Με έναν δικό της αμφορέα στο χέρι, περπατήσαμε παρέα ψάχνοντας μία μικρή στοά στην Παλιά Πόλη, εκεί γύρω από την οδό Ερμού, όπου βρίσκεται το εργαστήρι της, για να ολοκληρώσουμε τη φωτογράφησή μας. Η συζήτησή μας άρχισε να κυλά αβίαστα. Η Σουζάνα είναι ένας άνθρωπος γεμάτος θετικότητα, που πρώτα θα σου χαμογελάσει πλατιά και μετά θα σε χαιρετήσει. Αλλά αυτό το χαμόγελο είναι αυθεντικό, βγαίνει αυθόρμητα από μέσα της. Αφού με υποδέχτηκε στο εργαστήρι της, ξεκινήσαμε τον περίπατό μας και, κατ’ επέκταση, την κουβέντα μας.
Πώς ξεκίνησε η αγάπη σου για την κεραμική;
Σταδιακά. Ξεκίνησε όταν μου δόθηκε το πρώτο κομμάτι πηλού και άρχισα να ανακαλύπτω τις ιδιότητες και την ελευθερία που με έκανε να νιώθω αυτό το υλικό. Στη συνέχεια όλα πήραν τον δρόμο τους και συνδυάστηκαν αρμονικά με το ενδιαφέρον και την αγαπη μου για πολιτιστική κληρονομία και την ιστορία της Κύπρου.
Όσο κι αν ακούγεται παράξενο, δεν είναι πολλοί οι νέοι της Κύπρου που ασχολούνται με μια τέχνη τόσο άμεσα συνδεδεμένη με τον τόπο τους. Τι σε έκανε εσένα να θέλεις να ακολουθήσεις την κεραμική;
Η πλούσια ιστορία της κεραμικής που αναδεικνύει τον πολιτισμό της Κύπρου, αφού πάντα με ενδιέφερε να πηγαίνω στα μουσεία της Κύπρου και να βλέπω εκθέματα κεραμικής. Ήταν και η ανάγκη μου, κατά κάποιο τρόπο, να κάνω τους νέους να αγαπήσουν αυτή την τέχνη με κάποιες μικρές αλλαγές που θα την έφερναν στο σήμερα. Σίγουρα μεγάλο ρόλο έπαιξε και η κλίση μου στο υλικό, αφού το αγάπησα.
Αλήθεια, τι σπούδασες;
3D Design and Crafts, με ειδίκευση στην κεραμική και τη μεταλλουργία.
Είναι ένας τομέας συνδεδεμένος με την Κύπρο. Ήταν επιλογή σου αυτό; Δηλαδή ήθελες να ασχοληθείς με κάτι που θα πάρει την τέχνη του τόπου σου ένα βήμα πιο μπροστά, ή το ένα έφερε το άλλο;
Η επιλογή μου να ασχοληθώ με αυτό ήταν η ανάγκη μου να προωθήσω την κουλτούρα και την τέχνη του τόπου μου μέσα όμως από μία νέα ματιά. Το παρελθόν εξιστορεί και το παρόν μιλάει, θίγοντας θέματα ή και προβληματισμούς τού σήμερα.
Πόσο δύσκολο (ή εύκολο) είναι για έναν νέο να ανοίξει τον δικό του χώρο;
Χρειάζεται πείσμα, υπομονή και αγάπη. Σίγουρα κάθε αρχή και δύσκολη, και στην προκειμένη περίπτωση οι δυσκολίες είναι πολλές και χρειάζεται να το κυνηγήσεις μέχρι να επιδιώξεις τον στόχο σου. Το βασικό πρόβλημα είναι τα πολύ ψηλά και αδικαιολόγητα στις πλείστες περιπτώσεις ενοίκια που αποτρέπουν τον κάθε νέο να ξεκινήσει κάτι. Εκεί απλά ξεκινά ένας αγώνας δρόμου, για να μπορείς να αντεπεξέλθεις, ταυτόχρονα όμως είναι και μία κινητήριος δύναμη ότι αν το θες πραγματικά, τίποτα δεν σε σταματά.
