Ειρήνη Χριστοφόρου
Δαντέλα, βελόνι, κλωστή και υπομονή ήταν τα συστατικά για να κερδίσει «Η κλωστή της υπομονής» το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για Μικρά Παιδιά για εκδόσεις για το 2019. Στόχος της συγγραφέως Σάντης Αντωνίου είναι να περάσει μέσα από το παραμύθι την πολιτιστική μας κληρονομιά για την αθηενίτικη δαντέλα «βενίς», αλλά και να αναδείξει την αξία της υπομονής στα παιδιά.
Κατ’ αρχάς, πες μου πώς νιώθεις γι’ αυτό το βραβείο.
Νιώθω έντονα και ανάμικτα συναισθήματα γιατί για εμάς δεν είναι απλώς ένα βιβλίο και κατ’ επέκταση ούτε απλώς ένα βραβείο. Είναι ένα ζωντανό κομμάτι της άυλης ιστορίας μας, είναι ο κόσμος της Κύπρου, το μεράκι, η αγάπη τους. Η επιβράβευση ήρθε να μας γεμίσει με περισσότερη αγάπη, τιμή, ευθύνη και ευγνωμοσύνη ενώ συνάμα τροφοδότησε ακόμη περισσότερο την ανάγκη μας για να διατηρήσουμε ζωντανή και επίκαιρη την πολιτιστική μας κληρονομιά.
Πες μας λίγα λόγια για το παραμύθι και σε ποιους απευθύνεται.
«Η κλωστή της υπομονής» είναι ένα βιβλίο για παιδιά πάνω από έξι χρόνων και πάνω, με διηλικιακή όμως κατεύθυνση. Είναι ένα εικονοβιβλίο για μικρούς και μεγάλους. Η αφήγηση τοποθετείται χρονικά στις αρχές του 20ού αιώνα, στις γειτονιές της Αθηένου ενώ ενώνει ιστορικά γεγονότα, βιωματικές αφηγήσεις (προφορική ιστορία) και μυθοπλασία. Ο αναγνώστης (παιδί ή ενήλικας) μέσα από το αναγνωστικό του ταξίδι, εξοικειώνεται με την ιστορία των αθηενίτικων δαντελών (γνωστών και ως «βενίς» ή «πιττωτών» και της αθηενίτικης ολόπλουμης δαντέλας), ενώ παράλληλα τοποθετείται ο ίδιος στην καρδιά της ιστορίας του τόπου του με έντονο το στοιχείο της εξερεύνησης.
Το βιβλίο αυτό έχει ως βασικό πυλώνα την ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Πόσο δύσκολο ήταν για σένα να πετύχεις κάτι τέτοιο μέσα από ένα παραμύθι;
Η αλήθεια είναι πως δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Το βασικό συστατικό για να μας πετύχει η συνταγή είναι η πίστη στη θετική επίδραση της ανάπτυξης του αισθήματος της πολιτισμικής ταυτότητας και του ανήκειν στα παιδιά. Απαιτεί μπόλικη δόση αγάπης, αφοσίωσης, υπομονή και πολλή μελέτη (χρειάζεται αρκετή έρευνα). Δεν είναι εύκολο πεδίο, ούτε τόσο επικερδές σε σχέση με άλλες θεματικές. Όμως, με τροφο- δοτεί ο σκοπός (το γιατί το κάνω) και φυσικά το παιξίμιν! Πάντα -σε όλα τα στάδια της δημιουργίας- έχω στον νου μου τα λόγια του πολυ- αγαπημένου μου Χαμπή Τσαγγάρη: «Εγώ εν τζαι δουλεύκω, παίζω. Απολαμβάνω πάντα το παιξίμιν».
Η ιστορία του παραμυθιού είναι εμπνευσμένη από πραγματικά γεγονότα και πρόσωπα;
Πράγματι, η πλοκή του παραμυθιού είναι εμπνευσμένη από πραγματικά γεγονότα με υπαρκτούς πρωταγωνιστές. Η επαφή μας με την αείμνηστη Αναστασία Σέα, την αρχικεντήστρα της Αθηένου, ήταν η πηγή της έμπνευσής μας. Με ενέπνευσε η αγάπη της για την τέχνη της, η ανάγκη της να τη μεταλαμπαδεύει στις νέες γενιές για να μείνει, η στάση της ζωής της καθώς και η ίδια της η ζωή. Μέσα από τις αφηγήσεις της «συστήθηκα» με τον αείμνηστο Σωτήρη Μεστάνα, τον μεγαλύτερο κεντηματέμπορα της περιοχής, ο οποίος επάξια πήρε τον ρόλο του συμπρωταγωνιστή.
Αλήθεια, τι κοινό μπορεί να έχουν μια ατέρμονη κλωστή, μια βαλίτσα γεμάτη αθηενίτικα κεντήματα, ένα τρένο, ένα κορίτσι και δεκαεπτά βήματα στις μύτες των ποδιών της;
Θα το ανακαλύψετε διαβάζοντας το βιβλίο μας!
Η εικονογράφηση του βιβλίου, την οποία έχει κάνει η γνωστή εικαστικός Έλενα Τσιγαρίδου, είναι πολύ εκφραστική και αληθινή. Πώς καταφέρατε να δώσετε αυτό το ευρηματικό αποτέλεσμα;
Μαζί, αυτή είναι η απάντηση και εσωκλείει όλη την ουσία σε τέσσερα μόνο γράμματα. Με την Έλενα μάς ένωσε -όπως συνηθίζουμε να λέμε- η κλωστή της φιλίας κι έκτοτε βελονιάζουμε μαζί συνταξιδιώτες στα μονοπάτια της δημιουργίας. Μαζί ονειρευόμαστε, προβληματιζόμαστε, ανταλλάσσουμε ερεθίσματα, διαφωνούμε, συμφωνούμε, παίζουμε, τρώμε, πίνουμε, παθιαζόμαστε και δημιουργούμε. Συμπληρώνουμε με απόλυτο σεβασμό η μια την άλλην κι αυτό είναι μεγάλη ευλογία. Η Έλενα είναι εξαιρετική εικαστικός -θαυμάζω τη δουλειά της απεριόριστα- και ήμουν σίγουρη πως θα κατάφερνε να ζωντανέψει με τον καλύτερο τρόπο το κείμενο μέσα από μια πραγματικά εξαιρετική εικαστική απόδοση.
Ποια τα επόμενά σου σχέδια; Να αναμένουμε καινούργια ιστορία;
Το επόμενο βιβλίο σιγοψήνεται... εδώ και δυο χρόνια! Η αλήθεια είναι πως με έχει συναρπάσει, νιώθω λες και ακολουθεί μια ατέρμονη ιεροτελεστία: έρευνα, γράψιμο, παύση, έρευνα, γράψιμο, αγκάλιασμα, παύση και πάλι απ’ την αρχή! Τώρα, είμαι (θέλω να πιστεύω) στα τελειώματα και μετά θα το εναποθέσω στα χέρια της συνοδοιπόρου μου, της Έλενας Τσιγαρίδου για να το ζωντανέψει.
Τι εύχεσαι για το 2021;
Υγεία, πρώτα υγεία -να βγούμε αρτιμελείς με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες απ’ όλη αυτή τη δοκιμασία- κι έπειτα άπλετο φως σε όλους μας και ταξίδια!
INFO: Το παραμύθι εκδίδεται με συγχρηματοδότηση από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και με τη στήριξη της Κυπριακής Εθνικής Επιτροπής UNESCO. Την εικονογράφηση του βιβλίου ανέλαβε η βραβευμένη εικαστικός Έλενα Τσιγαρίδου.
