Τι είναι η θεραπεία μέσω της τέχνης και σε ποια άτομα μπορεί να φανεί ιδιαιτέρως χρήσιμη; Πώς συνδυάζεται η αγάπη για τα εικαστικά με την αγάπη για τη θεραπεία και την καλυτέρευση της ψυχικής υγείας; Ακολουθεί γνωριμία με τη Λένια Γεωργίου, τη χαρισματική και πρωτοπόρο δημιουργό του εμπνευστικού κέντρου εικαστικής θεραπείας «Νεφέλες», το οποίο λειτουργεί στην οδό Μετοχίου, στο κέντρο της Λευκωσίας.
Λένια τι σπούδασες και πώς οδηγήθηκες στη θεραπεία μέσω της τέχνης;
Τα εικαστικά είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και του «είναι» μου και αποτελούν για μένα τρόπο σχολιασμού, διαμαρτυρίας, έκφρασης και επεξεργασίας των σκέψεων και των συναισθημάτων μου. Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στις Καλές Τέχνες στο Ηνωμένο Βασίλειο άρχισα να μελετώ τη σύνδεση των τεχνών με τη ψυχική υγεία και τότε ήταν που ήρθα σε επαφή με την εικαστική θεραπεία. Ακολούθησε η διατριβή μου σε αυτή τη θεματική. Πεπεισμένη και σίγουρη, αποφάσισα να συνεχίσω τις σπουδές μου στην Ιταλία, με διετή μεταπτυχιακή εξειδίκευση στην εικαστική θεραπεία.
Φωτογραφία Δημήτρης Λούτσιος
Τι είναι το Κέντρο Τεχνών και Εικαστικής Θεραπείας «Νεφέλες» που δημιούργησες; Από πού εμπνεύστηκες την ονομασία τους;
Οι «Νεφέλες» είναι ένα όνειρο το οποίο έγινε πραγματικότητα το 2018, είναι ένας χώρος όπου όλοι ανεξαιρέτως ηλικίας μπορούν να εκφραστούν με τρόπο ελεύθερο και δημιουργικό, να αναπτύξουν τις δεξιότητες και την ευεξία τους.
Είναι ένα πρότυπο Κέντρο Τεχνών και Εικαστικής Θεραπείας στην Κύπρο όπου προσφέρονται μαθήματα σχεδίου και ζωγραφικής σε παιδιά εφήβους και ενήλικες, ανοιχτές συναντήσεις εικαστικής έκφρασης για ενήλικες (open studio), ατομικές και ομαδικές συνεδρίες εικαστικής θεραπείας σε ενήλικες και παιδιά, εικαστικά εκπαιδευτικά εργαστήρια, βιωματικά εργαστήρια τέχνης, συνεργασίες με καλλιτέχνες θεραπευτές μέσω τεχνών και ειδικούς ψυχικής υγείας, εκπαιδευτικά σεμινάρια σε γονείς και ειδικούς καθώς και συνεργασίες με διάφορες δομές όπως μουσεία, πανεπιστήμια, παιδικούς σταθμούς, σχολεία και δήμους σε όλη την Κύπρο.
Κατά τον Αριστοφάνη, οι νεφέλες ήταν οι σκέψεις ενώ στη μυθολογία ήταν οι νύφες των σύννεφων και της βροχής που κατέβαιναν στη γη, γέμιζαν με νερό τις στάμνες τους, επέστρεφαν στους ουρανούς και με τα σύννεφα και τις βροχές τους δρόσιζαν τη γη. Από µικρή ήµουν λάτρης του ουρανού και ο θαυµασµός µου για τα φαινόµενα του ουρανού, του σύµπαντος και ό,τι αυτό κρύβει στην απεραντοσύνη του δεν σταµάτησε να υπάρχει.
Στις «Νεφέλες» όπως και στις νεφέλες του ουρανού, στόχος µας είναι να αναδοµήσουµε τον ιδανικό μας κόσµο.
Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένα άτομο μέσω της εικαστικής θεραπείας;
Για πολλά άτομα είναι ευκολότερο να εκφράσουν τα όσα νιώθουν και τα όσα σκέφτονται με εναλλακτικούς της λεκτικής διατύπωσης τρόπους.
