Ένα από τα σημαντικότερα Μουσεία του τόπου, το Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο στην εντός των τειχών Λευκωσία, κλείνει φέτος 35 χρόνια συνεχούς δράσης και προσφοράς. Με αφορμή την επετειακή χρονιά, η Διευθύντρια του Μουσείου, Τζένη Λυμπεροπούλου Σαββίδου καθώς και η Υποδιευθύντρια, Μαρία Πατσαλοσαββή, μιλούν στο must για ζητήματα που άπτονται του συνόλου των πεπραγμένων στο Μουσείο στις τρεις και πλέον δεκαετίες που λειτουργεί.
35 χρόνια Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο. Πώς θα συμπυκνώνατε την πολυετή προσφορά του Μουσείου στη διαφύλαξη και προβολή της ιστορίας της Λευκωσίας;
Τζένη Λυμπεροπούλου Σαββίδου: Φέτος συμπληρώνονται 35 χρόνια από τη μέρα που το Μουσείο μας άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό. Η διαφύλαξη, η παρουσίαση και η προβολή της ιστορίας της Λευκωσίας αποτελούν βασικό μας προσανατολισμό. Στόχος είναι να εμπνέουμε ντόπιους και ξένους επισκέπτες, ώστε να δουν τη μακραίωνη ιστορία της πόλης μας με άλλη ματιά αλλά και να να νιώσουν ουσιαστικό κομμάτι της πόλης. Ως ένα Μουσείο ενεργό, το Λεβέντειο δίνει το πολιτιστικό του στίγμα με εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, εκδηλώσεις, διαλέξεις, ξεναγήσεις και πλήθος άλλων δράσεων που προσκαλούν σε ουσιαστική επαφή με τη Λευκωσία, τον τόπο και τους ανθρώπους της, στο χθες και στο σήμερα.
Τι χρήσεις είχε το εκπληκτικό αρχοντικό του 1882, προτού γίνει Μουσείο;
Τζένη Λυμπεροπούλου Σαββίδου: Τρία ιστορικά κτήρια της πρωτεύουσας αποτελούν σήμερα το αρχιτεκτονικό κέλυφος των Συλλογών του Μουσείου και των δράσεών του. Τα δύο αρχοντικά αστικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής χτίστηκαν το 1882 από τον μεγαλέμπορο Ιωάννη Ευαγγελίδη ως προικώα για τις κόρες του. Το 1917 ο απόγονος της οικογένειας, Θεμιστοκλής Δέρβης μετέτρεψε το αρχοντικό στην οδό Ιπποκράτους 17 σε κλινική ενώ αργότερα έγινε έδρα του Κυπριακού Εθνικού Κόμματος, του οποίου ήταν πρόεδρος. Ο Θεμιστοκλής Δέρβης διετέλεσε επί 27 έτη δήμαρχος Λευκωσίας (1929-1946 και 1949-1959). Το πανομοιότυπο, διπλανό κτίριο στον αριθμό 15, για μεγάλο χρονικό διάστημα μετατράπηκε και λειτούργησε ως ξενοδοχείο με την ονομασία «Βικτώρια». Ένα τρίτο διατηρητέο κτήριο-οικία στην οδό Σόλωνος, εντάχθηκε το 2006 στον αρχιτεκτονικό πυρήνα του Μουσείου και σήμερα λειτουργεί ως Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης
Ποιοι είναι οι φορείς που στηρίζουν το Μουσείο, το έργο και τις δράσεις του;
Τζένη Λυμπεροπούλου Σαββίδου: Η λειτουργία και το σύνολο των δράσεων του Μουσείου πραγματοποιούνται χάρη στην αμέριστη στήριξη του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη και του Δήμου Λευκωσίας. Δύο φορείς που στέκονται αρωγοί και συμπαραστάτες όλες αυτά τα χρόνια στο έργο στο όραμα του Μουσείου. Παράλληλα ο Σύνδεσμος Φίλων Λεβέντειου Δημοτικού Μουσείου Λευκωσίας και Λεβεντείου Πινακοθήκης στέκεται δίπλα μας για την ενίσχυση των εκπαιδευτικών μας προγραμμάτων, τον εμπλουτισμό των συλλογών μας και τη διαχείριση του καταστήματος μέσα από το οποίο η ιστορία «αποτυπώνεται» σε ξεχωριστά αντικείμενα που κάθε ένας επισκέπτης μπορεί να έχει στο σπίτι του. Μια ξεχωριστή σχέση έχει δημιουργηθεί όλα αυτά τα χρόνια με το Ίδρυμα Αναστάσιος Γ. Λεβέντης και την Λεβέντειο Πινακοθήκη, ως συνοδοιπόρους σε κάθε πολιτιστικό μας εγχείρημα.
