Μαρία Καραμάνου
Οι αναλύσεις και τα ρεπορτάζ του διεθνούς Τύπου που επικεντρώνονται στις συνεχιζόμενες συγκρούσεις και τις οποίες παρακολουθεί και καταγράφει το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΚΥΠΕ) από την αρχή της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, κατά τα πρώτα εικοσιτετράωρα του νέου έτους εξέπεμψαν ένα σημαντικό μήνυμα. Σύμφωνα με τους ξένους αναλυτές, όπως το 2023 έτσι και το 2024 ξεκίνησε με κακούς οιωνούς.
Την προηγούμενη εβδομάδα, υπό τη σκιά των πολέμων και εντάσεων, ο αμερικανικός και βρετανικός Τύπος εστίασε στην ανάγκη της τελικής, ειρηνικής επίλυσης του Παλαιστινιακού προβλήματος και στην υπεράσπιση της δημοκρατίας σε ΗΠΑ και Βρετανία. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο ευρωπαϊκός Τύπος εξέπεμψε μηνύματα απαισιοδοξίας για την τροπή των εξελίξεων σε Ουκρανία και Ερυθρά Θάλασσα.
Κατά τα πρώτα εικοσιτετράωρα του νέου έτους, η προσοχή του ασιατικού Τύπου ήταν στραμμένη στην «ανεξάρτητη» εξωτερική πολιτική της Ινδίας και στο μέλλον των σινοαμερικανικών σχέσεων. Την ίδια ώρα, ο ρωσικός και ουκρανικός Τύπος ανέλυσε τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο του πολέμου που συνεχίζεται στα ουκρανικά εδάφη.
Ο δυτικός Τύπος
Σε άρθρο γνώμης που δημοσιεύτηκε στην Washington Post με τίτλο "Ο αραβικός κόσμος τείνει χέρι στο Ισραήλ. Θα ανταποδώσει (το Τελ Αβίβ);" στις 2 Ιανουαρίου, ο πρώην πρωθυπουργός του Λιβάνου Fouad Siniora και ο πρώην βουλευτής του Λιβάνου Basem Shabb υποστηρίζουν ότι ο διάλογος των αραβικών κρατών με το Ισραήλ αποτελεί ευκαιρία για μια συνολική ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Καλούν το Ισραήλ να ανταποδώσει αυτή τη χειρονομία και να εργαστεί προς την κατεύθυνση μιας λύσης δύο κρατών με βάση την Αραβική Ειρηνευτική Πρωτοβουλία. Οι συγγραφείς τονίζουν ότι παρά τη συνεχιζόμενη σύγκρουση στη Γάζα, τα αραβικά κράτη παραμένουν προσηλωμένα στην ειρηνική επίλυση. Επισημαίνουν την πρόσφατη συνάντηση 57 αραβικών και ισλαμικών χωρών που κάλεσαν για ειρήνη και επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους στην Αραβική Ειρηνευτική Πρωτοβουλία, καθώς και τις διπλωματικές προσπάθειες της Ιορδανίας, της Αιγύπτου και του Κατάρ. Υποστηρίζουν ότι ενώ υπάρχουν εντάσεις με τη Χεζμπολάχ, ο ευρύτερος πόλεμος μπορεί να αποφευχθεί μέσω της συνεχιζόμενης διπλωματίας. Οι Siniora και Shabb τονίζουν ότι οι κοινές ανησυχίες για τον ιρανικό επεκτατισμό και τις αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις του ριζοσπαστικού Ισλάμ δημιουργούν κοινό έδαφος μεταξύ του Ισραήλ και των αραβικών κρατών. Υποστηρίζουν ότι μια λύση δύο κρατών με τους Παλαιστίνιους είναι το καλύτερο αντίδοτο στην ιρανική επιρροή και θα εξυπηρετούσε τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια τόσο των Ισραηλινών όσο και των Παλαιστινίων.
