Tik Tok: «Είναι ντροπιαστικό το πόσo λίγα ξέρουμε»

Η πλατφόρμα του Tik Tok υπάρχει εδώ και αρκετά χρόνια, ωστόσο, μετά την πανδημία έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές σε σχεδόν όλες τις κατηγορίες κοινού. Οι ατελείωτες ώρες στο σπίτι μας ανάγκασαν να «ψάξουμε» νέες συνήθειες και να βρούμε ευχάριστους τρόπους για να περάσουμε την ώρα μας.

Κάπως έτσι, οι περισσότεροι από εμάς βρεθήκαμε μπροστά το φαινόμενο του Tik Tok. Η προβολή, αλλά και η δημιουργία ευφάνταστων βίντεο, μας ενθουσίασαν τόσο πολύ που σιγά-σιγά και με το πέρας των ημερών, η απασχόληση με το Tik Tok έγινε για τους περισσότερους καθημερινή ανάγκη.

Πόσα ξέραμε και πόσα ξέρουμε ακόμη και τώρα που έχει περάσει ο καιρός γι’ αυτή την πλατφόρμα που μπήκε τόσο απρόσμενα στη ζωή μας και τείνει να επηρεάζει αρκετούς σε θέματα ψυχικής υγείας, είτε θετικά, είτε αρνητικά;

Η αλήθεια είναι ότι, ο ακριβής αντίκτυπος που έχει η εφαρμογή στη ζωή των χρηστών παραμένει απροσδιόριστος, ενώ παράλληλα οι επιπτώσεις της λεγόμενης “TikTok-ποίησης” παραμένουν ελάχιστα κατανοητές προειδοποιούν οι ειδικοί εντείνοντας τις ανησυχίες σχετικά με το «αποτύπωμα» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στις συνήθειες και την ψυχική υγεία.

Ο Philipp Lorenz-Spreen, ερευνητής στο Ινστιτούτο Max Planck του Βερολίνου για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη δήλωσε συγκεκριμένα: «Είναι ντροπιαστικό το γεγονός ότι γνωρίζουμε τόσο λίγα πράγματα για το TikTok και τα αποτελέσματά του. Η έρευνα συχνά υστερεί σε σχέση με τη βιομηχανία και αυτό είναι ένα παράδειγμα μιας περίπτωσης όπου αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει μεγάλο πρόβλημα».

Εφόσον η πλατφόρμα του Tik Tok εξακολουθεί να παίρνει ολοένα και περισσότερη δημοτικότητα, ιδιαίτερα σε μικρές ηλικίες, η έλλειψη κατανόησης του τρόπου με τον οποίο το TikTok επηρεάζει τους χρήστες είναι εξαιρετικά ανησυχητική. Για την ακρίβεια, η «γενιά Z», γνωστή πλέον και ως «η γενιά του TikTok», προτιμά την πλατφόρμα από άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αφού τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι σχεδόν έξι στους δέκα εφήβους είναι καθημερινοί χρήστες της εφαρμογής.

Ο Michael Rich, παιδίατρος στο νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης, που μελετά τον αντίκτυπο της τεχνολογίας στα παιδιά, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Οφείλουμε στους εαυτούς μας και στους χρήστες αυτών των πλατφορμών να κατανοήσουμε πώς μας αλλάζουν οι οθόνες που χρησιμοποιούμε και πώς τις χρησιμοποιούμε. ρειαζόμαστε περισσότερες πληροφορίες για να λάβουμε τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με το πώς θα βοηθήσουμε τους νεότερους να κατανοήσουν, πώς να τα χρησιμοποιούν με περίσκεψη και μυαλό - ή να μην τα χρησιμοποιούν καθόλου».

Τι είναι αυτό που κάνει την εν λόγω εφαρμογή τόσο «διαφορετική»;

Έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2021 έδειξε τον τεράστιο αντίκτυπο που έχει το Instagram στην ψυχική υγεία των εφήβων χρηστών, συμπεριλαμβανομένων των αυξημένων ποσοστών διατροφικών διαταραχών μεταξύ των νεαρών κοριτσιών. Ωστόσο, το Tik Tok έχει παρόμοιο επιβλαβές περιεχόμενο και οι ειδικοί προειδοποιούν πως μια σειρά από καινοτόμα χαρακτηριστικά της πλατφόρμας εγείρουν ιδιαίτερες ανησυχίες.

Πιο συγκεκριμένα, διάφορες μελέτες έχουν δείξει πως όταν τα feeds των χρηστών διαμορφώνονται ανάλογα με τις εκάστοτε προτιμήσεις και όχι κατά χρονολογική σειρά, τότε ο αλγόριθμος εμφανίζει συχνά πιο «ακραίο» περιεχόμενο.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι, το εν λόγω μέσο έχει κατηγορηθεί επανειλημμένα για τα επικίνδυνα challenge που έχουν οδηγήσει μικρά παιδιά στον θάνατο. Την ίδια στιγμή, φαίνεται να είναι «ταχύτερο, από οποιαδήποτε άλλη πλατφόρμα, στον εντοπισμό των ενδιαφερόντων», δηλώνει ο Marc Faddoul, συνδιευθυντής της Tracking Exposed, μιας οργάνωσης ψηφιακών δικαιωμάτων που ερευνά τον αλγόριθμο της πλατφόρμας.

Ο αλγόριθμος μπορεί να αναπαράγει υπάρχουσες ανισότητες, μεγαλώνοντας κατά μεγάλο βαθμό τις ανησυχίες για την ψυχική υγεία των μειονοτικών ομάδων, καταγγέλλουν οι ερευνητές. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, οι μαύροι Tik Tokers διαμαρτύρονται εδώ και καιρό πως το περιεχόμενό τους υποβιβάζεται από τον αλγόριθμο, ενώ το 2019 η εταιρεία παραδέχτηκε ότι λογόκρινε βίντεο από χρήστες που είναι άτομα με αναπηρία, υπέρβαρα ή μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας σε μια λανθασμένη προσπάθεια να πατάξει τον εκφοβισμό.