Μαρία Καραμάνου
Μπορεί να τον γνωρίσαμε στις οθόνες μας ως το πιστό (και κάπως φονικό) πλάσμα των Stark στη σειρά «Game of Thrones», αλλά πλέον ο τρομερός λύκος (dire wolf) δεν είναι πια μόνο φαντασία. Είναι πραγματικός — ή τουλάχιστον, κάτι πολύ κοντά σε αυτό. Και ναι, έχουμε νέα: τρία κουτάβια με ολόλευκη γούνα και μυστηριώδες βλέμμα γεννήθηκαν πρόσφατα στο Τέξας, από την εταιρεία Colossal Biosciences, η οποία φιλοδοξεί να φέρει πίσω στη ζωή εξαφανισμένα είδη.
Χρησιμοποιώντας αρχαίο DNA από απολιθώματα τρομερών λύκων ηλικίας 13.000 και 72.000 ετών, οι επιστήμονες τροποποίησαν γονίδια γκρίζου λύκου, του πιο κοντινού εν ζωή συγγενή του εξαφανισμένου αρπακτικού. Το DNA ενσωματώθηκε σε κύτταρα, δημιουργήθηκαν έμβρυα μέσω κλωνοποίησης, και τα μικρά γεννήθηκαν χάρη σε... τρεις υπέροχες σκυλίτσες που έκαναν τη δουλειά ως παρένθετες μητέρες.
Ο Dire Wolf στη σειρά «Game of Τhrones»
Και το αποτέλεσμα; Romulus, Remus και Khaleesi, τρία κουτάβια με δυνατά ονόματα και ακόμη δυνατότερη συμβολική σημασία. Όπως είπε και η Colossal: «Η ομάδα μας πήρε DNA από ένα δόντι 13.000 ετών και ένα κρανίο 72.000 ετών και έφτιαξε υγιή κουτάβια λύκου. Κάποτε ειπώθηκε: “Κάθε αρκετά προηγμένη τεχνολογία είναι αδιαχώριστη από τη μαγεία.”».
Αν ρωτήσετε την εταιρεία, αυτά τα κουτάβια είναι οι πρώτοι τρομεροί λύκοι που «επανεμφανίστηκαν» στη Γη μετά από χιλιάδες χρόνια. Αν ρωτήσετε ανεξάρτητους ειδικούς, όμως, θα σας πουν ότι πρόκειται για ελαφρώς γενετικά τροποποιημένους γκρίζους λύκους με λίγες... πινελιές αρχαίου DNA. Ούτε εντελώς dire, ούτε εντελώς tame.
Όπως λέει και ο ειδικός, Bradshaw: «Αυτό τον κάνει έναν τρομερό λύκο; Όχι. Είναι ένας ελαφρώς τροποποιημένος γκρίζος λύκος; Ναι».
Η εταιρεία υποστηρίζει ότι πρόκειται για την πρώτη φορά που ένα εξαφανισμένο είδος «επιστρέφει» με τόσο αυθεντικό τρόπο. Ωστόσο, πολλοί επιστήμονες είναι πιο επιφυλακτικοί. Ο David Gold, παλαιοντολόγος στο UC Davis, υποστηρίζει ότι δεν πρόκειται για αληθινή αναβίωση του είδους αλλά για ένα είδος γενετικά τροποποιημένου υβριδίου. Ο Alexander Young του UCLA τόνισε επίσης ότι οι αλλαγές περιορίστηκαν σε 14 γονίδια, με λιγότερο από 1% διαφορά από τον κοινό γκρίζο λύκο.
SOUND ON. You’re hearing the first howl of a dire wolf in over 10,000 years. Meet Romulus and Remus—the world’s first de-extinct animals, born on October 1, 2024.
— Colossal Biosciences® (@colossal) April 7, 2025
The dire wolf has been extinct for over 10,000 years. These two wolves were brought back from extinction using… pic.twitter.com/wY4rdOVFRH
Σχετικά με την εμπορική προοπτική της Colossal, η αποτίμηση της εταιρείας φτάνει τα 10,2 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο CEO Ben Lamm εκτιμά πως η αξία της εταιρείας δεν αντανακλά ακόμη την επιστημονική της πρόοδο. Ήδη έχουν δημιουργηθεί δύο θυγατρικές και σχεδιάζονται άλλες τρεις, μεταξύ αυτών μία που θα αξιοποιεί την τεχνολογία της τεχνητής μήτρας, με πιθανές εφαρμογές στην ανθρώπινη γονιμότητα.