Τζένη Λυμπεροπούλου Σαββίδου @Ντέμης Συρανίδης
Τι μπορεί να δει το κοινό στην προσωρινή έκθεση που τρέχει αυτό το διάστημα;
Μαρία Πατσαλοσαββή: Η νέα μας έκθεση έχει τίτλο «Τρεις Φωτογραφικές Διαδρομές. Λευκωσία: Άνθρωποι και Τόποι». Πρόκειται για έκθεση που θα παρουσιαστεί σε τρία μέρη τα οποία θα ξεδιπλωθούν διαδοχικά και που σκοπό έχουν να καλύψουν φωτογραφικά την εξέλιξη της πόλης κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας έως το 2004, χρονιά ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πολλά τεκμήρια από το φωτογραφικό Αρχείο «ΤΟ ΜΑΤΙ» του Λεβέντειου παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό. Το αρχείο περιλαμβάνει πάνω από 10.000 φωτογραφίες και καρτ ποστάλ που εικονογραφούν την πορεία και την ανάπτυξη της πρωτεύουσας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παράλληλα, φωτογράφοι της Λευκωσίας συνέδραμαν το όλο εγχείρημα στο τρίτο μέρος της έκθεσης. Μέσα από κάθε φωτογραφία ο χρόνος σταματά σε στιγμιότυπα ανθρώπων, σε όψεις της πρωτεύουσας, σε μία πραγματικότητα του χθες που μεταφέρεται ανέπαφη στο παρόν.
Ποια θα λέγατε πως είναι τα σημαντικότερα ορόσημα στην ιστορία της πόλης της Λευκωσίας στην υπό εξέταση περίοδο;
Μαρία Πατσαλοσαββή: Ορόσημο είναι η ίδια η εξέλιξη της πόλης. Η έκθεση μάς παρακινεί σε ένα ταξίδι στον χρόνο: Η μικρή πολίχνη με τα χρώματα της Ανατολής των πρώτων χρόνων της Αγγλοκρατίας μεταλλάσσεται. Στα εκατό και πλέον χρόνια που ακολούθησαν οι αλλαγές της ήταν σταδιακές αλλά καθοριστικές. Σήμερα η Λευκωσία είναι η τελευταία μοιρασμένη πρωτεύουσα της Ευρώπης. Τόσο η ιστορία της όσο και η φωτογραφική της αποτύπωση συνεχίζονται.
Φωτογραφίες από την προσωρινή έκθεση «Τρεις Φωτογραφικές Διαδρομές. Λευκωσία: Άνθρωποι και Τόποι» που τρέχει στο Μουσείο αυτό το διάστημα
Γιατί η έκθεση αποφασίστηκε να χωριστεί σε τρεις ξεχωριστές χρονολογικές ενότητες;
Μαρία Πατσαλοσαββή: Μουσειογραφικά η έκθεση λειτουργεί ως μία φωτογραφική τριλογία. Η πληθώρα των φωτογραφιών υπαγόρευσε την έκθεσή τους διαδοχικά έτσι ώστε αυτές να προβάλλονται με επάρκεια χώρου και χρόνου: Μέρος 1: 1878-1950, Μέρος 2: 1950-1960 και Μέρος 3: 1960-2004. Καλούμε τους επισκέπτες μας να ακολουθήσουν τις φωτογραφικές αυτές διαδρομές από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο του 2024.
Πόσο καθοριστική υπήρξε η βρετανική αποικιοκρατική περίοδος για την αναβάθμιση και επαναθεμελίωση της Λευκωσίας;
Τζένη Λυμπεροπούλου Σαββίδου: Ο ερχομός των Βρετανών υπήρξε ένας καθοριστικός παράγοντας για την επανεκκίνηση της παρουσίας της Λευκωσίας ως διοικητικό κέντρο του νησιού. Τα μέτρα εξυγίανσης των συνθηκών διαβίωσης, η ηλεκτροδότηση, η βελτίωση των δρόμων, η πύκνωση του πολεοδομικού ιστού και η πληθυσμιακή αύξηση που ακολούθησε δημιούργησαν τις συνθήκες εκείνες που επέφεραν τους παράγοντες που εν δυνάμει συνέβαλαν στη διαμόρφωση της σύγχρονης πόλης.