Στο άρθρο του «Στη Βρετανία και τις ΗΠΑ, οι εκλογές σηματοδοτούν τη δημοκρατία. Κρύβουν επίσης την παρακμή της» που δημοσιεύτηκε στον Guardian την Τετάρτη 3 Ιανουαρίου 2024, ο Rafael Behr υποστηρίζει ότι η ψήφος από μόνη της δεν είναι αρκετή για να προστατεύσει τη δημοκρατία από την απειλή της τυραννίας. Αναφέρει τα παραδείγματα της Ρωσίας και των ΗΠΑ, όπου οι αυταρχικοί ηγέτες χρησιμοποιούν τις εκλογές για να χειραγωγήσουν και να αποθαρρύνουν τους πολίτες τους, ενώ υπονομεύουν τους θεσμούς και τους κανόνες που υποστηρίζουν το κράτος δικαίου. Προειδοποιεί ότι ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος εξακολουθεί να ισχυρίζεται ότι κέρδισε τις εκλογές του 2020, αποτελεί υπαρξιακό κίνδυνο για την αμερικανική δημοκρατία. Αντιπαραβάλλει την κατάσταση στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου αν και το πολιτικό σύστημα ορθώνεται πάνω σε πιο γερά θεμέλια, το σύστημα δεν είναι απρόσβλητο από τη διάβρωση των δημοκρατικών αξιών και της λογοδοσίας. Επισημαίνει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχει τα δικά του προβλήματα με τον λαϊκισμό, τη διαφθορά, τη μεροληψία των μέσων ενημέρωσης και τις συνταγματικές κρίσεις, όπως το Brexit και η ανεξαρτησία της Σκωτίας. Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η δημοκρατία απαιτεί περισσότερα από απλές κάλπες- χρειάζεται επαγρύπνηση, αντίσταση, ανανέωση και ενεργούς πολίτες.
Στη στήλη της με τίτλο «Ο υβριδικός πόλεμος δεν γνωρίζει την ειρήνη, όπως και ο Πούτιν δεν γνωρίζει την καλή πίστη», που δημοσιεύθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2024 στη Le Monde, η Sylvie Kauffmann αναλύει τις προοπτικές τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία μέσω διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία. Υπενθυμίζοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έχουν υποστηρίξει οικονομικά και στρατιωτικά την Ουκρανία, χάνουν τον ενθουσιασμό και την προθυμία τους να συνεχίσουν την δαπανηρή και θανατηφόρα σύγκρουση, επικαλείται διάφορες πηγές που υποδηλώνουν ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν σηματοδοτεί κρυφά την ετοιμότητά του να συνομιλήσει, αρκεί να μπορεί να διεκδικήσει μια νίκη για την εσωτερική κοινή γνώμη της χώρας του. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι αυτό παραβλέπει το ιστορικό του Πούτιν στις διαπραγματεύσεις, το οποίο χαρακτηρίζεται από κακή πίστη, εξαπάτηση και επιθετικότητα. Αμφισβητεί επίσης τη λογική της αποδοχής των εδαφικών κερδών του Πούτιν, τα οποία ανέρχονται σχεδόν στο 20% του εδάφους της Ουκρανίας. Καλεί την Ουκρανία να μην εγκαταλείψει την κυριαρχία και την ακεραιότητά της και να αντισταθεί στην πίεση να συμβιβαστεί με έναν «διαχειρίσιμο πόλεμο».
Η ανάλυση του Arthur Sullivan με τίτλο «Η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα απειλεί τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού» που δημοσιεύθηκε από την DW στις 3 Ιανουαρίου εξετάζει πώς οι επιθέσεις των υποστηριζόμενων από το Ιράν ανταρτών Χούθι σε πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα θα μπορούσαν να διαταράξουν τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και την οικονομία. Οι Χούθι έχουν εξαπολύσει πάνω από 100 επιθέσεις από τον Νοέμβριο, επικαλούμενοι αλληλεγγύη με τη Γάζα, αναγκάζοντας ναυτιλιακούς κολοσσούς όπως η Maersk να διακόψουν τις εργασίες τους. Αυτή η κρίσιμη εμπορική οδός συνδέει την Ευρώπη και την Ασία μέσω της διώρυγας του Σουέζ, από την οποία περνούν καθημερινά το ένα τρίτο των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και 9 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Οι ΗΠΑ σχημάτισαν μια ναυτική ομάδα κρούσης με συμμάχους για την προστασία της ναυτιλίας. Οι εταιρείες ανακατευθύνουν τις διαδρομές τους μέσω της Αφρικής, προσθέτοντας μεγάλη απόσταση και κόστος καυσίμων. Η περαιτέρω κλιμάκωση εγκυμονεί κινδύνους για υψηλότερα έξοδα της ναυτιλίας, εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου, διόγκωση του κόστους των αγαθών και καθυστέρηση της ανάκαμψης από τον υψηλό πληθωρισμό.
