Ανδρονίκη Λασηθιωτάκη
Μετάφραση από τα αραβικά: Ελένη Καπετανάκη
Εκδόσεις Καστανιωτής
Σελ.: 202
Ο Ιμπραχίμ Αλ Κούνι, Λίβυος συγγραφέας νομαδικής καταγωγής, αναδεικνύει μέσα από το μυθιστόρημα Το αίμα της πέτρας την αρχέγονη σχέση ανθρώπου και φύσης, καθώς και τις ηθικές προκλήσεις που ανακύπτουν όταν η παράδοση συγκρούεται με τη μοντέρνα εποχή. Το έργο, βαθιά επηρεασμένο από τις μνήμες και τις αφηγήσεις της ερήμου, συνιστά έναν λογοτεχνικό στοχασμό πάνω στη μοναξιά, την πνευματικότητα και την ευθραυστότητα του φυσικού κόσμου.
Η ιστορία επικεντρώνεται στον Ασούφ, έναν βοσκό που ζει απομονωμένος στην έρημο, αποφεύγοντας την επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο. Ο πρωταγωνιστής είναι βαθιά δεμένος με τη φύση, τις παραδόσεις και τον μυθικό κόσμο των προγόνων του. Ωστόσο, η αρμονία της ζωής του διαταράσσεται από την εμφάνιση εξωτερικών παραγόντων: τουριστών, κυνηγών και επιχειρηματιών που εκμεταλλεύονται τη γη για κέρδος. Στον πυρήνα της αφήγησης, η θυσία και η διαμάχη του Ασούφ αντικατοπτρίζουν τις ηθικές επιλογές που καλούνται να κάνουν οι άνθρωποι σε έναν κόσμο όπου το φυσικό περιβάλλον συχνά θυσιάζεται στο βωμό της προόδου.
Ένας ιδιαίτερος συμβολισμός είναι το αγρινό, το οποίο αντιπροσωπεύει την αγνότητα και την ισορροπία με τη φύση. Οι προσπάθειες διατήρησης αυτού του σπάνιου ζώου από τον Ασούφ λειτουργούν ως αλληγορία για τη σχέση του ανθρώπου με την ευθύνη απέναντι στο περιβάλλον. Το αγρινό, τόσο φυσικό όσο και μυθικό, γίνεται σύμβολο της σύνδεσης του ανθρώπου με έναν κόσμο που κινδυνεύει να χαθεί.
Η γραφή του Αλ Κούνι ξεχωρίζει για τον ποιητικό της χαρακτήρα. Οι περιγραφές της ερήμου δεν περιορίζονται σε γεωγραφικά χαρακτηριστικά, αλλά δίνουν ζωή σε έναν κόσμο σχεδόν υπερβατικό, όπου η φύση και οι θρύλοι συνομιλούν. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί έναν πλούσιο, λυρικό λόγο, γεμάτο συμβολισμούς, για να δημιουργήσει μια βαθιά υπαρξιακή ατμόσφαιρα. Η έρημος, με τη σιωπή, την απεραντοσύνη και τα πάθη της, γίνεται ένα είδος δασκάλου που αναγκάζει τον άνθρωπο να αντιμετωπίσει τις εσωτερικές του αλήθειες.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης το στοιχείο της μυθολογίας. Μέσα από τις αφηγήσεις του Ασούφ και τους θρύλους των νομάδων, το μυθιστόρημα γεφυρώνει το παρελθόν με το παρόν, αποκαλύπτοντας τη διαχρονικότητα των ανθρώπινων αγώνων. Ο αναγνώστης οδηγείται σε ένα ταξίδι όπου η παράδοση και η μυθοπλασία αλληλοσυμπληρώνονται, δημιουργώντας μια αφήγηση που συνδυάζει το τοπικό με το παγκόσμιο.
Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία του έργου είναι η υπαρξιακή του διάσταση. Ο Ασούφ, ως μοναχικός πρωταγωνιστής, είναι η φωνή της συνείδησης, εκπροσωπώντας έναν κόσμο που αργοσβήνει. Οι επιλογές του αντικατοπτρίζουν την ανθρώπινη ανάγκη για ηθική καθαρότητα, ακόμα και όταν αυτή έρχεται σε σύγκρουση με τις υλικές ανάγκες. Η εσωτερική πάλη του ήρωα αντανακλάται στη σχέση του με τη φύση και στους θρύλους που τον περιβάλλουν.
Το μυθιστόρημα αποκτά και πολιτική χροιά, καθώς θίγει θέματα όπως η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η εμπορευματοποίηση της παράδοσης. Ο Αλ Κούνι παρουσιάζει την καταστροφή της ερήμου ως μεταφορά για τις συνέπειες της ανθρώπινης απληστίας και της έλλειψης σεβασμού για την κληρονομιά. Αυτό το μήνυμα είναι ιδιαίτερα επίκαιρο σε μια εποχή που οι περιβαλλοντικές κρίσεις και οι πολιτιστικές αλλαγές επηρεάζουν κάθε γωνιά του πλανήτη.
Το αίμα της πέτρας έχει εκτιμηθεί ευρέως για την ικανότητά του να αναδεικνύει οικουμενικά θέματα μέσα από την ιδιαίτερη προοπτική της Σαχάρας. Οι διεθνείς κριτικοί συχνά σχολιάζουν το πώς ο Αλ Κούνι καταφέρνει να μετατρέψει έναν φαινομενικά περιορισμένο κόσμο – την έρημο – σε έναν καμβά γεμάτο ζωή και νόημα. Η μοναδική του γραφή έχει αναδείξει τη λογοτεχνία της Βόρειας Αφρικής στη διεθνή σκηνή, καθιστώντας τον έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους συγγραφείς.
Συνοψίζοντας, Το αίμα της πέτρας είναι ένα μυθιστόρημα που συνδυάζει την παράδοση με τον στοχασμό για την ανθρώπινη ύπαρξη και τη σχέση της με τη φύση. Ο Ιμπραχίμ Αλ Κούνι, μέσα από την ποιητική του αφήγηση και τη βαθιά κατανόηση των πολιτιστικών ριζών του, μας καλεί να αναλογιστούμε τη θέση μας στον κόσμο και την ευθύνη μας απέναντι στο περιβάλλον. Το έργο αποτελεί μια πρόσκληση για περισυλλογή και δράση, αφήνοντας τον αναγνώστη με έναν πλούτο εικόνων και προβληματισμών.
Αναζητήστε το βιβλίο στα βιβλιοπωλεία Parga εδώ.
lasithiotakisa@sppmedia.com
Από το οπισθόφυλλο: Ο Ασούφ, ένας Βεδουίνος βοσκός που ζει απομονωμένος στα βάθη της ερήμου, είναι δεμένος με τα πλάσματά της και σέβεται την ευαίσθητη ισορροπία μεταξύ ανθρώπου και φύσης μέσα σε κείνο το σκληρό περιβάλλον. Μόνο αυτός συντονίζεται με τα αινίγματα του τόπου, και γι’ αυτό ακριβώς έχει οριστεί φύλακας των αρχαίων βραχογραφιών μιας κοιλάδας. Μόνο αυτός, επίσης, γνωρίζει τους δρόμους του θρυλικού αγρινού, ενός αγριοκάτσικου του βουνού που φημίζεται για το νόστιμο κρέας του. Ο Ασούφ αποφεύγει κάθε επαφή με τους συνανθρώπους του, όχι όμως και με τα περαστικά καραβάνια. Ο ίδιος και το αγρινό, που το θεωρεί ζώο ιερό, απειλούνται από τον ερχομό δύο κυνηγών. Οι συγκεκριμένοι άνδρες έχουν ήδη σφάξει κάμποσες γαζέλες και πλέον θέλουν να γευτούν κρέας αγρινού. Απαιτούν έτσι από τον Ασούφ να τους δείξει το μέρος όπου συνήθως κρύβεται το εντυπωσιακό, άπιαστο ζώο με τα στριφογυριστά κέρατα. Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται στη νότια Λιβύη και διαπλέκει την παραδοσιακή πραγματικότητα της ερήμου με τον σαγηνευτικό μυστικισμό της. Ο ποιητικός Ιμπραχίμ αλ Κούνι, υπαρξιακός και οικολογικός εξίσου, αγγίζει την καρδιά του ανθρώπου που αντιστέκεται.