Προωθείς έμμεσα και άμεσα την κυπριακή παράδοση. Είχες βοήθεια από το κράτος;
Μέχρι σήμερα δεν έχω λάβει καμία βοήθεια από το κράτος που, εννοείται, αν υπάρξει τέτοια ευκαιρία θα είναι μεγάλο προτέρημα. Από την άλλη, όμως, δεν περιμένω κάτι, γιατί αυτό που κάνω πληροί τη δεοντολογία μου και με γεμίζει ως άνθρωπο. Έτσι στηρίζομαι στις δυνάμεις μου για πώς θα το προωθήσω σωστά, ούτως ώστε να έχει άμεση επαφή με τον κόσμο που αγαπά την τέχνη και την ιστορία του τόπου του.
Μίλα μας για τη διαδικασία δημιουργίας.
Είναι το κομμάτι της δουλειάς μου το οποίο λατρεύω. Προϋποθέτει έρευνα, σχεδιασμό σκέψη και είμαι έτοιμη για την πρακτική εργασία. Μία διαδικασία που πάντα μαθαίνεις κάτι καινούργιο, σε κάνει πιο υπομονετικό και σου υπενθυμίζει, επιβραβεύοντάς σε, ότι πάντα υπάρχει περιθώριο εξέλιξης. Και αν κάτι πάει στραβά, είναι ακόμα ένα μάθημα γνωριμίας με το υλικό σου.
Τι σου δίνει αυτή η διαδικασία;
Ανάμεικτα τα συναισθήματα, ανάλογα με το αποτέλεσμα: χαρά, απόλαυση, επιβράβευση, άλλοτε άγχος, απογοήτευση… Αλλά όλα αυτά είναι μέρος της δουλειάς που, όπως και στη ζωή, είναι ευπρόσδεκτα, αφού πάντα αποκομίζεις κάτι.
Πώς επιλέγεις τα σχέδια που θα αποτυπώσεις σε κάθε αγγείο;
Θα ακουστεί ρομαντικό, αλλά υπάρχει ένας διάλογος που η κάθε φόρμα καθορίζει τι σχέδιο της πάει. Κάπως έτσι αποφασίζω τι πάει πού.
Ασχολείσαι όμως και με τη μεταλλουργία. Είναι η κεραμική και η μεταλλουργία αλληλένδετα κατά κάποιο τρόπο, ή απλά συνδύασες τις δύο σου αγάπες;
Αλληλένδετα ως προς την ιστορία της Κύπρου μας σίγουρα είναι, αφού ο χαλκός και η κεραμική είναι η βάση για να μπορούμε σήμερα να γνωρίζουμε τον τρόπο ζωής και τις συνήθειες των ανθρώπων της αρχαιότητας. Ως υλικά είναι τελείως διαφορετικά, αλλά και τα δύο τα αγαπώ για διαφορετικούς λόγους. Ο πηλός είναι εύπλαστος και σου δίνει ελευθερία δημιουργίας μέσα απο την άμεση επαφή παρασκευής του προϊόντος σου, ενώ το μέταλλο πιο σκληρό και εντελώς διαφορετικό στον τρόπο, αλλά με ένα τελικό αποτέλεσμα που πάντα με ενθουσιάζει.
Ποιος είναι ο στόχος σου μέσα από τις δημιουργίες σου;
Να επικοινωνήσω με τον θεατή, αφήνοντάς τον να ερμηνεύσει όμως το έργο μου όπως αυτός θέλει.
