«Η Σκιά του Οδυσσέα», όπως τιτλοφορείται το νέο βιβλίο που εξέδωσε η ταλαντούχα Κύπρια συγγραφέας, Άρτεμις Ευαγόρου, μιλά για το ταξίδι της επιστροφής του γνωστού ομηρικού ήρωα, μέσα από τις σχέσεις του με τέσσερις γυναίκες, την Κίρκη, την Αντίκλεια, την Καλυψώ και την Πηνελόπη.
Η επιστροφή όμως, σύμφωνα με τη συγγραφέα, δεν αφορά μόνο στην πολυαγαπημένη του πατρίδα αλλά και στον ίδιο του τον εαυτό.
«Μέσα από κάθε σχέση προκύπτει και ένας διαφορετικός ρόλος, αυτός του εραστή, του συζύγου, του πατέρα, του γιου, του βασιλιά καθώς και άλλοι, λιγότερο ξεκάθαροι και εμφανείς. Είναι αυτοί οι ρόλοι που τον βοηθούν να εξερευνήσει τον ψυχισμό του και να έρθει σε επαφή με την εκδοχή του εαυτού του που θέλει να είναι μετά από δέκα φρικτά χρόνια πολέμου, όπου ο εγωισμός, η βία, ο ναρκισσισμός και η διαρκής καταστροφή επισκίασαν την ανθρωπιά του».
Άρτεμις, τι είναι αυτό που σου κεντρίζει το ενδιαφέρον γύρω από τη μυθολογία των αρχαίων Ελλήνων;
Είναι πολλά που μου κεντρίζουν το ενδιαφέρον, τόσο από τη μυθολογία όσο και από τα αρχαιοελληνικά έργα. Το μεταπτυχιακό μου είναι στην Κοινωνική Ανθρωπολογία έτσι πρωτίστως για μένα έχουν ανθρωπολογικό ενδιαφέρον. Βρίσκω συναρπαστικό να διαβάζω πράγματα όπως τα έθιμα της φιλοξενίας, τους άγραφους νόμους του πολέμου και τη θέση της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα. Λατρεύω το γεγονός ότι έχω την ευκαιρία να μελετήσω σε βάθος ήθη, έθιμα και συστήματα αξιών μιας οργανωμένης κοινωνίας, που δεν υπάρχει πια. Είναι το κοντινότερο που θα μπορούσαμε να φτάσουμε σε μηχανή του χρόνου! Ταυτόχρονα, η αρχαιοελληνική μυθολογία είναι κομμάτι της συλλογικής μας συνείδησης, έχουμε μεγαλώσει με τις ιστορίες της, τους ήρωες και τους θεούς της. Ως παιδί αυτά ήταν τα αγαπημένα μου παραμύθια και πιστεύω ότι τα παιδικά βιώματα αφήνουν βαθιά αποτυπώματα στον ψυχισμό, επηρεάζοντας αποφασιστικά τα μελλοντικά ενδιαφέροντά του καθενός μας.
Eίναι εύκολο να ενσωματώνεις τη γυναικεία οπτική ως κυρίαρχη σε αφηγήματα που κουβαλούν το βάρος ατελείωτων αιώνων ανδροκρατίας;
Δεν το βρήκα ιδιαίτερα δύσκολο, μη ξεχνάς ότι η δική μου κυρίαρχη οπτική είναι γυναικεία. Άρα κάθε φορά που μελετούσα κάποιο αρχαίο κείμενο, έστω κι αν είναι όλα γραμμένα από άντρες, αυτόματα έβλεπα την ιστορία από τη γυναικεία σκοπιά.
Ομολογώ ότι στο «Γεναίτζιες» ήμουν θυμωμένη με όλα αυτά που διάβαζα και αυτό μπορεί να φανεί ξεκάθαρα σε όλο το κείμενο, έστω κι αν χρησιμοποιώ χιούμορ και σαρκασμό για να το εκφράσω. Ήθελα να ρίξω λίγο φως στις πράξεις και τις συμπεριφορές των αντρών που μάθαμε από παιδιά να δοξάζουμε και να θεωρούμε ως τα απόλυτα πρότυπα ανδρείας και ηρωισμού.