Η μη λεκτική έκφραση μέσω της εικαστικής δημιουργίας, για παράδειγμα, βοηθά στην εξωτερίκευση και επεξεργασία υποσυνείδητων συναισθημάτων και σκέψεων.
Μπορεί να βοηθήσει ιδιαίτερα άτομα που δυσκολεύονται να εκφραστούν λεκτικά, άτομα που θέλουν να ενισχύσουν την ευεξία τους, στην εξωτερίκευση και στη διαχείριση του άγχους και του θυμού και η λίστα μεγαλώνει. Η δύναμη της εικαστικής θεραπείας έγκειται στη χρήση των εικαστικών υλικών και της καλλιτεχνικής δημιουργίας με την παρουσία καταρτισμένου εικαστικού θεραπευτή για την επίτευξη θεραπευτικών στόχων. Ο καλύτερος βεβαίως τρόπος για να καταλάβει κανείς περί τινός πρόκειται είναι με το να τη βιώσει.
Ως εμψυχώτρια συνεργάζεσαι και με μουσεία;
Στο πλαίσιο της συνεργασίας μου με το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου στο πρόγραμμα «Αισθήσεις» έχω την χαρά και την τιμή να εμψυχώνω εργαστήρια εικαστικής θεραπείας, τα οποία προσφέρονται δωρεάν για το ευρύ κοινό, με θεματικές όπως η ενδυνάμωση των γυναικών με θέμα το σώμα. Εργαστήρια γίνονται και με κλειστές δομές, οργανισμούς και ιδρύματα κατόπιν συνεννόησης. Επιπλέον, την άνοιξη του 2023, σε συνεργασία με τη Λεβέντειο Πινακοθήκη θα ξεκινήσει πιλοτικό πρόγραμμα εικαστικής θεραπείας με συνεδρίες στον χώρο τους για άτομα που προέρχονται από τη θεραπευτική κοινότητα της Αγίας Σκέπης.
Οι χώροι του πολιτισμού φαίνεται να επενδύουν όλο και περισσοτερο στο κομμάτι της ψυχικής υγείας ενισχύοντας έτσι τον κοινωνικό και θεραπευτικό τους ρόλο αλλά και την επιστήμη της εικαστικής θεραπείας.
Μίλα μας λίγο και για την ατομική σου, προσωπική δουλειά ως εικαστικός.
Ως εικαστικός χρησιμοποιώ οποιοδήποτε μέσο θεωρώ ότι αποδίδει καλύτερα την ιδέα μου, συμπεριλαμβανομένης της ζωγραφικής, των εγκαταστάσεων και της performance art. Στη ζωγραφική μου αντλώ έμπνευση από την αρχαία κυπριακή τέχνη σμίγοντάς την με σύγχρονες πινελιές. Θεματολογικά μου αρέσει να ασχολούμαι με δικοινοτικά και κοινωνικά προσανατολισμένα πρότζεκτ ενώ τα έργα μου τακτικά σχολιάζουν τρέχοντα πολιτικά και πολιτιστικά ζητήματα.
Δεδομένου ότι το ζήτημα της μετεγκατάστασης με συνοδεύει από την παιδική μου ηλικία, στη δουλειά μου ασχολούμαι πολύ και με θέματα εκτοπισμού, της βασικής ανθρώπινης ανάγκης για στέγη, του επαναπροσδιορισμού των συνόρων και βασικών εννοιών όπως οι ανθρώπινες σχέσεις, η μνήμη, το σπίτι και η ταυτότητα ενός ατόμου.
Επιπλέον, με ενδιαφέρει η νομαδική λειτουργία του έργου τέχνης καθώς και η συλλογική και η συμμετοχική δημιουργία η οποία βασίζεται στη διαπροσωπική ανταλλαγή που προκύπτει μέσω αυτής. Έχω εκθέσει δουλειά μου στην Ιταλία, στη Βόρεια Μακεδονία, στην Κύπρο και στην Ελλάδα.
Το 2016, το έργο τέχνης «Ποξιάς», αποτέλεσμα της ομώνυμης διατριβής μου στην εικαστική θεραπεία με αιτούντες άσυλο και πολιτικούς πρόσφυγες στην Κοφίνου, κέρδισε βραβείο στο πλαίσιο του «Talent Prize» και εκτέθηκε στο μουσείο MACRO στη Ρώμη.
Φωτογραφία Δημήτρης Λούτσιος
