*Η συνέντευξη κυκλοφόρησε στο must Απριλίου.
Η Ζωή είναι από τις προσωπικότητες που ήθελα να γνωρίσω και προσωπικά, μιας και η μόνη εικόνα που έχω για το πρόσωπο της, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι, είναι μέσα από την οθόνη. Με έχει εντυπωσιάσει η αλήθεια η ηρεμία και η θετικότητα που έχουν οι ομιλίες της. Στην συνάντηση μας το τεράστιο χαμόγελο της, το οποίο μονίμως κρύβει πίσω από την μάσκα, με αφοπλίζει. Όμορφη, δυναμική και πνευματώδεις, μου εξομολογείτε ότι για να ανταπεξέλθει σε όλα που κάνει, είναι γιατί έχει πολύ αγάπη και μεράκι για τη δουλεία της. Αυτοδημιούργητη στη ζωή, με σεβασμό πρώτα από όλα τον εαυτό της. Συνέντευξη στην Ειρήνη Χριστοφόρου
Πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια;
Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη και τα παιδικά μου χρόνια ήταν αναμφίβολα χρόνια ανεμελιάς και παιχνιδιού. Μου έχουν αφήσει μία γεύση ευτυχίας, με μια επίγευση γλυκιάς νοσταλγίας.
Μια ωραία ανάμνηση που κρατάτε;
Δεν θα εστιάσω σε μία μεμονωμένη παιδική ανάμνηση, αλλά στο συναίσθημα που απορρέει, και είναι αυτό της ανέμελης παιδικότητας. Δυστυχώς όσο μεγαλώνουμε το λησμονούμε. Εάν ψάξουμε και βγάλουμε το παιδί που συνεχίζουμε να έχουμε όλοι μέσα μας, τότε ίσως ο κόσμος να γίνει καλύτερος…
Μικρή τι ονειρευόσασταν να γίνετε;
Απ’ όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, πάντα ονειρευόμουν να γίνω γιατρός. Νομίζω ότι η ιατρική εναρμονίζεται πλήρως με την προσωπικότητα και τις αρχές μου, όπως της δοτικότητας, της συνεισφοράς στη γνώση και της εξέλιξης της ανθρωπότητας. Συνεχίζω με πλήρη επίγνωση ότι ο χώρος που εργάζομαι είναι αδιαμφισβήτητα δύσκολος και ανταγωνιστικός, αλλά προασπίζομαι όσο μπορώ τη δύναμη της θετικής ενέργειας και την ηθική της επιστήμης, σε όλες τις συνθήκες. Αυτό είναι το όνειρό μου από μικρό παιδί.
Τι είναι η ιατρική για εσάς;
Η ιατρική είναι και θα είναι για μένα λειτούργημα, και έπειτα επάγγελμα. Η ιατρική είναι η κορωνίδα των επιστημών και ο συγκερασμός γνώσης με γνώμονα την υγεία και το ευ ζην. Το ευ ζην προϋποθέτει την επίτευξη της σωματικής και ψυχικής υγείας του ανθρώπου και οδηγεί στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του, φτάνοντάς τον στην κατάσταση της ευτυχίας. Για μένα προτεραιότητα ήταν να προάγω το ευ ζην στη δουλειά μου. Δεν προέκυψε, αλλά ήταν στόχος μου.
Στην Κύπρο πώς βρεθήκατε;
Πραγματικά τυχαία. Όταν γύρισα από την εξειδίκευσή μου από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα, έψαχνα να δραστηριοποιηθώ σε αυτό που αγάπησα, τον έλεγχο και την πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων. Έτσι αναζητώντας αρχικά στο διαδίκτυο ξεκίνησε η ακαδημαϊκή μου καριέρα στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Το ίδιο και η αρχική συμμετοχή μου στην Συμβουλευτική Επιτροπή. Βέβαια, είμαι από τα άτομα που θεωρούν ότι το «τυχαίο» δεν είναι «λάθος» στη συνάρτηση της ζωής αλλά αντίθετα κομμάτι της συνάρτησης και εναπόκειται σε εμάς να το αξιοποιήσουμε με τον τρόπο που επιθυμούμε. Όλα στη ζωή είναι θέμα ελεύθερων αποφάσεων.
