Ανδρονίκη Λασηθιωτάκη
Εκδόσεις Τελεία
σελ. 419
Τελευταία Δευτέρα του Νοέμβρη σήμερα και στο blog φιλοξενείται η βιβλιοθηκονόμος Αγγελική Σφακιανάκη, η οποία υπογράφει την παρουσίαση του βιβλίου « Μη φοβηθείς τον άνεμο» όπως και τη συνέντευξη που πήρε από τη συγγραφέα του.
Το δεύτερο βιβλίο της Κατερίνας Λιγκουνάκη. Ύμνος στη φιλία αλλά και στην απελευθέρωση της γυναίκας. Η συγγραφέας καταγράφει τις ζωές τριών γυναικών μέσα στις συνθήκες που επικρατούσαν στην ανδροκρατούμενη και συντηρητική κοινωνία της Ελλάδας των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα. Τρεις νέες γυναίκες προερχόμενες από διαφορετικά οικονομικά και κοινωνικά στάτους συναντιούνται στα Χανιά. Η ζωή και η πορεία τους με κάποιον παράξενο τρόπο συνδέεται.
Η Ιουλία, μια νεαρή γυναίκα από την Κέρκυρα παγιδεύεται σ’ έναν γάμο μ’ έναν πολύ μεγαλύτερό της άντρα, τραπεζικό υπάλληλο. Σύμφωνα με τη θέληση και τα πιστεύω του πατέρα της «έχει έτσι εξασφαλιστεί για μια ζωή». Τι άλλο καλύτερο εξάλλου θα είχε στη ζωή! Βιοπορισμό, άνεση, λούσα, ταξίδια στο εξωτερικό και μια μετακόμιση στα Χανιά όπου ο άντρας της πήρε μετάθεση και προαγωγή.
Η Όλγα ένα κορίτσι από την αστική κοινωνία της Αθήνας, κόρη γιατρού, χάνει γρήγορα τη μαμά της. Ο πατέρας της πέφτει σε κατάθλιψη και η Όλγα για να τον στηρίξει, εγκαταλείπει την Ιατρική όπου σπούδαζε κι αυτή και μετακομίζει στα Χανιά μαζί του. Οι μέχρι τώρα σπουδές της, της προσφέρουν γνώση αλλά και διέξοδο ψυχολογική. Θα γίνει βοηθός στο νέο ιατρείο του πατέρα της.
Η Φωτεινή, ένα αγνό χωριατοκόριτσο μεγαλώνει σε μια άκρως πατριαρχική κι ανδροκρατούμενη οικογένεια. Η κλειστή κοινωνία της κρητικής υπαίθρου δεν αφήνει πολλά περιθώρια ελευθερίας και πνευματικής ανάπτυξης στις γυναίκες. Έτσι η Φωτεινή δεν συνεχίζει το σχολείο. Βοηθά τη μητέρα της, υπακούει και σέβεται τη θέληση του πατέρα. Πρέπει έτσι να πάει στην πόλη, να μπει δούλα-παραδουλεύτρα σ’ ένα σπίτι για να βοηθήσει την οικογένειά της. Στο σπίτι του Αθηναίου γιατρού.
Έτσι παράδοξα κι ανέλπιστα οι τρεις γυναίκες ανταμώνουν στα Χανιά, συνδέονται και γίνονται φίλες. Η ζωή τους δεν θα είναι εύκολη. Και οι τρεις κοπέλες ζουν όπως κάποιοι άλλοι θέλησαν κι όχι όπως αυτές ονειρεύτηκαν. Αναγκάζονται να ακολουθούν μια προδιαγεγραμμένη πορεία που κάποιοι άλλοι χάραξαν. Κοιμίζουν τα όνειρά τους, τα θέλω τους, τους έρωτές τους.
Η καταπίεση της γυναίκας, αλλά και το ξύπνημα κι ο αγώνας για τη χειραφέτησή της, η πνευματική φτώχεια, η πολύτιμη σαν φυλαχτό ζωής φιλία, η οικονομική ανέχεια αλλά κι ο φυσικός πλούτος της ελληνικής υπαίθρου, οι ανεκπλήρωτοι έρωτες, το προοδευτικό πνεύμα των προσφύγων, τα ανθρώπινα πάθη και μίση είναι οι θεματικοί άξονες του βιβλίου. Όλα αυτά ζωγραφίζονται με πινελιές κι αρώματα της Κρήτης.
