Πίσω στο φθινόπωρο του 2018, ξεκίνησε μια σειρά στον Alpha Κύπρου, που θα ασχολούνταν με πραγματικά εγκλήματα που έγιναν στην Κύπρο. Το στόρι ήδη ακούγεται ενδιαφέρον, αλλά ακόμα πιο ενδιαφέρον ήταν το όνομα της Χριστιάνας Αρτεμίου στο σενάριο. Μια σεναριογράφος και ηθοποιός που διαπρέπει στο νησί μας με κωμικές παραγωγές, αποφασίζει να συστηθεί ξανά και καταφέρνει να μας καθηλώσει. Μετά το τέλος της ραδιοφωνικής εκπομπής με τον Τάσο Τρύφωνος στο Love FM 100.7, συνάντησα τη Χριστιάνα Αρτεμίου για να με βάλει για λίγο στον κόσμο του «Κάρμα».
Κατ’ αρχάς, συγχαρητήρια για τον δεύτερο κύκλο επεισοδίων και για τη σειρά γενικότερα. Αλήθεια, πιστεύεις ότι έλειπε μια τέτοια σειρά από την κυπριακή τηλεόραση;
Ανά το παγκόσμιο, οι αστυνομικές σειρές και οι true crime series έχουν πάντοτε μια ιδιαίτερη θέση στην προτίμηση των τηλεθεατών. Στην Κύπρο ήταν κάτι που μας έλειπε. Είτε γιατί δεν τολμούσε ποτέ κανείς να ασχοληθεί με τέτοιου είδους σειρά, είτε γιατί οι δυσκολίες παραγωγής ήταν μεγάλες. Κυριότερος λόγος κατά τη δική μου άποψη, ίσως να ήταν και ο φόβος να αγγίξει κανείς τέτοια θέματα, καθώς η Κύπρος είναι μικρή χώρα, όπου όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους. Αυτή ήταν και η αντιμετώπιση των κοντινών μου ανθρώπων, όταν τους πρωτοανακοίνωσα την επιθυμία να δημιουργήσω μια τέτοια σειρά. «Γιατί να το κάνεις εσύ; Ας το κάνει κάποιος άλλος», «Μετάνιωσε, θα μπλέξεις άσχημα», «Μην βάλεις τον εαυτό σου σε κίνδυνο, η Κύπρος εν μιτσιά». Παρόλα τα αποτρεπτικά τους σχόλια, προχώρησα με περισσότερο πείσμα.
Το όλο κόνσεπτ της σειράς είναι σαν μια «απομυθοποίηση» της κυπριακής κοινωνίας. Ήταν εσκεμμένο αυτό;
Πάντοτε με ενοχλούσε η άποψη ορισμένων, πως οτιδήποτε κακό γίνεται στην Κύπρο το προκαλεί πάντα ένας «ξένος». Ακόμα και στην πρόσφατη περίπτωση του Μεταξά, πολλοί έτρεξαν να πουν ότι «δεν είναι Κύπριος, η μητέρα του είναι από άλλη χώρα». Λες και ως λαός αποποιούμαστε το κακό, το θεωρούμε ξενόφερτο στοιχείο και ότι εμείς οι «γνήσιοι original Κυπραίοι» είμαστε αθώα πλάσματα με αγγελικές μορφές. Η προσπάθειά μου, λοιπόν, μέσα από το «Κάρμα», ήταν να στήσω ένα μεγάλο καθρέφτη μπροστά μας, για να δούμε και την άσχημη όψη μας ως κοινωνίας. Ίσως έτσι καταλάβουμε επιτέλους ότι η εγκληματικότητα και η ανθρώπινη παραφροσύνη δεν έχουν εθνικότητα ούτε χώρα καταγωγής. Είμαστε και εμείς μέρος του κακού και της ασχήμιας που επικρατεί ανά το παγκόσμιο.
Ως Κύπρος, θεωρώ, είμαστε μια πολύ μη μου άπτου κοινωνία. Φοβήθηκες ποτέ το ρίσκο τού να παρουσιάσεις πραγματικά εγκλήματα;
Ναι, υπήρχε στην αρχή μια ανησυχία για το πώς θα αντιδρούσε ο κόσμος βλέποντας τις ιστορίες που παρουσιάζουμε. Αλλά η μεγαλύτερη ανησυχία ήταν η αντίδραση των οικογενειών των δραστών ή των θυμάτων που αφορούσε η κάθε ιστορία που δραματοποιούσαμε. Ήταν ένα ρίσκο που έπρεπε να πάρω από την αρχή. Γνώριζα, όμως, ότι σεναριακά θα κρατούσα ένα μέτρο, μια ισορροπία, ένα σεβασμό και προς τις δύο πλευρές. Γι’ αυτό και σε κάθε ιστορία, υπάρχει η απαραίτητη και απαιτούμενη δόση μυθοπλασίας προκειμένου να προστατεύσω τα προσωπικά δεδομένα των ατόμων που είχαν εμπλακεί στο κάθε έγκλημα.