Τι γνωρίζατε για το νησί πριν να έρθετε;
Δεν είχα επισκεφθεί ποτέ την Κύπρο, όμως είχα πολύ καλούς φίλους και συνεργάτες. Για μένα ήταν το νησί της Αφροδίτης, μία χώρα με απίστευτη φυσική ομορφιά, με γνήσιους Έλληνες και ιδιαίτερη ιστορία. Γνώριζα και ένιωθα τον πόνο της πρόσφατης ιστορίας που βίωσε το νησί, γιατί προέρχομαι από οικογένεια που βίωσε τη Μικρασιατική Καταστροφή. Το «δεν ξεχνώ» το υποστηρίζω όχι για να μας αφήνει πληγές αλλά για να μαθαίνουμε από την ιστορία και να προχωράμε στο μέλλον πιο σοφοί.
Έχει ήδη περάσει ένας χρόνος που έχετε εγκατασταθεί εδώ. Πώς είναι η εμπειρία σας από την Κύπρο μέχρι στιγμής;
Το έχω δηλώσει ξανά ότι είναι μεγάλη χαρά και τιμή που έχω εγκατασταθεί στην Κύπρο. Η εγκατάστασή μου στην αρχή δεν ήταν αρμονική λόγω της πανδημίας. Με το πρώτο κύμα και κατά τη διάρκεια του lockdown, είχα μείνει αρχικά με μία μικρή βαλίτσα και χωρίς σπίτι. Αποφάσισα, όμως, να μείνω παρά τις πρακτικές δυσκολίες. Και έτσι ξεκίνησε το «μαγικό» κομμάτι της εμπειρίας μου στην Κύπρο. Πήρα τόση αγάπη και υποστήριξη από τον κόσμο. Θα μπορούσα πραγματικά να γράψω σελίδες. Βίωσα την ουσιαστική έννοια της φιλοξενίας. Άλλωστε, οι δύσκολες καταστάσεις ενώνουν τους ανθρώπους. Για να το κλείσω, θα πω απλώς ότι νιώθω πραγματική ευγνωμοσύνη στην «αγκαλιά» που βίωσα τόσο στον προσωπικό όσο και στον επαγγελματικό τομέα. Αυτή είναι η εμπειρία μου.
Τι απολαμβάνετε περισσότερο να κάνετε, κάτω φυσικά από τις δεδομένες περιστάσεις;
Μη με παρεξηγήσετε, αλλά ειλικρινά νομίζω ένας ξεκούραστος ύπνος. (γέλια)
Το lifestyle της Κύπρου σάς γεμίζει; Έστω και αυτό το λίγο που έχετε ζήσει βάσει των καταστάσεων.
Θεωρώ ότι η Κύπρος είναι μοναδική χώρα στο κομμάτι του lifestyle με πολλή δυναμική για το μέλλον. Πιθανότατα αυτό να οφείλεται στην πολυπολιτισμικότητα και στην ιστορία της, στη συνύπαρξη διαχρονικά πολλών εθνικοτήτων και ανθρώπων διαφορετικών πολιτισμών στο νησί. Η πολιτισμική διαφορετικότητα είναι λογικό να εκφράζεται όχι μόνο μέσω διαφορετικών προτύπων ζωής και διαβίωσης, αλλά και με διαφορές στον ενδυματολογικό κώδικα, στην τέχνη καθώς και τη φιλοσοφική θεώρηση του κόσμου. Διακρίνω ένα πλουραλισμό στο lifestyle χωρίς όμως η χώρα να χάνει την ταυτότητά της. Γι’ αυτό χρησιμοποίησα πριν και τον όρο «μοναδικός», και ναι, με γεμίζει.
Είχατε την ευκαιρία να γνωρίσετε το νησί; Υπάρχει κάτι που ξεχωρίσατε;
Ναι, έχω γυρίσει διάφορα μέρη σε διάφορες επαρχίες, είτε ορεινά είτε παραλιακά. Αυτό που μου έχει κάνει εξαιρετική εντύπωση είναι ο φυσικός πλούτος του νησιού. Βλέπεις τον φοίνικα δίπλα στην ελιά. Το βουνό δίπλα στη θάλασσα. Τι ξεχώρισα; Την πράσινη γραμμή, τα τείχη και τα συρματοπλέγματα. Μια ιστορία που ζωντανεύει.