Υπάρχει ανταπόκριση από τον κόσμο; Ποια σχόλια συνήθως ακούς;
Νιώθω πραγματικά ευγνώμων για την αντιμετώπιση του κόσμου προς τη δουλειά μου, αφού αγκαλιάζεται από πολύ κόσμο που αγαπά το συγκεκριμένο είδος τέχνης. Το κύριο σχόλιο που ακούω και με κάνει να νιώθω χαρούμενη είναι το «Μπράβο σου, γιατί κάνεις αυτό που αγαπάς» για τον μόνο λόγο ότι μου υπενθυμίζει πόση δύναμη θέλησης χρειάζεται για να μπορείς να κάνεις πραγματικά αυτό που θέλεις και να μένεις πιστός στους στόχους σου, παρόλες τις δυσκολίες.
Πόσο σημαντικό είναι για σένα που ο κόσμος ανταποκρίνεται στις δημιουργίες σου;
Είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της κινητήριου μου δύναμης, αφού το να παράγεις τέχνη για μένα είναι να μπορείς να ανακαλείς το συναίσθημα του θεατή και να τον κάνεις ακριβώς να ανταποκριθεί σε αυτό που βλέπει.
Πώς αποφάσισες να ανοίξεις το δικό σου εργαστήρι;
Ήταν κάτι που ανέκαθεν ονειρευόμουν. Να έρθω στην Κύπρο μετά τις σπουδές μου και να ανοίξω το δικό μου εργαστήρι στην παλιά Λευκωσία. Μπορώ να πω με απέραντη χαρά ότι ζω το όνειρό μου.
Αλήθεια, τι θα βρει κάποιος στο εργαστήρι σου;
Το εργαστήρι μου είναι καθαρά ο χώρος εργασίας μου και πάντα έχει τις πόρτες του ανοικτές για όσους ενδιαφέρονται να δουν πώς δουλεύεται ο πηλός. Δεν το διατηρώ σαν κατάστημα, αφού το σύστημά μου είναι να δουλεύω δια μέσου παραγγελιών και διοργανώνω συγκεκριμένα events μέσα στον χρόνο που γίνεται συλλογική πώληση των προϊόντων μου. Οπότε όποιος περάσει θα με βρει πάντα μ’ ένα χαμόγελο κι έναν πηλό στο χέρι να δημιουργώ.
Πρόσφατα συμμετείχες στο Amphora Project…
Πρόκειται για μία πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση, όπου 12 Κύπριοι καλλιτέχνες κλήθηκαν να εξατομικεύσουν μία παραδοσιακή κούζα και να δώσουν το δικό τους καλλιτεχνικό στίγμα. Διοργανώθηκε υπό την αιγίδα της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018.
Η δική σου δημιουργία από τι είναι εμπνευσμένη;
Το δικό μου έργο είναι εμπνευσμένο από τα πτηνόμορφα ειδώλια, τα οποία αντιπροσωπεύουν γυναικείες μορφές και θέλουν να δείξουν τη σημαντικότητα της γυναίκας-μάνας στην κοινωνία μας από τα αρχαία χρόνια. Ενώνοντας το παρελθόν με το παρόν διατήρησα τα πτηνόμορφα κεφάλια, αλλά άλλαξα το σώμα για να δείξω και την αλλαγή της αποτύπωσης του γυναικείου σώματος μέσα στους αιώνες. Πάνω στην κούζα μου, επίσης, αναγράφονται διάφορες συμβολικές λέξεις και ονόματα της Αφροδίτης, που είναι και μία από τις αρχαιότερες γυναικείες μορφές της Κύπρου μας.
Πόσο σημαντικό είναι να γίνονται τέτοιες εκθέσεις, που συνδυάζουν γενιές καλλιτεχνών και την κυπριακή παράδοση;
Είναι απαραίτητες. Δυστυχώς, δεν γίνονται συχνά τέτοιες εκθέσεις κι αυτό σίγουρα λειτουργεί ενάντια στους νέους καλλιτέχνες. Οι παλιές γεννιες πρέπει να αγκαλιάζουν με αγάπη τους νέους που θέλουν να ασχοληθούν με την παράδοση και την κάθε είδους τέχνη, να τους ενθαρρύνουν και να μην δημιουργούν «κυκλώματα».