Η Όλγα λοιπόν, σπάει το κατεστημένο που θέλει τη γυναίκα σύζυγο, νοικοκυρά και μητέρα. Οραματίζεται μια καριέρα. Σπουδάζει γιατρός! Αντιμετωπίζει την υποτίμηση, τον χλευασμό πολλές φορές από τους συμφοιτητές της. Υπάρχει όμως ο καθηγητής της που βάζει τα πράγματα στη θέση τους. Και αυτόν ερωτεύεται κρυφά. Ακόμα, η Όλγα αρθρογραφεί με ανδρικό ψευδώνυμο, γίνεται φάρος και εμπνευστής για τις δυο φίλες της, την Ιουλία και τη Φωτεινή αλλά και για χιλιάδες γυναίκες. Τις βοηθά να ξεφύγουν από τα δεσμά τους και να βρουν τον δρόμο τους, να πραγματώσουν τα όνειρά τους.
Μέσα στο βιβλίο φωτίζονται κι άλλα θέματα που εντοπίζονται στην ελληνική κοινωνία της τρίτης δεκαετίας του 20ου αιώνα. Ο ανθρώπινος πόνος, οι ανεπούλωτες πληγές των προσφύγων που έχασαν πρωτίστως αγαπημένα πρόσωπα αλλά και το βιος τους ολόκληρο. Η απαξίωση και η περιφρόνηση από τον γηγενή πληθυσμό της Ελλάδας («τουρκόσποροι») πληγώνει βαθιά.
Η συγγραφέας γνήσια Ελληνίδα, άνθρωπος με βαθιά ελληνική κουλτούρα αγγίζει κι άλλες παραμέτρους κι άξονες. Προβάλλει το αρχαιοελληνικό σχήμα, ύβρη-τίση-νέμεση-κάθαρση. Απομένει στον αναγνώστη να ανακαλύψει ως το τέλος του βιβλίου αν τα όνειρα παίρνουν σάρκα και οστά με τους αγώνες και την πίστη σ’ αυτά και αν τελικά θα έλθει η λύτρωση και ο καθαρμός.
Και τέλος να ακολουθήσουν την προτροπή «Μη φοβηθείς τον άνεμο»…
Η συνέντευξη με τη συγγραφέα Κατερίνα Λιγκουνάκη (Νοέμβριος 2024)
Πες μας δύο λόγια για σένα, την Κατερίνα.
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Κρήτη, όμως στην πορεία της ζωής μου έζησα αρκετά χρόνια στη Θεσσαλονίκη όπου σπούδασα και εργάστηκα, από το 2000 ζω και εργάζομαι στη Λευκωσία. Η πρώτη μου μεγάλη αγάπη ήταν η γαλλική γλώσσα την οποία επέλεξα ως επάγγελμα και υπηρετώ είκοσι έξι χρόνια τώρα. Η δεύτερη είναι η συγγραφή και η τρίτη ο πολυμερικός πηλός. Το ένα συμπληρώνει το άλλο, μου καλύπτουν διαφορετικές ανάγκες και συνολικά διαμορφώνουν την προσωπικότητά μου. Θεωρώ ότι όλοι είμαστε πολυδιάστατες οντότητες, κάποιοι το έχουν ήδη ανακαλύψει κάποιοι άλλοι όχι ακόμα και θα έπρεπε… Διαβάζω πολύ, στα αγγλικά ως επί τω πλείστον και συνήθως όχι μόνο ένα αλλά και δύο βιβλία ταυτόχρονα, ανάλογα με τη διάθεσή μου. Το αγαπημένο μου είδος είναι αυτό που υπηρετώ και η ίδια, το ιστορικό μυθιστόρημα. Όταν γράφω μία σκηνή που απαιτεί πολλή ψυχολογική κατάθεση, τότε διαβάζω κάτι τελείως διαφορετικό για να αποφορτιστώ, από μοντέρνα λογοτεχνία μέχρι ρομαντικά μυθιστορήματα ή κλασσικούς τίτλους. Από όλα έχω να πάρω κάτι και ως συγγραφέας και ως απλός αναγνώστης.