Θα επιλέγατε να ζήσετε για πάντα εδώ ή έχετε θέσει κάποιο deadline;
Στη ζωή μου λόγω των σπουδών μου έχω μείνει σε διάφορες χώρες και πόλεις στην Ευρώπη και στην Αμερική. Αυτό που έμαθα μεγαλώνοντας είναι ότι πρακτικά ο τόπος δεν είναι αυτός που σε κάνει ουσιαστικά ευτυχισμένο αλλά οι συνθήκες και το πλαίσιο ζωής που επιλέγεις. Άρα, ναι, εφόσον οι συνθήκες προσωπικά και επαγγελματικά το επιτρέπουν, θα ήθελα να μείνω μόνιμα στην Κύπρο. Όσον αφορά τα deadlines, πιστέψτε με, έχω αρκετά επαγγελματικά, στη ζωή καλά είναι να αφήνεσαι και λίγο… Όχι μοιρολατρικά, βέβαια. Δημιουργικά, να γεύεσαι και να ζεις τις στιγμές.
Φίλους κάνατε;
Ναι, έχω κάνει στην Κύπρο, όπως λέω πάντα, λίγους και καλούς.
Νιώσατε ποτέ μόνη σε μια ξένη χώρα;
Εννοείται. Κυρίως στις ΗΠΑ. Τελείωνα τη δουλειά μου στο νοσοκομείο περίπου στις έξι τοπική ώρα. Ήταν ξημερώματα για Ελλάδα. Άρα εκ των πραγμάτων αποξενώνεσαι.
Πώς είναι η καθημερινότητά σας;
Η καθημερινότητά μου, εν μέσω πανδημίας, έχει πολύ πρωινό ξύπνημα, πολύ διάβασμα, πολλά meetings, πολύ στρες, πολλά deadlines.
Αθλείστε;
Αθλούμουν. Είμαι άτομο που υποστηρίζει το «νους υγιής εν σώματι υγιεί». Προσπαθώ να γυμναστώ στο σπίτι αυτή την περίοδο.
Ποια είναι η ρουτίνα ομορφιάς σας;
Δεν έχω ρουτίνα ομορφιάς, απλώς προσέχω να μην κάνω καταχρήσεις.
Στην αρχή της πανδημίας, ποιες ήταν οι σκέψεις σας για την εξέλιξή της;
Πριν την ανακοίνωση του ΠΟΥ, η αλήθεια είναι ότι παρά το γεγονός ότι έχω εξειδικευτεί σε αυτόν ακριβώς τον χώρο στις ΗΠΑ, στις επιδημίες και στον έλεγχό τους, δεν είχα συνειδητοποιήσει πραγματικά τι θα επακολουθούσε. Έπειτα έτρεξαν όλα τόσο γρήγορα. Είναι μια πρωτόγνωρη κρίση στην ιστορία της ανθρωπότητας. Τεράστια ποσοστά αβεβαιότητας στην αρχή. Για κάθε επιστήμονα που θέλει να πρεσβεύει την τεκμηρίωση στην αρχή βρεθήκαμε να αντιμετωπίζουμε ένα αόρατο εχθρό και πολλά κενά γνώσης. Άρα, οι σκέψεις ήταν παγκόσμια πώς θα ενωθούμε ώστε να επιταχύνουμε τη γνώση, να μειώσουμε τα ποσοστά αβεβαιότητας και να συμβάλλουμε όσο το δυνατόν συντομότερα στον έλεγχό της.
Θεωρείτε ότι θα λήξει σύντομα;
Νομίζω ότι γίνεται μία τεράστια προσπάθεια να μεταστρέψουμε την πανδημία σε μία ενδημική λοίμωξη, όπως αυτή της γρίπης. Σίγουρα ο εμβολιασμός έναντι της COVID-19 θα παίξει καθοριστικό ρόλο. Τώρα είμαστε σε μία ιδιαίτερα κομβική φάση, αναμένουμε μέχρι το καλοκαίρι να πετύχουμε σημαντική ύφεση. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι πρέπει να δούμε συντονισμένα πώς θα κινηθούμε και τον επόμενο χρόνο. Κάθε φυσικό φαινόμενο άλλωστε έχει μία αρχή και ένα τέλος. Όλοι μας προσπαθούμε να επιταχύνουμε το τέλος. Γι’ αυτό πολλές φορές φαινόμαστε σκληροί προς τον κόσμο. Κανένας δεν ζητάει να είναι τέλειος, απλώς να προσέχει. Είμαστε μαζί με τον κόσμο σε αυτό τον αγώνα που αποδείχθηκε μαραθώνιος. Και μαζί θα τα καταφέρουμε.