Ο αραβικός και ισραηλινός Τύπος
Το δίκτυο Naharnet, με έδρα το Λίβανο, σε ρεπορτάζ της με τίτλο «Η δολοφονία του Αρούρι: Αντιδράσεις, κίνδυνοι και συνέπειες» που δημοσιεύθηκε στις 3 Ιανουαρίου, αναλύει τις επιπτώσεις μετά από ένα προφανές ισραηλινό χτύπημα μη επανδρωμένου αεροσκάφους στη Βηρυτό που σκότωσε τον υπ' αριθμόν 2 ηγέτη της Χαμάς, Σάλεχ αλ-Αρούρι. Ως ιδρυτής της Χαμάς και σύνδεσμος της Χεζμπολάχ, ο θάνατός του ενέχει τον κίνδυνο σημαντικών αντιποίνων από τη Χεζμπολάχ, η οποία ήδη ανταλλάσσει καθημερινά πυρά με το Ισραήλ. Η δολοφονία έρχεται πριν από την επίσκεψη Αμερικανού διπλωμάτη με στόχο τον περιορισμό της σύγκρουσης. Το Ιράν, υποστηρικτής της Χεζμπολάχ, προειδοποίησε το Ισραήλ ότι αντιμετωπίζει «βαριά ήττα» από τους Παλαιστίνιους μαχητές. Οι αντιδράσεις κυμάνθηκαν από οργή έως όρκους για αντίποινα. Ο πρωθυπουργός του Λιβάνου καταδίκασε την παραβίαση της κυριαρχίας. Οι Παλαιστίνιοι διαμαρτυρήθηκαν. Το χτύπημα τροφοδοτεί τους φόβους για έναν ευρύτερο πόλεμο, με τα πρόσφατα ισραηλινά χτυπήματα κατά των συμμάχων του Ιράν στη Συρία, τις επιθέσεις των Χούθι της Υεμένης κατά της ναυτιλίας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τη Χαμάς και την κράτηση κατασκόπων της Μοσάντ από την Τουρκία. Με τους θανάτους αμάχων στη Γάζα να αυξάνονται, οι «σοβαρές συνέπειες» του χτυπήματος της Βηρυτού θα μπορούσαν να τορπιλίσουν τις ειρηνευτικές προσπάθειες των ΗΠΑ και να βάλουν φωτιά σε ολόκληρη την περιοχή.
Το δημοσίευμα του Seth J. Frantzman με τίτλο «Οι τρομοκράτες Χούτι συναντούν Ιρανούς αξιωματούχους, συντονίζουν την πολιτική τους στη Μέση Ανατολή» που δημοσιεύτηκε στην Jerusalem Post στις 3 Ιανουαρίου 2024 αποκαλύπτει ότι ένας κορυφαίος αντάρτης των Χούθι είχε πρόσφατα ανοιχτές συναντήσεις με την ιρανική ηγεσία για να συζητήσουν την περιφερειακή στρατηγική. Ο εκπρόσωπος των Χούθι, Μοχάμεντ Αμπντουλ Σαλάμ, συναντήθηκε με τον πρόεδρο του ιρανικού κοινοβουλίου, Μοχάμεντ Γκαλίμπαφ, και τον υπουργό Εξωτερικών, Χοσέιν Αμίρ Αμπντολλαχιάν, για να συζητήσουν «θέματα κοινού ενδιαφέροντος», όπως η «ισραηλινή επιθετικότητα κατά της Γάζας» και η υποστήριξη παλαιστινιακών μαχητικών ομάδων. Ο Σαλάμ έχει ιστορικό χειρισμού των δεσμών Χούθι-Ιράν και έκδοσης πολεμοχαρών δηλώσεων. Οι συναντήσεις του συμπίπτουν με την είσοδο ιρανικού πολεμικού πλοίου στην τεταμένη υδάτινη οδό της Ερυθράς Θάλασσας. Το άρθρο αναφέρει ότι αυτές οι κινήσεις, μαζί με τους ακτιβιστές υπέρ της Χαμάς που ξαφνικά επευφημούν τους Χούθι, αποσκοπούν στο να τους παρουσιάσουν ως τραγικά θύματα και όχι ως εμπόλεμους που υποδαυλίζουν τη σύγκρουση σε όλη την περιοχή σε συμμαχία με το Ιράν. Ωστόσο, ο διαφανής συντονισμός τους αποκαλύπτει την προσπάθεια του Ιράν να ενώσει διάφορες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή σε ένα αντιδυτικό μέτωπο.