Θα σε πάρω πίσω στην αρχή. Ποια ανάγκη σε οδήγησε στη δημιουργία του «Κάρμα»;
Πάντα με γοήτευε και με απασχολούσε η σύνθεση και λειτουργία του ανθρώπινου μυαλού, πώς μπορεί μέσα σε μια στιγμή να «θολώσει» και να χάσει την ισορροπία του. Θεωρώ άξιον μελέτης το γεγονός πως ένας φιλήσυχος άνθρωπος, μπορεί μέσα σε ένα λεπτό να μεταμορφωθεί στον πιο αδίστακτο δολοφόνο. Ίσως αυτό να με οδήγησε στο να ασχοληθώ με τα εγκλήματα. Ίσως και η ανάγκη για καταγραφή αληθινών γεγονότων που έχουν γίνει στον τόπο μας και η μικρή μας μνήμη τείνει να τα ξεχνά πολύ εύκολα και γρήγορα.
Πόσο σημαντικό ήταν για εσένα να μην είναι μια ακόμα σειρά μυθοπλασίας, αλλά να βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα;
Ήθελα η επόμενη σεναριακή μου δουλειά να αφορούσε κάτι που να με ιντριγκάρει, να με έπαιρνε ένα βήμα παρακάτω, να ήταν δύσκολο για μένα και να έπρεπε να παιδευτώ μέχρι να φτάσω εκεί. Το να βασίζεται μια σειρά σε πραγματικά γεγονότα, αυτόματα το καθιστά πολύ πιο δύσκολο και χρονοβόρο, γιατί πρέπει πρώτα να βρεις και να διαβάσεις όλα τα ρεπορτάζ που γράφτηκαν σε όλες τις εφημερίδες τότε, να τα μελετήσεις, να βρεις τα σημαντικά στοιχεία, να μάθεις τι έγινε μετά στο δικαστήριο και πού βρίσκονται σήμερα αυτά τα άτομα και μετά να γράψεις το σενάριο, με δεδομένα που έχεις και τα παραγωγικά μέσα που είναι εφικτά.
Ποια είναι η δημιουργική διαδικασία πίσω από κάθε επεισόδιο;
Αφού γραφτεί ένα επεισόδιο, το πρώτο πράγμα που κάνουμε μαζί με τη σκηνοθέτρια Ναστάζια Χριστοδούλου, είναι να βρούμε τους ιδανικότερους ηθοποιούς που θα ενσαρκώσουν τους ρόλους. Και μετά αρχίζει το ψάξιμο για να βρεθούν οι χώροι και τα κατάλληλα σπίτια που ταιριάζουν σε κάθε ιστορία. Αυτό είναι το πιο δύσκολο κομμάτι και αν δεν είχαμε πραγματικά τόση στήριξη και βοήθεια από τον κόσμο, δεν θα τα καταφέρναμε ποτέ. Πέρσι μπήκαμε σε 70 σπίτια για γυρίσματα και φέτος σε άλλα 63. Σπίτια αγνώστων μας, που μας εμπιστεύτηκαν και μας παραχώρησαν τους χώρους τους με την καλύτερη φιλοξενία.
Αλήθεια, πώς εξασφαλίζεις την άδεια τηλεοπτικής μεταφοράς ενός εγκλήματος, κυρίως όταν πρόκειται για κάτι που έγινε πριν χρόνια;
Νομικά, οτιδήποτε έχει δημοσιευτεί σε εφημερίδα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τηλεοπτικό σενάριο, φτάνει να προστατεύσεις τα προσωπικά δεδομένα και την ταυτότητα των ατόμων.
Ποιο είναι το ποσοστό πραγματικότητας σε κάθε ιστορία και ποιο το ποσοστό μυθοπλασίας;
Η μυθοπλασία αφορά περίπου το 10% με 15% της κάθε ιστορίας. Τα γεγονότα, οι διαπροσωπικές σχέσεις, ο λόγος και ο τρόπος με τον οποίο γίνεται ένα έγκλημα, αυτά δεν αλλάζουν ποτέ.