Η πανδημία έχει αλλάξει τη ζωή σας; Σας έχει επηρεάσει ψυχολογικά;
Προφανώς και έχει αλλάξει η ζωή μου και έχει επηρεαστεί η ψυχολογία μου, όπως και όλων των πολιτών. Βιώνω τη μη κανονικότητα, την πίεση, την αβεβαιότητα, την αποξένωση εδώ και ένα χρόνο. Από την άλλη πλευρά, όμως, προσπαθώ να είμαι στοχοπροσηλωμένη. Νιώθω μέσα μου ένα εσωτερικό χρέος να βοηθήσω από τον τομέα μου όσο περισσότερο μπορώ. Και παράλληλα νιώθω μία εσωτερική δύναμη που προστάζει ότι πρέπει ο καθένας μας να συνεχίσει. Όλα είναι σχολείο, μαθαίνουμε και προχωράμε μπροστά σε κάθε συνθήκη.
Όλη αυτή η κατάσταση που περνάμε τον τελευταίο χρόνο θα μας αφήσει κάποια κατάλοιπα;
Είτε το δούμε αμιγώς επιστημονικά είτε ανθρώπινα, η παρούσα πανδημία χαρακτηρίστηκε ως η πανδημία της μοναξιάς, της αβεβαιότητας και των ανισοτήτων. Θέλει πολλή δουλειά αλλά εξαρτάται από εμάς τους ίδιους να μην επιτρέψουμε να μας αφήσει κατάλοιπα. Δεν είμαι ειδικός επί του θέματος. Όμως, σε ανθρώπινο επίπεδο, όπως όλοι μας άλλωστε, έχω περάσει από φάση καταθλιπτικού συναισθήματος, ευτυχώς όχι κατάθλιψη, και πιστέψτε με, δεν θα ντρεπόμουν να το πω γιατί έχω μάθει να σέβομαι τις ασθένειες, και τις ψυχικές, ως γιατρός. Αυτό που θα μπορούσα να συμβουλέψω όσα άτομα το βιώνουν είναι να σκεφτόμαστε θετικά, αυτό είναι το όπλο μας. Και πιστέψτε με, ο εγκέφαλος έχει πλαστικότητα και στους ενήλικες. Κάθε άτομο έχει τη δύναμη να βγει από τις δύσκολες καταστάσεις πιο δυνατό, πιο σοφό. Το λέω εκ πείρας.
Απομονώνετε κάτι θετικό;
Δεν υπάρχει ένα θετικό αποτέλεσμα, υπάρχουν πολλά. Απλώς στην παρούσα φάση, λόγω της συνεχόμενης πίεσης, κούρασης/εξουθένωσης, των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων δεν είναι ακόμα τόσο εμφανή. Θα ήθελα να γράψω ένα άρθρο για τα θετικά αποτελέσματα. Για συντομία χρόνου θα αναφερθώ σε ένα, στην επίγνωση (awareness). Είμαστε όλοι πλέον πιο ώριμοι σε θέματα προσωπικής και κοινωνικής επίγνωσης, σε θέματα δημοσίας υγείας, σε θέματα πρόληψης λοιμώξεων. Δεν μπορούμε να φανταστούμε πόσο ισχυρό όπλο είναι αυτό για το μέλλον.
Πιστεύετε ότι έχετε αναδειχθεί μέσα από την πανδημία;
Ναι, εννοείται. Ο στόχος μου, όμως, ειλικρινά δεν είναι να αναδείξω εμένα, αλλά να προβάλω τη σημασία τού να είναι ο επιστήμονας ανθρώπινος, ειλικρινής και απλός, κοντά στον κόσμο και όχι αποκομμένος από αυτόν. Επίσης, προσπαθώ να προβάλλω την ισότητα των δύο φύλων στον εργασιακό χώρο, ότι μία επιστήμονας μπορεί και οφείλει να είναι παράλληλα και γυναίκα χωρίς να στερείται επιστημονικότητας και σεβασμού. Τέλος, αυτό που θέλω να αναδείξω είναι η ομαδική δουλειά. Η συνεργατική δουλειά κάνει τη διαφορά και αυτό προασπίζομαι και στην καθημερινότητά μου και στη διαχείριση της πανδημίας.