Εννοείται πως αναγνωρίζω ότι το καθετί οφείλει να κρίνεται και να ερμηνεύεται βάσει των ηθών και των κοινωνικών αξιών της κάθε εποχής. Όμως από τη στιγμή που ορίζουμε στα παιδιά μας πρότυπα ανδρείας και ηρωισμού άντρες που φονεύουν ολόκληρους λαούς για λάφυρα, βιάζουν και ανταλλάζουν γυναίκες σαν να ήταν αντικείμενα ή βεβηλώνουν θρησκευτικούς ναούς και τις σωρούς των νεκρών, θεώρησα ότι είναι τουλάχιστον υποχρέωσή μας να το κάνουμε με τα μάτια ανοιχτά.
Γιατί επιλέγεις να γράφεις βιβλία στην κυπριακή διάλεκτο;
Προσωπικά δεν τέθηκε ποτέ θέμα αν θα έγραφα στην κυπριακή ή στην κοινή ελληνική. Γνώριζα εξ αρχής ότι το δικό μου εκφραστικό μέσο, η δική μου συγγραφική «φωνή» είναι στα κυπριακά και δεν είχα ποτέ μου καμία αμφιβολία περί τούτου. Θα μπορούσα να γράψω τα ίδια πράγματα στην κοινή ελληνική ή και στα αγγλικά ακόμη, όμως δεν θα ένιωθα ότι κατέχουν το ίδιο χρώμα, την ίδια ένταση ή την ίδια ανόθευτη αμεσότητα. Αυτό φυσικά αφορά καθαρά τη δική μου δουλειά και αποτελεί μια πολύ προσωπική επιλογή. Δεν κρίνω εννοείται τη δουλειά των Κυπρίων συγγραφέων που γράφουν στην κοινή ελληνική, ούτε τη θεωρώ πιο αποστειρωμένη ή λιγότερο αυθεντική, πρόκειται απλώς για επιλογή ενός διαφορετικού εκφραστικού «οχήματος».
Σε ποιες ηλικίες απευθύνονται τα δύο τελευταία σου βιβλία;
Για διαφορετικούς λόγους το καθένα, θα έλεγα ότι είναι ίσως καλύτερο να διαβάζονται από άτομα άνω των 16 ετών. Το «Γεναίτζιες» χρησιμοποιεί μια αρκετά... πικάντικη χιουμοριστική γλώσσα την οποία θεωρώ ακατάλληλη για παιδιά. Εντούτοις, έχω ακούσει αρκετούς εκπαιδευτικούς γυμνασίου που διαβάζουν στους μαθητές τους κάποια επιλεγμένα «φιλτραρισμένα» αποσπάσματα από το βιβλίο, στην προσπάθεια να ανοίξουν μια πιο σύγχρονη και εναλλακτική συζήτηση γύρω από την Ιλιάδα, με πολύ θετική ανταπόκριση από τα παιδιά.
«Η Σκιά του Οδυσσέα» από την άλλη, αν και δεν είναι γραμμένη στο ίδιο ύφος, εγείρει θέματα τα οποία είναι δύσκολα, όπως η κατάθλιψη, η αυτοκτονία, η εκδίκηση, και αρκετά ερωτήματα τα οποία βρίσκονται σε «γκρίζες» ζώνες, όπως τι είναι ήρωας και κατά πόσο η βία είναι τελικά ποτέ απόλυτα δικαιολογημένη. Για την καλύτερη κατανόηση και διαχείριση αυτών των θεμάτων νομίζω χρειάζεται πρώτα απ’ όλα κριτική σκέψη, ανοιχτό μυαλό και μια κάποια ωριμότητα.
Πού βρίσκουμε το νέο βιβλίο;
Στα βιβλιοπωλεία Σολώνειο και Πάργα, καθώς και στο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο Book-aro.
Η «Σκιά του Οδυσσέα», το νέο βιβλίο της Άρτεμις Ευαγόρου, εκδόθηκε στην κυπριακή διάλεκτο από την A bookworm publication.