Φέτος επέλεξες να ξεκινήσεις τον δεύτερο κύκλο με μια υπόθεση trafficking, κάτι διαφορετικό από τις ιστορίες του πρώτου κύκλου και ένα θέμα που δεν δέχεται αρκετή προβολή στην Κύπρο. Πώς πήρες αυτή την απόφαση;
Ακριβώς επειδή δεν προβάλλεται πολύ στην Κύπρο, ενώ το πρόβλημα είναι τόσο μεγάλο όσο δεν φανταζόμαστε. Και επειδή τα εγκλήματα που γίνονται διά μέσου του trafficking, είναι εγκλήματα που διαπράττουμε εμείς οι Κύπριοι προς τους ξένους, ήθελα να προβάλουμε αυτή την πτυχή για να δείξουμε τι φριχτά πράγματα κάνουμε εμείς οι Κύπριοι σε άτομα άλλων εθνικοτήτων που είναι ανήμπορα να υπερασπιστούν τον εαυτό τους.
Γίνονται, κατά την άποψή σου, βήματα αντιμετώπισης του trafficking στην Κύπρο;
Ευτυχώς αρκετά. Και μέσω της αστυνομίας αλλά και μέσω της οργάνωσης Cyprus Stop Trafficking. Αλλά όσο υπάρχουν «πελάτες», τόσο θα συνεχίσει αυτό το οργανωμένο έγκλημα να υπάρχει.
Στα πρώτα επεισόδια του δεύτερου κύκλου, τα θύματα ήταν γυναίκες. Ήταν συνειδητή απόφαση;
Ναι, και ο λόγος είναι επειδή τον τελευταίο χρόνο έγιναν πάρα πολλές γυναικοκτονίες στον τόπο μας. Είτε από serial killers, είτε από πρώην και νυν ερωτικούς συντρόφους. Και ευτυχώς υπήρξε αντίδραση. Έγιναν πορείες γυναικών, διαμαρτυρίες έξω από την αστυνομία, δημιουργήθηκε το «Δίκτυο Ενάντια στη Βία Κατά των Γυναικών», γενικότερα υπήρξε μια αφύπνιση και βγήκαμε έξω στους δρόμους απλά και μόνο για να φωνάξουμε το αυτονόητο: «Σταματάτε να μας σκοτώνετε».
Πώς θεωρείς πως έχει εξελιχτεί η θέση της γυναίκας στην Κύπρο;
Σίγουρα είναι καλύτερη απ’ ό,τι ήταν πριν μερικές δεκαετίες, αλλά έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μπροστά μας. Τα πατριαρχικά στερεότυπα δυστυχώς ακόμα κυριαρχούν. Εκεί που φαινομενικά τα πράγματα δείχνουν να είναι καλύτερα, τα πολλά και καθημερινά περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας έρχονται να το διαψεύσουν αυτό και να αποδείξουν ακριβώς το αντίθετο. Η γυναίκα εξακολουθεί να θεωρείται εύκολος στόχος για μερικούς ώστε να βιαιοπραγήσουν ή να κακοποιήσουν σωματικά και ψυχολογικά.
Ποια ήταν η πιο δύσκολη υπόθεση που αντιμετώπισες μέχρι τώρα;
Δύσκολες υποθέσεις που αφορούν το «Κάρμα», θεωρώ ότι είναι τα περιστατικά με θύματα παιδιά. Αυτά με βασανίζουν και με ευαισθητοποιούν περισσότερο. Σε μία περίπτωση είχα λυπηθεί τόσο πολύ για τον άδικο χαμό και το φρικτό τέλος που είχε ένα θύμα μιας ιστορίας, που ένιωθα οργή αλλά και την ανάγκη να επισκεφτώ τον τάφο του για να αφήσω ένα λουλούδι ως φόρο τιμής.
Κατά πόσο βλέπουμε στοιχεία δικών σου βιωμάτων μέσα στις ιστορίες που παρουσιάζεις;
Σε αρκετά σημεία, ίσως με μερικούς διαλόγους να εντάσσω βιώματα δικά μου ή δικών μου κοντινών ανθρώπων που πέρασαν κάτι παρόμοιο. Αναπόφευκτα μέσα σε κάθε ιστορία, καταθέτω κι εγώ λίγη από την ψυχούλα μου.
Έζησες ποτέ κάποιο περιστατικό όπως αυτά που βλέπουμε στη σειρά;
Όλοι λίγο-πολύ έχουμε βιώσει κάτι παρόμοιο με τις ιστορίες που βλέπουμε στο «Κάρμα». Άλλοι σε μικρότερο βαθμό και άλλοι σε μεγαλύτερο. Νομίζω ότι αυτό συντείνει και στην επιτυχία της σειράς, ότι ο καθένας μπορεί να ταυτιστεί με μια ιστορία ή με κάποιο ρόλο.