Είσαστε μέλος της επιδημιολογικής ομάδας που συμβουλεύει τον υπουργό Υγείας για να θέματα του κορωνοϊού αλλά και η εκπρόσωπος της χώρας στο δίκτυο δοκιμών εμβολίων «VACCELERATE». Πόσο δύσκολο είναι αυτό σε σχέση με το πρόγραμμά σας και την προσωπική σας ζωή;
Έχω πολλή αγάπη και μεράκι για τη δουλειά μου. Επειδή είμαι αυτοδημιούργητη στη ζωή μου, έχω μάθει πρώτα από όλα να σέβομαι τον εαυτό μου αλλά να αντιλαμβάνομαι και τη σημασία της προτεραιοποίησης. Άρα σέβομαι τη θέση και τον ρόλο που έχω αναλάβει ως σύμβουλος του υπουργού Υγείας και αντιλαμβάνομαι πλήρως την ευθύνη που έχω ως μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής κατά τη διάρκεια μιας τόσο σοβαρής κρίσεως. Αναπόφευκτα, λοιπόν, η δουλειά μου είναι η προτεραιότητά μου και εύχομαι αυτό να είναι κατανοητό και στα άτομα που είναι κοντά μου στην προσωπική μου ζωή. Όσον αφορά το νέο πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής VACCELERATE, είναι τιμή και αναγνώριση που διακεκριμένοι παλιοί συνάδελφοι από το εξωτερικό, κυρίως από τη Γερμανία, μου έκαναν την πρόταση να ενταχθώ στη Συντονιστική Ευρωπαϊκή Επιστημονική Ομάδα που έχει συντάξει το πρωτόκολλο και τον σχεδιασμό του νέου Ευρωπαϊκού Δικτύου που αφορά την κλινική έρευνα για τα εμβόλια COVID-19. Μεγαλύτερη τιμή είναι ότι σε αυτήν την ευρωπαϊκή προσπάθεια εκπροσωπώ την Κύπρο.
Υπάρχουν αποφάσεις για μέτρα ή χαλαρώσεις που δεν έπρεπε να ληφθούν;
Η στρατηγική διαχείρισης της πανδημίας βασίζεται δυναμικά στη γνώση και την πορεία της πανδημίας. Όπως προανέφερα, η παρούσα υγειονομική κρίση είναι πλέον σαφώς και οικονομική και κοινωνική κρίση. Η αβεβαιότητα και τα κενά γνώσης είναι ένας γεγονός που όλοι οριζόντια βιώσαμε, από τον αρχηγό κάθε κράτους μέχρι τον πολίτη. Πάντοτε ήθελα να έχω συνέπεια σε αυτά που δήλωνα και πάντοτε έλεγα να πάμε με σταθερά και μικρά βήματα και στα μέτρα υπήρχε πάντοτε αξιολόγηση και επανεκτίμηση. Νομίζω ότι η Κύπρος, παρά τις σημαντικές δυσκολίες που βιώσαμε, διαχειρίστηκε με αξιοπρέπεια, σύνεση τη δύσκολη κατάσταση και με πραγματικό γνώμονα την προστασία και την προάσπιση της υγείας, του πολυτιμότερου αγαθού μας. Αυτό έχει φανεί και από τους δείκτες μας.
Η Ευρώπη άργησε να αντιδράσει στο θέμα του εμβολίου;
Τουναντίον. Νομίζω, πρώτον, ότι η διαδικασία αξιολόγησης των εμβολίων από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων έγινε με απόλυτη διαφάνεια, οργάνωση και ταχύτητα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάφερε διαμέσου της κεντρικής διαδικασίας προαγοράς εμβολίων την ταυτόχρονη, αναλογική και στο ίδιο κόστος παραγγελία εμβολίων για όλα τα κράτη μέλη. Βέβαια, προβλήματα υπήρχαν και αφορούν κυρίως την παραγωγική διαδικασία, τους χρόνους και τη διανομή των εμβολίων και ήταν λογικό λόγω των τεράστιων αναγκών κάλυψης του πληθυσμού παγκοσμίως. Περιθώρια βελτίωσης υπάρχουν και ίσως να εντοπίζονται και στη δίκαιη και αναλογική διανομή εμβολίων παγκοσμίως. Ο εμβολιασμός έναντι της COVID-19 πρέπει να γίνει συντονισμένα και παγκόσμια, ειδεμή δεν θα πετύχουμε τον κοινό στόχο της παγκόσμιας ύφεσης της πανδημίας.