Εσύ ποιους καλλιτέχνες θαυμάζεις;
Κύπριος καλλιτέχνης που θαυμάζω είναι ο κεραμίστας Βαλεντίνος Χαραλάμπους και από το εξωτερικό ο Βρετανός κεραμίστας Grayson Perry.
Έχεις ταξιδέψει σε Νέα Υόρκη και Ινδία. Πώς τα ταξίδια συνδέονται με την τέχνη σου;
Καταρχάς να σου πω ότι τα ταξίδια μου είναι πάντα άμεσα συνδεδεμένα με την τέχνη μου. Στην Ινδία έλαβα μέρος στο Raghurajpur International Artistic Residency, το οποίο έλαβε χώρα στο χωριό Raghurajpur, που είναι προστατευμένο και από την UNESCO για την πολιτιστική του κληρονομιά και κυρίως για τις παραδοσιακές του τεχνικές. Στόχος του προγράμματος ήταν για ενάμιση μήνα να δουλέψουμε και να ζήσουμε με τους τεχνίτες του χωριού, ούτως ώστε να μάθουμε πρακτικά τη διαδικασία παραγωγής. Δουλέψαμε την τεχνική dhokra casting (χυτό μέταλλο) σκάλισμα σε πέτρα, χαρακτική πάνω σε φύλλα φοινικιάς, patta chitra (ζωγραφική με φυσικά χρώματα) κ.ά. Το ταξίδι μου στη Νέα Υόρκη, από την άλλη, αποτέλεσε την υλοποίηση του στόχου μου να δω τους αγαπημένους μου πίνακες των Vincent Van Gogh, Frida Kahlo, Henri Matisse και πολλούς άλλους καθώς και την απίστευτη κυπριακή συλλογή κεραμικής στο Metropolitan Museum Of Art.
Πόσο διαφέρει η τεχνική αυτών των χωρών στην κεραμική και τη μεταλλουργία με αυτή της Κύπρου;
Οι βασικές αρχές παρασκευής προϊόντων από αυτά τα υλικά είναι οι ίδιες. Στην Ινδία δεν παρατηρείται ιδιαίτερη εξέλιξη στην τέχνη της κεραμικής, αφού παρασκευάζονται διάφορα σκεύη για οικιακή χρήση περισσότερο, και σε πολύ απλές μορφές σε αντίθεση με τη μεταλλουργία. Η Αμερική, αντιθέτως, είναι μια καταπληκτική χώρα για να βρεις και να μάθεις για την κεραμική, αφού είναι ένας κλάδος ιδιαίτερα εξελιγμένος και πολύ προσβάσιμος ως προς την αγορά υλικών και εξοπλισμού, χωρίς να έχει όμως τη μακροχρόνια ιστορία που έχει η Κύπρος στο συγκεκριμένο θέμα.
Πιστεύεις πως υπάρχει όντως μια αποστροφή των νέων από την κυπριακή παράδοση;
Αντίθετα, πιστεύω ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει επιστροφή στην παράδοση. Ίσως να είναι και μια νέα τάση, αλλά ταυτόχρονα θεωρώ πως η παγκοσμιοποίηση -τουλάχιστον σε αυτό τον τομέα- λειτούργησε θετικά ως προς το να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας και να μάθουμε τις ρίζες και τις παραδόσεις μας, ούτως ώστε να παραδώσουμε κι εμείς στην επόμενη γενιά μια κοινότητα που διαφυλάσσει την κουλτούρα και τον χαρακτήρα της.
Τι μηνύματα θέλεις να περάσεις μέσα από την τέχνη σου;
Μηνύματα που απασχολούν την κοινωνία, που προβληματίζουν, που δίνουν τροφή για σκέψη, που ανοίγουν ορίζοντες, που δημιουργούν διάλογο.
INFO
Ερμού 272Γ, 1017 Λευκωσία, τηλ. 99187186
Instagram: @souzana.petri.crafts
Facebook: Souzana Petri Crafts