Τι σημαίνει για σένα η συγγραφή ενός βιβλίου;
Μου αρέσει να γράφω. Όσο μεγάλωνα τα παιδιά μου, έκλεβα χρόνο από εμένα, από τη δική μου ξεκούραση για τη συγγραφή. Τώρα που αυτά μεγάλωσαν και τραβούν σιγά σιγά τον δρόμο τους, αφιερώνω όλο μου τον ελεύθερο χρόνο στη συγγραφή πλέον. Μου αρέσει να βάζω τις λέξεις στο χαρτί και ομολογώ ότι με τίποτα δε συγκρίνεται το αίσθημα που νιώθω όταν γράψω μία σκηνή και βγει όπως ακριβώς την έχω στο μυαλό μου! Η συγγραφή είναι μία πολύπλοκη διαδικασία, που απομυζεί ενέργεια. Έχεις να σκεφτείς το χτίσιμο των χαρακτήρων, την πλοκή, το ιστορικό υπόβαθρο -στη δική μου περίπτωση καθώς γράφω ιστορικό μυθιστόρημα- να μην αφήσεις εκκρεμότητες, να περιγράψεις χωρίς να κουράσεις, να δημιουργήσεις την ατμόσφαιρα που ταιριάζει στην ιστορία σου, να της δώσεις –όπως λέω εγώ- το χρώμα που τη χαρακτηρίζει. Είναι όπως οι ταινίες, άλλες είναι καλύτερες μαυρόασπρες, άλλες έχουν ένα υποτονικό μπλε ή σέπια και η επιλογή αυτή είναι συνειδητή και εξυπηρετεί έναν σκοπό. Επίσης, πρέπει να είσαι έτοιμος να δεχτείς ότι το ογδόντα τοις εκατό από ό,τι γράψεις θα το σβήσεις για να το γράψεις διαφορετικά, θα το αναθεωρήσεις, θα το αλλάξεις. Μέχρι να σου «μιλήσει» … Προφανώς, λοιπόν, η συγγραφή είναι μία διαδικασία επίπονη και μόνο αν την αγαπάς πραγματικά και είσαι έτοιμος να περάσεις από τις Συμπληγάδες αυτές και να βγεις αλώβητος, μόνο τότε το επιχειρείς. Τη λατρεύω, εγώ προσωπικά, και δεν μπορώ να φανταστώ ότι μπορεί να έρθει κάποια μέρα που δεν θα μπορώ να το κάνω αυτό.
Τι σε ενέπνευσε για να γράψεις ένα τέτοιο βιβλίο;
Πάντα ήθελα να γράψω ένα βιβλίο για την Κρήτη. Αλλά δεν ήξερα από πού να το πιάσω… Είναι τόσα πολλά που θα μπορούσα να πω για τον αγαπημένο μου τόπο… Η έμπνευση για το «Μη φοβηθείς τον άνεμο» ήρθε ξαναδιαβάζοντας πριν δύο χρόνια το καλοκαίρι την κυρία Ντορεμί, και είδα με άλλα μάτια, πιο ώριμα την ιστορία της ηρωίδας της Λιλίκας Νάκου που βρέθηκε από τη Γαλλία στην Κρήτη του μεσοπολέμου, στο ακατέργαστο αυτό διαμάντι του Κρητικού Πελάγους. Αυτό το βιβλίο με έκανε να ερευνήσω την κοινωνική κατάσταση της εποχής εκείνης, σε ό,τι όμως αφορούσε τη γυναίκα και τη θέση της σε εκείνο το χρονικό και κοινωνικό πλαίσιο. Κι έτσι, καθώς διάβαζα για τον αγώνα για τα δικαιώματα της γυναίκας, την απαξίωσή της στο ανδροκρατούμενο περιβάλλον της εποχής, τα δειλά βήματα προς τη χειραφέτησή της, σχηματιζόταν στο μυαλό μου και μία διαφορετική γυναικεία φιγούρα που αντιμετώπιζε κάθε ένα από αυτά τα ζητήματα. Η Ιουλία που ήταν παγιδευμένη σε έναν γάμο που δεν τη γέμιζε, η Όλγα που προσπαθούσε να διεκδικήσει τη θέση της στον παραδοσιακά κρατημένο για τους άνδρες χώρο της ιατρικής, η Φωτεινή που ονειρευόταν να γίνει κάτι περισσότερο από αυτό που ο πατέρας της είχε ορίσει για εκείνην… Αυτή είναι η γοητεία αλλά και η δυσκολία του ιστορικού μυθιστορήματος, όλα αυτά που εμείς σήμερα θεωρούμε δεδομένα, κάποτε δεν ήταν παρά ευσεβείς πόθοι, όνειρα άπιαστα και κερδήθηκαν με κόπο και με δυσκολίες. Έπλεξα λοιπόν τις προσωπικές ιστορίες των ηρωίδων μου με όλα αυτά τα σημαντικά βήματα και φυσικά, πρόσθεσα την προσωπική μου πινελιά -ως γνήσια κρητικοπούλα- την ντοπιολαλιά μας, τα χρώματα και τα αρώματα της Κρήτης, την ευωδιά των βοτάνων, τις μουσικές και τους χορούς της Μεγαλονήσου. Έτσι γεννήθηκε το βιβλίο αυτό και ομολογώ ότι το απολαμβάνω και ως απλή αναγνώστρια… άλλωστε, προσωπικά, δεν θα έγραφα ποτέ κάτι που δεν θα διάβαζα.