Στο μέλλον, η Colossal ενδέχεται να προσφέρει υπηρεσίες διατήρησης ζώων σε κυβερνήσεις ή να δημιουργήσει έσοδα από πωλήσεις πιστώσεων βιοποικιλότητας, παρόμοιες με τις πιστώσεις άνθρακα. Προς το παρόν, οι Romulus, Remus και Khaleesi βρίσκονται υπό στενή παρακολούθηση. Και το ερώτημα παραμένει: είναι αυτοί οι λύκοι πράγματι οι πρόγονοί τους, ή είναι κάτι εντελώς νέο;
The Dire Wolf Cloning Technology Helping to Save Red Wolves & Other Endangered Specieshttps://t.co/gyGraquEtb
— SYFY WIRE (@SYFYWIRE) April 10, 2025
Τεχνολογία και πολιτιστική κληρονομιά
Η Colossal Biosciences δεν βλέπει μόνο το επιστημονικό ή φουτουριστικό κομμάτι, αλλά και το πολιτισμικό. Η επαναφορά ειδών όπως ο τρομερός λύκος, που είχαν ισχυρό ρόλο στην ανθρώπινη ιστορία και κουλτούρα — ιδιαίτερα για αυτόχθονες λαούς της Αμερικής —, μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο διατήρησης πολιτιστικής ταυτότητας και οικολογικής γνώσης.
Επόμενο βήμα; Μάλλον μαμούθ...
Αν νομίζεις ότι σταματούν εδώ, ξανασκέψου το. Η Colossal εργάζεται ήδη στην «ανάσταση» του μαμούθ των πάγων και της θηλαστικής τίγρης.
Δειγματοληψία αρχαίου DNA από πετρώδη οστά λύκου - Photo By Time
Ο George R.R. Martin πανηγυρίζει: «Ο τρομερός λύκος επέστρεψε»
Ο θρυλικός συγγραφέας του «Game of Thrones», George R.R. Martin, δεν άντεξε άλλο και… το φώναξε στο Facebook: «ο τρομερός λύκος είναι πίσω».
Με μια ανάρτηση που ξεχειλίζει ενθουσιασμό, ο Martin αποκάλυψε ότι γνώριζε το επαναστατικό νέο εδώ και μήνες, αλλά είχε ορκιστεί να κρατήσει το στόμα του κλειστό. Όχι πια. «Κρατάω τη γλώσσα μου μήνες τώρα, ορκισμένος να σιωπήσω, αλλά πεθαίνω να το πω στον κόσμο. Συγγνώμη για τις φωνές μου, αλλά… Ο τρομερός λύκος επέστρεψε», έγραψε χαρακτηριστικά. Ο Martin γνώρισε από κοντά την ομάδα της Colossal Biosciences, η οποία ανακοίνωσε την επιτυχημένη «αναβίωση» του είδους.
George R.R. Martin holds the first new dire wolf born in 10,000 years pic.twitter.com/5JPepJK8k1
— Winter is Coming (@WiCnet) April 8, 2025
«Εξαφανισμένοι για περισσότερα από δέκα χιλιάδες χρόνια, αλλά όχι πια, χάρη στον Ben Lamm, τον George Church, τη Beth Shapiro και την υπόλοιπη ομάδα τρελών επιστημόνων τους στο Colossal», έγραψε, αποκαλώντας τους — όχι άδικα — «παγκόσμιους ηγέτες στην επιστήμη της απο-εξαφάνισης».
Οι αντιδράσεις
Μάλιστα, ο Elon Musk αστειεύτηκε ότι θα ήθελε κατοικίδια «απο-εξαφανισμένα» είδη σε... mini μέγεθος, ενώ ακόμα και ο επίσημος λογαριασμός της ταινίας «Jurassic World» δεν άντεξε να μην μπει στο παιχνίδι: «Δεν βλέπουμε κανέναν πιθανό τρόπο να πάει στραβά», έγραψαν, σχολιάζοντας το εξώφυλλο του «Time» για τους dire wolves.