Είχες ποτέ αντιδράσεις για κάποιο επεισόδιο;
Για κάποιο συγκεκριμένο, όχι. Από πέρσι μέχρι φέτος, όμως, είδα την ψυχολογία του κόσμου να αλλάζει δραματικά. Πέρσι υπήρξαν περιπτώσεις όπου κάποιοι επικοινώνησαν μαζί μου για να μου ζητήσουν ευγενικά να μην αγγίξω κάποιες συγκεκριμένες ιστορίες. Φέτος γίνεται ακριβώς το αντίθετο, επικοινώνησαν μαζί μου άτομα για να μου εξιστορήσουν είτε τη δική τους ιστορία, είτε κοντινών τους ανθρώπων και να μου ζητήσουν να την κάνουμε επεισόδιο στο «Κάρμα».
Απ’ όσα έχεις διαβάσει μέχρι τώρα, τι μπορεί να θολώσει έναν άνθρωπο και να τον οδηγήσει στο έγκλημα;
Κατά τη γνώμη μου, το έντονο συναίσθημα είναι αυτό που μπλοκάρει το μυαλό και η οργή το οδηγεί σε φρικτές πράξεις. Στις περιπτώσεις γυναικοκτονίας, δυστυχώς υπερισχύει το αίσθημα της κτητικότητας και της εξουσίας.
Είναι όντως ο έρωτας η αιτία των περισσότερων εγκλημάτων;
Θα σου απαντήσω ωμά. Όχι, δεν είναι ούτε η αγάπη, ούτε ο έρωτας, ούτε το πάθος που οπλίζει το χέρι και το οδηγεί στο έγκλημα. Είναι το αρρωστημένο μυαλό που διαθέτει, η διαταραγμένη ψυχολογία και η άρνηση του μυαλού να δεχτεί την πραγματικότητα.
Μπορώ να πω πως το εξαιρετικό καστ του κάθε επεισοδίου είναι ένα από τα μεγάλα ατού της σειράς. Πόση βαρύτητα δίνεις εσύ στο casting και πώς γίνεται η επιλογή των ηθοποιών;
Συνήθως καθώς γράφω, το ένστικτό μου με οδηγεί σε συγκεκριμένους ηθοποιούς, θεωρώντας τους ιδανικότερους για τους συγκεκριμένους ρόλους. Κάποιες άλλες φορές, επιλέγω πρώτα τους ηθοποιούς και γνωρίζοντάς τους, γράφω γι’ αυτούς τους ανάλογους ρόλους. Στην περίπτωση που γραφτεί πρώτα το κείμενο και η επιλογή πρέπει να γίνει μετά, το αποφασίζουμε από κοινού με τη σκηνοθέτιδα Ναστάζια Χριστοδούλου. Καμιά φορά διαφωνούμε και παιδεύουμε μια διανομή για μέρες ολόκληρες. Σε όλες τις περιπτώσεις, όμως, πρέπει να συμφωνούμε και οι δύο.
Υπάρχει κάποια / κάποιος ηθοποιός με τον οποίο θα ήθελες να συνεργαστείς σε μελλοντικά επεισόδια;
Ναι. Δύο ηθοποιοί που μας έχουν «ξεφύγει» μέχρι στιγμής λόγω του βεβαρημένου προγράμματός τους, αλλά ευελπιστώ ότι θα συνεργαστούμε στα επόμενα επεισόδια, ο Γιώργος Ζένιος και η Δώρα Κακουράτου.
Πού θα ήθελες να φτάσει το «Κάρμα»;
Στόχος και σκοπός μας είναι να αποτελέσει αφορμή για αφύπνιση του κόσμου όσον αφορά κάποια θέματα. Να βγούμε από τον μικρόκοσμό μας, να σταματήσουμε να εθελοτυφλούμε και να ανοίξουμε επιτέλους τα μάτια για να δούμε τι συμβαίνει πραγματικά γύρω μας, να σταματήσουμε να είμαστε ρατσιστές, να πάρουμε θέση απέναντι στα γεγονότα και να μάθουμε να μιλάμε, να καταγγέλλουμε, να μην φοβόμαστε. Σήμερα το θύμα είναι κάποιος άλλος, αύριο το θύμα μπορεί να είμαστε εμείς.
Θα κλείσω με μια κλισέ ερώτηση. Πιστεύεις στο κάρμα; Τι σημαίνει κάρμα για σένα;
Η λέξη «κάρμα» είναι μια σανσκριτική λέξη που παράγεται από το «καρ» που σημαίνει δράση και το «μα» που σημαίνει το αποτέλεσμα. Ανάλογα με τις πράξεις μας, θα έχουμε το αποτέλεσμα που πηγάζει είτε από το παρελθόν μα, είτε από το μέλλον μας. Αυτός είναι ο νόμος του κάρμα, και αυτό πιστεύω κι εγώ.