Τι θα συμβουλεύατε κάποιον που φοβάται ή αρνείται να κάνει τον εμβολιασμό;
Γενικά για τον εμβολιασμό, θα έλεγα ότι είναι αδιαμφισβήτητα ο βασικός πυλώνας στην προληπτική ιατρική ώστε να εξαλείψουμε λοιμώδη νοσήματα και η αξία του είναι αποδεδειγμένη. Για την πανδημία, ότι είναι ο βασικός δρόμος για την επιστροφή στην κανονικότητα. Για όσους φοβούνται, νομίζω ότι τα δεδομένα μιλούν, έχουν εμβολιαστεί πλέον εκατομμύρια ανθρώπων και η τεκμηρίωση σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων αυξάνεται εκθετικά και με πραγματικά δεδομένα, δηλαδή δεδομένα μετά τις κλινικές μελέτες. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι κάτι που ο κόσμος πολλές φορές παρερμηνεύει. Ακόμα και η ασπιρίνη που τη δίνουμε σε εκατομμύρια ασθενών σε κάποιους λίγους μπορεί να εμφανίσει ανεπιθύμητο σύμβαμα. Τι σημαίνει αυτό, ότι αναιρείται η αξία του εν λόγω φαρμάκου; Όχι προφανώς, αυτό που χρειάζεται είναι συνεχής επαγρύπνηση και απόλυτη διαφάνεια. Και οι δύο αυτοί πυλώνες λειτουργούν και απόδειξη αυτού είναι και η πρόσφατη ενημέρωση σχετικά με το εμβόλιο της Astra Zeneca.
Επίσης, είστε η αντιπρόσωπος της Κύπρου στους επικεφαλής επιδημιολόγους της Ευρώπης. Πώς είναι η εμπειρία της συμμετοχής σας;
Πρόκειται για μία εξαιρετική πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μία ηλεκτρονική πλατφόρμα όπου πραγματοποιούνται τακτικές συναντήσεις με τους επιστημονικούς εκπρόσωπους των κρατών μελών υπό την προεδρία της επιτρόπου Υγείας, κυρίας Στέλλας Κυριακίδου. Ο στόχος είναι αφ’ ενός η τακτική ενημέρωση, ο διάλογος και η ανταλλαγή εμπειριών, γνώσεων, και αφ’ ετέρου η εναρμόνιση των διαδικασιών. Η τακτική ενημέρωση αφορά την επιδημιολογική κατάσταση της Ευρώπης από την πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) αλλά και ό,τι αφορά τα εμβόλια COVID-19 από την πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ). Μπορεί να συμμετέχω σε διάφορες ευρωπαϊκές επιστημονικές επιτροπές, όμως η συγκεκριμένη εμπειρία είναι μοναδική διότι αντιλαμβάνεσαι άμεσα ότι αυτό που βιώνουμε εδώ το βιώνει και το Βέλγιο, και η Εσθονία και η Γερμανία. Δεύτερο δίδαγμα είναι η απλότητα των επιστημόνων. Απλοί στις κουβέντες και στην προσέγγιση, ανεξαρτήτως βιογραφικού και θέσεως.
Σας έχει εντυπωσιάσει κάποιος άνθρωπος μέσα σε όλη αυτή την πορεία σας;
Γενικά δεν έχω πρότυπα στη ζωή μου. Πιστεύω σίγουρα στη μοναδικότητα και αξία του κάθε ανθρώπου.
Πώς αντιμετωπίζετε όλη αυτήν την ένταση αλλά κυρίως την ευθύνη που έχετε;
Υπάρχει ολόκληρη επιστήμη γύρω από το θέμα διαχείρισης άγχους και έντασης. Ειδικά τα άτομα που έχουν υψηλό αίσθημα υπευθυνότητας, εάν δεν εκπαιδευτούν ορθά, μπορεί να οδηγηθούν σε ενοχικότητα και συνεχή ψυχολογική φθορά. Αυτό που βοηθάει είναι η συνεχής αυτοαξιολόγηση. Δεύτερον, οργάνωση και αξιολόγηση των καταστάσεων. Τρίτον, προσαρμοστικότητα. Και το τελευταίο και σημαντικότερο, καθαρή συνείδηση. Αυτή είναι η αρχή και το τέλος όταν αναλαμβάνεις την όποια ευθύνη.