Το αστείο ξεκίνησε αλυσιδωτές αντιδράσεις, με έναν χρήστη να γράφει: «Μας προειδοποιήσατε εδώ και 30 χρόνια και πάλι κανείς δεν ακούει». Κάποιος άλλος σχολίασε: «AI ρομπότ, αυτοκίνητα, εξαφανισμένα ζώα που επιστρέφουν. Δεν έχουν δει οι επιστήμονες ταινίες;»
Μια ανατριχιαστική στιγμή το ουρλιαχτό των κλωνοποιημένων λύκων
Για τον επικεφαλή των ζώων στην Colossal, Matt James, η στιγμή που τα κλωνοποιημένα κουτάβια λύκων άρχισαν να ουρλιάζουν ήταν «συγκλονιστική» και «ανατριχιαστική». Αυτά τα κουτάβια ήταν τα πρώτα που δημιούργησαν έναν ήχο που δεν είχε ακουστεί στη γη για περισσότερα από 10.000 χρόνια, αναβιώνοντας μια αρχαία συμπεριφορά του τρομερού λύκου, ενός είδους που είχε εξαφανιστεί από την εποχή των παγετώνων.
Dire Wolf siblings, Romulus and Remus, howling. The first time for the species in over 10,000 years pic.twitter.com/ilV9nNO0Qj
— westerosies (@westerosies) April 7, 2025
Η ανθρώπινη επιρροή στον πλανήτη συνεχώς αυξάνεται, παραγκωνίζοντας εκατομμύρια άλλα είδη. Ωστόσο, η Colossal εργάζεται σκληρά για να αναστρέψει αυτήν την τάση —τουλάχιστον εν μέρει—, προσπαθώντας να επαναφέρει στη ζωή ζώα που έχουν χαθεί λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Ο Matt James παραφράζει το διάσημο απόφθεγμα του Theodore Roosevelt για να εκφράσει τη φιλοσοφία πίσω από τις προσπάθειες της Colossal: «Τη στιγμή της οποιασδήποτε επιλογής, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι το σωστό. Το επόμενο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι το λάθος πράγμα. Το χειρότερο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να μην κάνετε τίποτα».
Η ηθική πρόκληση της κλωνοποίησης
Η προσπάθεια του Colossal να αναδημιουργήσει ζώα από εξαφανισμένα είδη δεν είναι απλώς μια επιστημονική καινοτομία, αλλά και μια ηθική πρόκληση. Η εταιρεία έχει δημιουργήσει νέα ζώα, τα οποία πλέον έχουν γίνει αντικείμενα ηθικής ευθύνης για την ανθρωπότητα. Ωστόσο, η επιστήμη της απο-εξαφάνισης, που ισχυρίζεται ότι είναι σύμμαχος της διατήρησης, δεν έχει αποδείξει ακόμα ότι μπορεί να εκπληρώσει τις ηθικές της υποχρεώσεις.
Τρισδιάστατη απόδοση του γονιδίου LCORL του λύκου - Photo By Time
Ενώ η κοινή αντίληψη μπορεί να φαντάζεται ότι τα εξαφανισμένα ζώα κινδυνεύουν να προκαλέσουν ένα «Jurassic Park» που θέτει σε κίνδυνο τους ανθρώπους, η πραγματική απειλή είναι η κακομεταχείριση των ζώων. Σύμφωνα με τον Dayton Martindale, συγγραφέα στο Vox, «οι τεχνικές προκλήσεις είναι τεράστιες, αλλά οι ηθικές είναι ακόμη μεγαλύτερες. Και τα ζώα που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία της κλωνοποίησης και οι παρένθετες μητέρες τους αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο σοβαρής ταλαιπωρίας και τραύματος».
Η επιχειρηματική στρατηγική του Colossal και οι κίνδυνοι
Η επιχείρηση της Colossal δεν είναι απλώς επιστημονική: υπάρχει και εμπορική διάσταση. Η εταιρεία βλέπει την απο-εξαφάνιση ως ευκαιρία για την ανάπτυξη γενετικών τεχνολογιών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και για τη διατήρηση των απειλούμενων ειδών. Μια άλλη εκδοχή είναι ότι μπορεί να ενισχύσει την ποικιλότητα του γενετικού υλικού και να βοηθήσει στην καταπολέμηση ασθενειών που πλήττουν τα είδη σε κίνδυνο.