Πότε αποφασίζονται οι περιοδικές εκθέσεις που γίνονται στο Μουσείο και με ποια κριτήρια;
Τζένη Λυμπεροπούλου Σαββίδου: Ήδη από το 2020 όταν στη διεύθυνση του Μουσείου βρισκόταν η Δήμητρα Θεοδότου Αναγνωστοπούλου θέσαμε τις σημαντικές εκείνες, νέες πολιτικές στο πλαίσιο των οποίων πραγματοποιούμε δράσεις και εκθέσεις που καλύπτουν ως προς την θεματολογία ένα ευρύ φάσμα και αγγίζουν ακόμα περισσότερο την κοινωνική ιστορία του τόπου μας. Στο πλαίσιο δημιουργίας πρωτότυπων και εναλλακτικών δράσεων, κινήθηκαν και οι εκθέσεις που προσφέρθηκαν και μάλιστα έγιναν αποδεκτές με ιδιαίτερα θερμά σχόλια από το κοινό κατά τα τελευταία χρόνια. Αναφέρουμε ενδεικτικά την έκθεση «Μπάλα στο Κέντρο. Ποδόσφαιρο. Ιστορία. Λευκωσία» που άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις επιτυγχάνοντας να προσελκύσει το ενδιαφέρον ενός διαφορετικού κοινού. Παράλληλα, φέτος εγκαινιάσαμε την μόνιμη έκθεση, Αίθουσα Αγγλοκρατίας, έναν χώρο δημιουργημένο με τα πλέον σύγχρονα μουσειολογικά πρότυπα, θέτοντας και πάλι ως κριτήριο την προσφορά μίας όμορφης και βιωματικής μουσειακής εμπειρίας.
Οι μόνιμες Συλλογές τι περιλαμβάνουν;
Μαρία Πατσαλοσαββή: Το Μουσείο δημιουργήθηκε για να παρουσιάσει και να αναδείξει την ιστορία της πρωτεύουσας Λευκωσίας. Αφηγείται την ιστορία της πόλης από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι σήμερα μέσω των μοναδικών, πλούσιων Συλλογών του. Περισσότερα από 10.000 αντικείμενα, όπως χάρτες, έγγραφα, πίνακες ζωγραφικής, χαρακτικά και κοστούμια, ξετυλίγουν στιγμές από μία ιστορία χιλιετιών και προσκαλούν τους επισκέπτες να αλληλεπιδράσουν με το παρελθόν της πόλης.
Φωτογραφία από τον Μόνιμο Εκθεσιακό Χώρο Αγγλοκρατίας
Πώς μπορεί να συμμετάσχει το κοινό της πόλης στα δρώμενα του Μουσείου;
Μαρία Πατσαλοσαββή: Το κοινό μπορεί να ενημερώνεται για όλες τις δράσεις του Μουσείου από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μέσω της ανανεωμένης μας ιστοσελίδας μπορεί επίσης κανείς εύκολα να εγγραφεί στην λίστα αποδεκτών, να λαμβάνει το μηνιαίο μας ενημερωτικό δελτίο και να μένει συντονισμένος για κάθε νέο δρώμενο, έκθεση ή εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Η ανανεωμένη μας ιστοσελίδα (leventismuseum.org.cy) άλλωστε δημιουργήθηκε με γνώμονα τις ανάγκες του σύγχρονου ψηφιακού επισκέπτη για εύκολη περιήγηση και ενδιαφέρουσα διαδικτυακή μουσειακή εμπειρία.
Σημαντικό κομμάτι της προσφοράς του Μουσείου είναι και τα εκπαιδευτικά του προγράμματα.