Έχετε δεχθεί καθόλου bullying από την υπόλοιπη επιστημονική ομάδα λόγω του ότι η ειδίκευσή σας είναι στην παιδιατρική ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο;
Κατ’ αρχάς, έχει γίνει παρερμηνεία, δεν είμαι στη συμβουλευτική επιτροπή μόνο με την ιδιότητα του παιδιάτρου, αλλά και λόγω της εξειδίκευσής μου στην επιδημιολογία, τον έλεγχο και την πρόληψη λοιμωδών νοσημάτων στο Παγκόσμιο Κέντρο Αναφοράς του Νοσοκομείου Johns Hopkins των ΗΠΑ και είμαι πολύ περήφανη για τις γνώσεις και την εμπειρία μου εκεί, δεδομένου ότι ήμουν η μόνη Ελληνίδα που φοίτησε με υποτροφία. Επίσης, φαντάζομαι ότι η επιλογή μου έχει να κάνει και με τα μεταπτυχιακά μου σε συναφή αντικείμενα αλλά και με την προηγούμενη εμπειρία μου ως άμισθης επιστημονικής συμβούλου στην Επιτροπή Αξιολόγησης Καινοτόμων Φαρμάκων και Εμβολίων στο Υπουργείο Υγείας της Ελλάδος. Δεν έχει νόημα να σας εξιστορήσω το βιογραφικό μου ούτε να αναφέρω αν έχω δεχθεί bullying. Απλώς, όπως σας είπα, έχω μάθει να αγνοώ και να επικεντρώνομαι στους στόχους. Δεν με αφορά ούτε το bullying ούτε τα κακεντρεχή σχόλια με σκοπιμότητες σε οποιονδήποτε χώρο. Για μένα σημασία έχει η ομαδική δουλειά και αυτό προασπίζομαι και στην επιστημονική ομάδα.
Τι σας λέει ο κόσμος που σας βλέπει στον δρόμο;
Το πρώτο είναι ότι, όταν με βλέπουν, ανεβάζουν τη μάσκα εάν δεν την φορούν ορθά. Εκεί προσπαθώ να τους εξηγήσω ότι δεν τη φορούν για μένα ή για τον έλεγχο, αλλά για τη δική τους προστασία. Γενικά, όπως σας είπα, έχω πάρει πάρα πολλή αγάπη και καλοσύνη και αυτή είναι τεράστια δύναμη να προχωρήσουμε όλοι. Κάποιοι ρωτούν «Γιατί μας κλείσατε;» και κάθε φορά προσπαθώ να εξηγήσω όσο μπορώ ότι δεν υπάρχει αυτοί και εμείς, κανένας δεν έχει διαστροφή να κλείνει μια κοινωνία, ο στόχος μας είναι κοινός και αυτή είναι η αλήθεια.
Δεχθήκατε απειλητικά ή περίεργα μηνύματα στα social media σας;
Γενικά, μέχρι στιγμής είχα ενεργοποιήσει μόνο τον επαγγελματικό μου λογαριασμό στο linkedin και ποτέ δεν είχα λάβει απειλητικά ή περίεργα μηνύματα. Το αντίθετο, έχω πολύ εποικοδομητική συνομιλία-επικοινωνία γενικά μέσω των media. Εάν ρωτάτε όμως, ναι, έχω δεχθεί περίεργη προσέγγιση εκτός social media, αλλά το θέμα έχει λυθεί.
Είστε λέκτορας παιδιατρικής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο. Έχετε αντιμετωπίσει ποτέ σεξισμό;
Το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο είναι η επαγγελματική μου οικογένεια και η κοσμήτορας της Ιατρικής με έχει στηρίξει σημαντικά και την ευχαριστώ θερμά γι’ αυτό. Παρελθοντικά έχω βιώσει σεξισμό στον ακαδημαϊκό χώρο. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, άκουσα και την εξής άποψη από καθηγητή πανεπιστημίου: «Συγγνώμη, εσύ γυναίκα μόνη, πώς επιβιώνεις και έχεις κάνει τόσα πολλά επαγγελματικά;». H απάντηση είναι απλή, και το αναφέρω μόνο για τις νεότερες κοπέλες που θέλουν να σταδιοδρομήσουν. Η συνταγή της επιτυχίας ανεξαρτήτως φύλου είναι να προβάλλουμε μόνο τη δουλειά μας. Η ποιοτική δουλειά είναι το όπλο της διαχρονικής εκτίμησης και αναγνώρισης στην εργασία μας.