Dire Wolf χαρακτηριστικά - Photo By colossal
Ωστόσο, οι επικριτές θεωρούν ότι η απο-εξαφάνιση μπορεί να δημιουργήσει έναν ηθικό κίνδυνο: οι άνθρωποι ενδέχεται να αμελήσουν την προστασία των απειλούμενων ειδών, υποθέτοντας ότι θα μπορούσαν να τα επαναφέρουν αργότερα. Οι εξελίξεις στην πολιτική, όπως οι προτάσεις της κυβέρνησης Trump για την άρση νομικών προστασιών για τα απειλούμενα είδη, ενισχύουν την ανησυχία ότι η τεχνολογία αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία για τη συνεχιζόμενη καταστροφή των οικοσυστημάτων.
Το ζήτημα της επανεισαγωγής και της απελευθέρωσης
Η επανεισαγωγή κλωνοποιημένων ζώων στη φύση είναι εξαιρετικά δύσκολη. Τα ζώα που εκτρέφονται σε αιχμαλωσία δεν έχουν τις δεξιότητες για να επιβιώσουν στα άγρια οικοσυστήματα και συχνά υποφέρουν από προβλήματα υγείας λόγω της διαδικασίας κλωνοποίησης. Αυτά τα ζώα είναι πιο πιθανό να ζουν σε ζωολογικούς κήπους παρά σε φυσικά περιβάλλοντα. Η χρήση τους ως «εργαλεία» σε επιστημονικά πειράματα ή ακόμα και η εμπορική εκμετάλλευση αυτών των ζώων για τουριστικούς ή άλλους σκοπούς εγείρει σοβαρά ζητήματα κακοποίησης και εκμετάλλευσης.
Αντιθέτως, η επανεισαγωγή ενός εξαφανισμένου είδους θα μπορούσε να φέρει ανεπιθύμητες επιπτώσεις, όπως η υπερκατανάλωση τροφής, ο ανταγωνισμός με τοπικά είδη ή ακόμα και οι νέες ασθένειες που θα μπορούσαν να εισαχθούν στο οικοσύστημα.
Η Colossal δεν είναι η μόνη εταιρεία που βλέπει εμπορικές ευκαιρίες σε αυτήν την τεχνολογία. Η επαναφορά εξαφανισμένων ειδών μπορεί να φέρει και οικονομικά οφέλη μέσω του τουρισμού, της εκμετάλλευσης για κρέας, τρίχες ή ακόμα και προϊόντα όπως ελεφαντόδοντο. Ο γενετιστής και ιδρυτής της Colossal, έχει αναφέρει ότι τα μάλλινα μαμούθ θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τέτοιους σκοπούς, ενώ η απελευθέρωση των κλωνοποιημένων ζώων στην άγρια φύση μπορεί να οδηγήσει σε ένα νέο μοντέλο κερδοσκοπίας.
Από την άλλη πλευρά, η απο-εξαφάνιση θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντικές επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Για παράδειγμα, η ίδια τεχνολογία θα μπορούσε να βοηθήσει στη διάσωση των σύγχρονων απειλούμενων ειδών. Επίσης, η πρόοδος στην γενετική επιστήμη θα μπορούσε να προσφέρει απαντήσεις σε μεγάλες προκλήσεις, όπως η θεραπεία γενετικών ασθενειών στους ανθρώπους.
Η απο-εξαφάνιση του Dire Wolf είναι, επομένως, ένα δίκοπο μαχαίρι. Από τη μία πλευρά, προσφέρει την ευκαιρία για μεγάλες επιστημονικές και οικολογικές εξελίξεις, ενώ από την άλλη, προκαλεί σοβαρές ηθικές και οικολογικές ανησυχίες. Το κύριο ερώτημα είναι αν οι άνθρωποι, με τη δύναμη της τεχνολογίας, θα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν αυτή τη δύναμη υπεύθυνα και με ταπεινότητα, λαμβάνοντας υπόψη τις συνέπειες για τα ζώα, τα οικοσυστήματα και την ανθρωπότητα στο σύνολό της. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι η απο-εξαφάνιση θα αποτελέσει μία από τις μεγαλύτερες ηθικές και επιστημονικές προκλήσεις του 21ου αιώνα.