Ποιο θα είναι το επόμενο σου βήμα;
Στο επόμενο βήμα μου λέω να καταπιαστώ με την πρώτη μου αγάπη, τη Γαλλία και πάλι σε ένα ιστορικό πλαίσιο που λατρεύω, αυτό του 1920. Η νέα εποχή που ξεκίνησε με το τέλος του Μεγάλου Πολέμου και που άλλαξε τα δεδομένα για τις γυναίκες αλλά και για την κοινωνία γενικότερα. Το αγαπημένο μου θέμα είναι οι γυναίκες που μέσα από δύσκολες καταστάσεις και εμπόδια, ψυχολογικά, προσωπικά αλλά και κοινωνικά, ψάχνουν να ανακαλύψουν ποιες πραγματικά είναι και να διεκδικήσουν τον χώρο που τους ανήκει στη ζωή. Το ίδιο έκανε και η Ρενάτε μου στο πρώτο μου μυθιστόρημα «Ρενάτε: Το άσπρο-μαύρο της καρδιάς», το ίδιο και οι τρεις ηρωίδες μου στο «Μη φοβηθείς τον άνεμο». Ποιος άλλωστε δεν βρέθηκε μπροστά σε διλλήματα και δεν κλήθηκε να πάρει αποφάσεις που καθόρισαν το μέλλον του; Όλα μέσα από τη ζωή είναι βγαλμένα, γι’ αυτό και ταυτιζόμαστε με τους ήρωες των βιβλίων που διαβάζουμε και απολαμβάνουμε.
Από το οπισθόφυλλο: Χανιά 1926.Ιουλία, Όλγα και Φωτεινή.Τρεις γυναίκες διαφορετικές μεταξύ τους που η μοίρα θα τις δέσει με μία δυνατή φιλία. Η Ιουλία, μία σύζυγος που λαχταρά μια ζωή πέρα από τον ασφυκτικό κλοιό της κοινωνικής της θέσης, ερωτεύεται τον λάθος άνθρωπο. Η Όλγα, μια νεαρή γιατρός, προσπαθεί να βρει τη θέση της στον ανδροκρατούμενο χώρο της ιατρικής ενώ την καρδιά της τρώει το σαράκι ενός ανομολόγητου έρωτα. Η Φωτεινή, μία νεαρή Κρητικοπούλα, αφήνει τον αγαπημένο της αλλά και τη ζωή στο χωριό για να βοηθήσει την οικογένειά της.Με φόντο τα ώριμα αμπέλια της Κρήτης και με τον νοτιοανατολικό άνεμο να ορμά στα σοκάκια της πόλης, οι γυναίκες αυτές θα βρεθούν αντιμέτωπες με τα πρέπει και τα θέλω τους σε μία κοινωνία που αλλάζει.Θα φοβηθούν τον άνεμο της αλλαγής του καιρού τους που θα σαρώσει τις ζωές τους ή θα αφεθούν στην ορμή του να τις παρασύρει σε μονοπάτια αδιάβατα και έρωτες απρόβλεπτους;
Αναζητήστε το βιβλίο στα βιβλιοπωλεία Parga εδώ.
lasithiotakisa@sppmedia.com