Ο ασιατικός Τύπος
Το κύριο άρθρο των Hindustan Times με τίτλο «Παλιοί φίλοι σε έναν νέο κόσμο», που δημοσιεύτηκε στις 4 Ιανουαρίου στην ιστοσελίδα της ινδικής εφημερίδας, υποστηρίζει ότι η Ινδία διατηρεί σοφά τους μακροχρόνιους στρατηγικούς δεσμούς της με τη Ρωσία, παρά τις αλλαγές στην εξωτερική πολιτική και των δύο εθνών εν μέσω παγκόσμιας αναταραχής. Αν και ο πρωθυπουργός Μόντι παρέλειψε την ετήσια διμερή σύνοδο κορυφής Ινδίας-Ρωσίας λόγω περίπλοκων συνθηκών, η Ινδία αρνείται να καταδικάσει τη Μόσχα, διατηρώντας παράλληλα ισχυρές σχέσεις με δυνάμεις που επιβάλλουν κυρώσεις, όπως οι ΗΠΑ. Αυτή η εξισορροπητική πράξη εξυπηρετεί τις ανάγκες της Ινδίας για ρωσικό στρατιωτικό εξοπλισμό, εισαγωγές ενέργειας και υποστηρικτική πολυπολική διπλωματία, καθώς χαράζει μια ανεξάρτητη πορεία με επίκεντρο τα εθνικά συμφέροντα έναντι των ηθικών ιδεωδών. Έτσι, αντί να αποκόψει έναν παλιό φίλο που υφίσταται κυρώσεις από τους νέους φίλους, η Ινδία δεσμεύει όλες τις μεγάλες δυνάμεις, ενώ απαιτεί από τις μη δυτικές να έχουν περισσότερη φωνή. Το κύριο άρθρο υποστηρίζει ότι η Ινδία χρειάζεται περισσότερους διεθνείς εταίρους, όχι λιγότερους, καθώς ο κόσμος υφίσταται αλλαγές ισχύος. Διατηρώντας τη συνεργασία με την επίσης ηγέτιδα χώρα του αναπτυσσόμενου κόσμου, τη Ρωσία, παρά τις δυτικές τριβές, καθώς και την αύξηση των δεσμών με τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της, το Δελχί αποκτά διπλωματική ευελιξία για να αντιμετωπίσει τις εγχώριες ανάγκες, να υποστηρίξει τα δικαιώματα του Παγκόσμιου Νότου και να ηγηθεί σε θέματα όπως το κλίμα και η ανάπτυξη.
Το κύριο άρθρο της εφημερίδας People's Daily με τίτλο «Οι διπλωματικές σχέσεις Κίνας-ΗΠΑ χρειάζονται επαναρύθμιση μετά από 45 χρόνια», που δημοσιεύθηκε στις 2 Ιανουαρίου, υποστηρίζει ότι ενώ η κρίσιμη σχέση Κίνας-ΗΠΑ έχει δει σκαμπανεβάσματα από το 1979, οι δύο δυνάμεις πρέπει να επαναβαθμονομήσουν τους δεσμούς σε αυτό το σταυροδρόμι προς όφελος των λαών τους και της παγκόσμιας σταθερότητας. Αν και ταλαιπωρούνται από εντάσεις τον τελευταίο καιρό, με ορισμένους Αμερικανούς να βλέπουν την άνοδο της Κίνας ως απειλή, 45 χρόνια δέσμευσης έχουν αποφέρει τεράστιο διμερές εμπόριο που στηρίζει εκατομμύρια θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ. Στη νέα περίοδο, η πραγματική πρόοδος εξαρτάται από τις ΗΠΑ, οι οποίες θα πρέπει να συνδυάσουν τα λόγια με τις πράξεις. Ο Τζο Μπάιντεν υποσχέθηκε να μην υπάρξει ψυχρός πόλεμος, να μην οπλίσει συμμαχίες εναντίον της Κίνας και να μην υποστηρίξει την ανεξαρτησία της Ταϊβάν. Ωστόσο, οι πωλήσεις όπλων και οι επίσημες επισκέψεις συνεχίζουν να ενθαρρύνουν το νησί. Στη σύνοδο κορυφής, ο Σι πήρε στα σοβαρά τις θετικές δηλώσεις του Μπάιντεν, αλλά απαίτησε πραγματική προσπάθεια των ΗΠΑ να τιμήσουν την πολιτική της «μίας Κίνας», να σταματήσουν να εξοπλίζουν την Ταϊβάν και να υποστηρίξουν την ειρηνική επανένωση. Με τις αμερικανικές εκλογές να πλησιάζουν, το άρθρο συμβουλεύει ενάντια στην κομματική πολιτική που καπελώνει αυτή τη ζωτική σχέση.
