράξενου.
Ο David Lynch γεννήθηκε για να προκαλεί, είτε αυτό συνέβαινε πάνω στον καμβά μιας ζωγραφιάς είτε στο πλατό μιας κινηματογραφικής παραγωγής. Πολυτάλαντος και πολυπράγμων, υπήρξε σκηνοθέτης, σεναριογράφος, ηθοποιός, ζωγράφος, μουσικός, συγγραφέας και παραγωγός. Σε κάθε δημιουργικό του βήμα, έκανε τολμηρές επιλογές που γοήτευσαν τους ανοιχτόμυαλους θεατές και αφύπνισαν το ενδιαφέρον όσων αναζητούσαν κάτι βαθύτερο από ένα κοινό blockbuster.
American Film maker David Lynch has died.
— BladeoftheSun (@BladeoftheS) January 16, 2025
Here is one of his best quotes that gets more accurate every year. pic.twitter.com/ysBFfcMFcg
Απόκοσμα πλάνα, pop αισθητική και… donuts
Το «Twin Peaks» θεωρείται μέχρι σήμερα πολιτιστικό φαινόμενο. Δεν είναι τυχαίο πως πέρασε στην ιστορία τόσο για την αφηγηματική του πρωτοτυπία όσο και για τη χαρακτηριστική εμμονή του πράκτορα Cooper με τον καλό καφέ και τα donuts. Αυτές οι μικρές, pop αναφορές του Lynch κατάφεραν να ενσωματώσουν στην κουλτούρα μας την ιδέα ότι η σκοτεινή και μυστηριώδης Αμερική κρύβεται ακόμη και στην πιο αθώα ιεροτελεστία καθημερινής απόλαυσης.
Σύμβολο της pop κουλτούρας και «αιώνιος» υποψήφιος για Όσκαρ
Ο Lynch δεν ήταν απλώς άλλο ένα όνομα στο Hollywood: υπήρξε ο πιο αναγνωρισμένος Αμερικανός σκηνοθέτης σουρρεαλιστικών ταινιών, κι ας μην απέσπασε ποτέ το Όσκαρ που αρκετοί θεωρούσαν πως του άξιζε. Οι υποψηφιότητες για τα αριστουργήματά του, «Μπλε Βελούδο», «Ο άνθρωπος ελέφαντας» και «Mulholland Drive», απλώς ενίσχυσαν το ερώτημα: πώς ένας τόσο μοναδικός και πολυβραβευμένος σκηνοθέτης δεν κέρδισε το χρυσό αγαλματίδιο; Ίσως γιατί, σε έναν κόσμο που λατρεύει την ασφάλεια, ο Lynch έκανε την επιλογή να υπηρετήσει πάντα το «διαφορετικό».
Στην ανακοίνωση της οικογένειας του για την «απώλειά» του, διαβάσαμε μια φράση που ταιριάζει απόλυτα στην πολυσύνθετη, σχεδόν παιδική αλλά και τρομακτικά ώριμη, ψυχή του: «Καλύτερα να στρέφεις την προσοχή σου στο ντόνατ και όχι στην τρύπα του».
Άλλωστε, τι πιο «lynch-ικό» από το να μας υπενθυμίσει, στο τέλος, να μείνουμε στην ουσία της ζωής – και να αφήσουμε κατά μέρος το κενό της;
Ο David Lynch γεννήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 1946 στη Μιζούλα της Μοντάνα, αλλά γρήγορα η κινηματογραφική του σκέψη τον ταξίδεψε πολύ πιο πέρα από τα σύνορα της γενέθλιας πόλης του. Με έμπνευση από τη ζωγραφική του, δημιούργησε έργα που μοιάζουν με κινούμενους πίνακες ζωγραφικής. Ο Lynch πάντρεψε το σκοτάδι με το φως και αρέσκονταν να μπλέκει ρεαλισμό με υπερρεαλισμό, προκαλώντας διαρκή αίσθηση μυστηρίου.
Remembering David Lynch: A Visionary Lost
— Kusumo Arief Atmojo (@ariefatmojo_) January 17, 2025
Today we mourn David Lynch’s passing, a pioneer of surreal cinema. Trivia: He received an honorary Oscar in 2019 for his unparalleled contributions to art. Lynch’s legacy inspires generations to explore creativity’s limitless potential.… pic.twitter.com/kd4DFQnmSK
Πώς ο Lynch επηρέασε τη μόδα, το design και τη διακόσμηση
Tα απλά σκηνικά δωμάτια, με αρνητικό χώρο και υποφωτισμό, ενέπνευσαν πολλούς σχεδιαστές να «παίζουν» με αντιθέσεις φωτός και σκιάς. Η δεκαετία του ’50 και του ’60 παρουσιάζεται συχνά ως εικαστική αναφορά στα φιλμ του. Από τους καναπέδες βινυλίου μέχρι τα neon φώτα, η αισθητική του παραμένει σημείο αναφοράς σε σύγχρονα μπαρ και clubs. Η χαρακτηριστική εμμονή του Lynch με το χρώμα του πάθους, επανεμφανίζεται σε σκηνικά, κουρτίνες και μοκέτες, στοιχείο που χρησιμοποιείται πλέον σε πολλές avant-garde διακοσμητικές επιλογές.
Η οικογένεια του ανακοίνωσε τον θάνατό του σε μια ανάρτηση στο Facebook, γράφοντας: «Υπάρχει ένα μεγάλο κενό στον κόσμο τώρα που δεν είναι πια μαζί μας. Αλλά, όπως θα έλεγε και ο ίδιος, έχε το νου σου στο ντόνατ και όχι στην τρύπα».