Για τον συγγραφέα: Ο Ιμπραχίμ αλ Κούνι γεννήθηκε το 1948 στη νοτιοδυτική Λιβύη. Πέρασε την παιδική του ηλικία στην έρημο, όπου μεγάλωσε με τις παραδόσεις των Τουαρέγκ, των «μπλε ανθρώπων». Τουαρέγκ και ο ίδιος, ασπάστηκε τις ιδεολογίες της αυτοεξορίας και της απομόνωσης, ως μορφών αντίστασης και ως μέσων για τη διατήρηση της παράδοσης και της ταυτότητάς του. Έμαθε αραβικά στα δώδεκά του χρόνια. Σπούδασε φιλοσοφία και συγκριτική λογοτεχνία στο Ινστιτούτο Γκόρκι της Μόσχας, πόλη στην οποία εργάστηκε ως δημοσιογράφος. Υπήρξε εκδότης πολιτιστικού περιοδικού στη Βαρσοβία. Έχει γράψει περισσότερα από 80 έργα, εμπνευσμένα όλα από τον πολιτισμό της ερήμου. Έχει λάβει τα περισσότερα λογοτεχνικά βραβεία από κάθε άλλον εν ζωή Άραβα συγγραφέα, από τον Περσικό Κόλπο μέχρι τον Ατλαντικό ωκεανό. Τα βιβλία του, γραμμένα στα αραβικά, έχουν μεταφραστεί σε 40 γλώσσες. Το 2015 ήταν υποψήφιος και για το Διεθνές Βραβείο Booker. Από τις Εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορεί επίσης το μυθιστόρημα Το χρυσάφι και η κατάρα της ερήμου.
Έγραψαν για το βιβλίο: «Τούτο το λιτό και απέριττο μυθιστόρημα αποτελεί έναν επιτυχημένο συνδυασμό οικολογικού μύθου, πολιτικής κριτικής και λυρικού θρήνου για το παρελθόν. Ο Ασούφ, κεντρικός χαρακτήρας στο βιβλίο, είναι ένας βοσκός που ζει μονάχος μαζί με τα κατσίκια του σε μια βραχώδη περιοχή της ερήμου. Η σύγχρονη εποχή δεν τον έχει αγγίξει, και η ηρεμία του συχνά διαταράσσεται από τους “χριστιανούς τουρίστες” που συρρέουν για να επισκεφτούν αρχαίες θρησκευτικές βραχογραφίες σε σπηλιές και από ενθουσιώδεις “δυτικούς” που τον απειλούν ζητώντας του να τους καθοδηγήσει στο κυνήγι του αγρινού. […] Ο Ιμπραχίμ αλ Κούνι έχει την απαραγνώριστη λογοτεχνική δύναμη να δραματοποιεί προσεγμένα και εύστοχα ασυμφιλίωτες πολιτισμικές διαφορές». Kirkus Reviews
«Από τα μυθιστορήματά του ξεχύνονται τα πάθη της ερήμου και οι θρύλοι των νομάδων. Ένας συγγραφέας που έχει κάνει κτήμα του τη μυθολογία του αρχαίου κόσμου και τη λογοτεχνία του σύγχρονου, με ποιητικές και μυστικιστές τάσεις εμφανείς στο έργο του». Al Ahram weekly