Ο ρωσικός και ουκρανικός Τύπος
Στο άρθρο «Η νέα παγκόσμια τάξη είναι στα χέρια της Ρωσίας» που δημοσιεύθηκε στις 4 Ιανουαρίου στο RIA Novosti, ο Sergey Savchuk συζητά πώς η προσθήκη πέντε νέων χωρών - της Αιγύπτου, του Ιράν, της Αιθιοπίας, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων - στην ένωση BRICS την 1η Ιανουαρίου 2024 σηματοδοτεί μια στροφή προς μια νέα διηπειρωτική παγκόσμια τάξη. Με αυτές τις χώρες να ελέγχουν την κρίσιμη παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και βασικές θαλάσσιες εμπορικές οδούς, η επέκταση των BRICS αίρει τα εμπόδια στο αμοιβαίο εμπόριο και διευκολύνει τις συναλλαγές σε εθνικά νομίσματα αντί για δολάρια. Αν και δεν στοχεύουν ρητά στην καταστροφή της ηγεμονίας του δολαρίου, είναι πιθανό να υπάρξει μια αυξανόμενη απομάκρυνση από τις συναλλαγές σε δολάρια και ένας αυξανόμενος ρόλος του γιουάν. Ο δυτικός Τύπος προειδοποιεί ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν κατέχει πλέον προσωπικά το κλειδί για το παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο, δεδομένων των επιθέσεων των Χούθι σε πλοία που σχετίζονται με το Ισραήλ και της άρνησης μεγάλων μεταφορέων να μεταφέρουν εμπορεύματα μέσω της Ερυθράς Θάλασσας. Ωστόσο, η ταχεία επέκταση των BRICS δείχνει ότι το όραμα της Ρωσίας για ισότιμη συνεργασία και διαχειριζόμενη σταθερότητα βρίσκει απήχηση σε πολλές χώρες.
Στο άρθρο γνώμης με τίτλο «Ένα έτος πολέμου και λίγη ειρήνη» που δημοσιεύτηκε στις 4 Ιανουαρίου στην Washington Post, ο Richard Haass, πρόεδρος του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, εξετάζει τα βασικά παγκόσμια γεγονότα του 2023. Σημειώνει ότι ενώ η Ουκρανία άντεξε απέναντι στη Ρωσία, η αναμενόμενη αντεπίθεση πέτυχε ελάχιστα και ο χάρτης του πολέμου μοιάζει με τον αντίστοιχο χάρτη του προηγούμενου Ιανουαρίου. Η υποστήριξη προς την Ουκρανία αποδυναμώθηκε στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εν τω μεταξύ, μια τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς τον Οκτώβριο σκότωσε πάνω από 1.200 Ισραηλινούς, προκαλώντας μια σφοδρή ισραηλινή επίθεση στη Γάζα που έχει σκοτώσει μέχρι στιγμής 20.000 Παλαιστίνιους. Οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας παρέμειναν τεταμένες, αν και οι ηγέτες επιθυμούν πιο ήρεμες σχέσεις για λόγους οικονομίας και σταθερότητας. Οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής εξακολουθούν να υπολείπονται της απαιτούμενης κλίμακας. Η Τεχνητή Νοημοσύνη είχε μια σημαντική χρονιά, αν και η ρύθμισή της υστερεί. Ο λαϊκισμός συνέχισε να εξαπλώνεται παγκοσμίως. Στα θετικά, η αμερικανική οικονομία αναπτύχθηκε σταθερά με μειωμένο πληθωρισμό, τα χρηματιστήρια σημείωσαν νέες επιτυχίες και η προσέγγιση μεταξύ Ιαπωνίας και Νότιας Κορέας ήταν η πιο εκπληκτική εξέλιξη της χρονιάς. Συνολικά, η απογοήτευση και η απαισιοδοξία υπερτερούν της ικανοποίησης και της αισιοδοξίας σε μια χρονιά που χαρακτηρίστηκε από τον πόλεμο.
(ΚΥΠΕ/ΝΣΤ/ΓΧΡ)