Πώς βλέπετε την εξέλιξη της γυναίκας σε αυτές τις ανδροκρατούμενες θέσεις;
Δεν είμαι από τους ανθρώπους που υποστηρίζουν τη διάκριση, τον στιγματισμό και την ανισότητα σε οποιαδήποτε δραστηριότητα και επαγγελματικό χώρο. Η φυλετική διάκριση δεν έχει θέση στην εποχή μας. Οι γυναίκες έχουν αποδείξει εδώ και χρόνια τον δυναμισμό και την αποδοτικότητά τους χωρίς να στερούνται ευαισθησίας. Το αντίθετο, λόγω της φύσης μας, έχουμε υψηλά ποσοστά συναισθηματικής νοημοσύνης, γεγονός που μας επιτρέπει να διαχειριζόμαστε πιο συνετά θέματα κρίσεων. Οι παλιότερες γυναίκες έλεγαν ότι ο άντρας είναι η κεφαλή και οι γυναίκες ο λαιμός που στρέφει το κεφάλι. Ίσως κάτι να ήξεραν από τη σοφία της ζωής…
Ποιοι είναι οι επόμενοι επαγγελματικοί σας στόχοι;
Ο πρωταρχικός μου στόχος είναι να αναδειχθεί η Κύπρος στο νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα VACCELERATE και να ευδοκιμήσει αυτή η ευρωπαϊκή προσπάθεια ώστε να δημιουργηθεί μια νέα υποδομή ετοιμότητας κρίσεων στην Ευρώπη. Ο δεύτερος στόχος μου είναι, εάν μου επιτραπεί, να ασχοληθώ με το θέμα των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων στην Κύπρο, ώστε να μειώσουμε τον κίνδυνο θανάτου από πολυανθεκτικά μικρόβια εντός του νοσοκομείου. Ο τρίτος μου στόχος είναι να ασχοληθώ ξανά με την κλινική παιδιατρική. Επειδή ήμουν μάχιμη παιδίατρος, η επαφή και η φροντίδα των παιδιών μού έχει λείψει. Ο βασικότερος στόχος είναι να προάγω τον εθελοντισμό και τη συμμετοχική δράση των πολιτών σε θέματα κρίσεων. Αυτή η δράση θα μου προσδώσει την μεγαλύτερη ικανοποίηση.
Η δημιουργία οικογένειας είναι μέσα στα πλάνα σας;
Διάβασα κάπου ότι η οικογένεια είναι σαν τα κλαδιά του δέντρου. Παίρνουμε διαφορετικούς δρόμους στη ζωή, όμως οι ρίζες μας είναι για πάντα οι ίδιες. Για εμένα έχει σημασία να συμπορευτείς με τον σύντροφό σου αρμονικά στη ζωή. Αυτός είναι ο πυρήνας της οικογένειας. Το παιδί είναι απότοκο αυτής της αρμονίας. Και τα δύο σημαντικά και θα ήθελα να τα βιώσω. Εάν είναι στο πλάνο, όχι, δεν κάνω πια στη ζωή μου πλάνα, πολλές φορές εμείς κάνουμε σχέδια και ο Θεός γελά… Απλώς είμαι σε φάση που το επιθυμώ και πιστεύω ότι μπορώ να το στηρίξω ώριμα ως πλαίσιο ζωής.
Αλήθεια, τι σας έκανε να αρχίσετε μια νέα ζωή στην Κύπρο; Ίσως μια σχέση;
Έχω μάθει να μη φοβάμαι να κλείνω σελίδες και να τολμώ να ανοίγω νέες σελίδες στο βιβλίο της ζωής μου. Ο στόχος μου είναι να συνεχίσω να εξελίσσομαι και ως επιστήμονας και ως άνθρωπος. Οι δυσκολίες αλλά και οι όμορφες στιγμές με έδεσαν με το νησί. Μακάρι να γίνει και η Ιθάκη μου.
Ποια τα όνειρά σας για το μέλλον;
Επιστροφή στην καθημερινότητα και στην παλιά ρουτίνα, που τόσο κατηγορούσα πριν την πανδημία…