Τζένη Λυμπεροπούλου Σαββίδου: Οι εκπαιδευτικές μας δράσεις βρίσκονται διαχρονικά στο επίκεντρο της προσοχής και των προτεραιοτήτων μας. Σε μια εποχή που οι γονείς προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στον περιορισμένο ελεύθερο χρόνο των παιδιών και τις αναπόφευκτες χρονοβόρες ηλεκτρονικές επιλογές, το Μουσείο τα φέρνει σε επαφή με τον δικό του κόσμο. Διευρύνει τους πνευματικούς τους ορίζοντες και δίνει τα ερεθίσματα εκείνα που θα τους επιτρέψουν κερδίσουν σε γνώση, να παίξουν και να διαδράσουν μέσα σε ένα ασφαλές και ποιοτικό μουσειακό περιβάλλον. Απευθυνόμαστε σε σχολεία όλων των βαθμίδων, σε οικογένειες με παιδιά και αλλά και σε ενήλικες με ειδικά προγράμματα και ξεναγήσεις. Το μουσείο μας εξάλλου μέσω της Μουσειοβαλίτσας του ταξιδεύει με τη θεματική της Αικατερίνης Κορνάρο σε σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης σε ολόκληρη την Κύπρο. Αξίζει να αναφέρουμε επίσης τις δράσεις μας που αφορούν σε παιδιά ειδικής εκπαίδευσης αλλά και σε άτομα με προβλήματα ακοής. Και ας μην ξεχάσουμε το Καλοκαιρινό μας Σχολείο το οποίο προσφέρεται φέτος για τρίτη συνεχή χρονιά και συνδιοργανώνεται με την Λεβέντειο Πινακοθήκη.
Πλούσια και πολύτιμη είναι και η εκδοτική δραστηριότητα του Λεβέντειου Μουσείου. Υπάρχουν εκδόσεις που ξεχωρίζετε ή καινούριες και ενδιαφέρουσες που επίκεινται;
Τζένη Λυμπεροπούλου Σαββίδου: Με τη θέσπιση των νέων μας πολιτικών, κάθε προσωρινή έκθεση συνοδεύεται απαραίτητα από μία έκδοση που περιλαμβάνει το ερευνητικό πεδίο που προέκυψε από την τεκμηρίωση κάθε θεματικής αλλά και τα αντικείμενα τα οποία εκτέθηκαν σε κάθε μουσειολογικό μας εγχείρημα. Ξεχωρίζουμε τις εκδόσεις που συνοδεύουν την τρέχουσα έκθεση «Τρεις Φωτογραφικές Διαδρομές. Λευκωσία: Άνθρωποι και Τόπο»ι, οι οποίες διαμορφώνονται ως φωτογραφικά λευκώματα της ίδιας της εξέλιξης της πρωτεύουσας. Παράλληλα, υπάρχουν επετειακές εκδόσεις όπως η έκδοση 40+4 με αναφορές στη δημιουργία των συλλογών μας και σε νέα σημαντικά αποκτήματα.
Μαρία Πατσαλοσαββή @Ντέμης Συρανίδης
Λίγα λόγια που θα μπορούσατε να μοιραστείτε μαζί μας για μελλοντικές εκθέσεις και σχέδια;
Τζένη Λυμπεροπούλου Σαββίδου: Το Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας είναι ένα μουσείο με συνεχή δράση. Πολλές εκδηλώσεις και δρώμενα τρέχουν αλλά και προγραμματίζονται για το δεύτερο εξάμηνο του 2024. Αναφέρω ενδεικτικά την επερχόμενη μας προσωρινή έκθεση η θεματική της οποίας άπτεται της ιστορικής περιόδου 1963 και της Πράσινης Γραμμής στη Λευκωσία.
Ποιο είναι το αποτύπωμα που θα θέλατε να αφήσετε στο Μουσείο σε βάθος χρόνου;
Τζένη Λυμπεροπούλου Σαββίδου: Κάθε αποτύπωμα είναι κατά κανόνα προϊόν συλλογικής εργασίας. Με άξονα την ιστορία και με κινητήριο δύναμη την ομάδα του Μουσείου μας, το επιδιωκόμενο στίγμα ταυτίζεται με το όραμά μας για ένα μουσείο ανοιχτό και προσβάσιμο σε όλους, για συμμετοχικότητα και δημιουργική, βιωματική επαφή με την ιστορία του τόπου μέσα σε ένα περιβάλλον μουσειολογικά άριστο, για διαφύλαξη και μελέτη κάθε τεκμηρίου που συνθέτει την ιστορία αυτής της πόλης ώστε να παραδοθεί στα παιδιά μας, στη νέα γενιά του αύριο.
