«Κατακαλόκαιρο», Ευαγγελία Χαραλάμπους-Παυτίνου

Εκδόσεις Μωβ Σκίουρος

Σελ. 308

To «Κατακαλόκαιρο» της Ευαγγελίας Χαραλάμπους-Παυτίνου κυκλοφόρησε το 2021. Ωστόσο, εγώ μόλις τώρα το διάβασα. Εδώ, στο blog, συνηθίζω να παρουσιάζω κυρίως νέες εκδόσεις, το «Κατακαλόκαιρο» όμως, παρόλο που είναι έκδοση του 2021, θα ήταν μεγάλη παράλειψη από μέρους μου να μην το συμπεριλάβω στο blog μου. Γιατί, η εμπειρία της ανάγνωσής του, για μένα, ήταν σαν μια μικρή ηλιαχτίδα φωτός και ζεστασιάς στις ψυχρές πρώτες μέρες του Φεβρουαρίου.

Πρόκειται για το πρώτο μυθιστόρημα της συγγραφέως και πρέπει να πω πως είναι εμφανώς μια τολμηρή βουτιά στα βαθιά της λογοτεχνίας, από την οποία η συγγραφέας αναδύεται θριαμβευτικά.

Δεν είναι ένα ακόμα μυθιστόρημα για έρωτες και πάθη ενός καλοκαιριού. Είναι κυρίως ένα ψυχογράφημα των ηρώων του. Είναι το ψάξιμο των αιτιών του κάθε συναισθήματος, της κάθε συμπεριφοράς και αντίδρασης των πρωταγωνιστών του, κυρίως. Μια περιγραφή του κενού της απώλειας, της μοναξιάς και όσων συνεπάγονται. Συμπεριφορές που αναλύονται ή μελετώνται, αν θέλετε, από κάθε οπτική, από κάθε πλευρά, του μεν και του δε. Αυτού που εγκαταλείπεται μα κι αυτού που εγκαταλείπει. Αυτού που βιώνει την απώλεια κι αυτού που τη δημιουργεί βιώνοντας και ο ίδιος μια διαφορετική τάξη πραγμάτων. Ποιος πονά περισσότερο άραγε, ή μήπως και οι δυο το ίδιο;

Συναντούμε κριτική και αυτοκριτική. Μα, ποτέ κανείς δεν δικάζεται. Δεν υπάρχει φταίχτης, δεν υπάρχει θύμα, δεν υπάρχει τιμωρός ούτε τιμωρημένος. Υπάρχουν άνθρωποι που ακροβατούν στα συναισθήματά τους και προσπαθούν να ισορροπήσουν τη συμπεριφορά τους. Προσπαθούν να βρουν το «κατακαλόκαιρό» τους που μπορεί καμιά φορά να είναι τόσο κοντά ενώ την ίδια στιγμή φαντάζει μακρινό.

Είναι εμφανής η συνειδητοποίηση βαθιών ανεπούλωτων πληγών από την παιδική ηλικία που καθορίζουν τους χαρακτήρες της συγγραφέως. Υπάρχουν τραυματισμένοι ενήλικες που πληγώνουν και οι ίδιοι με τα λάθη και τα πάθη τους τα παιδιά τους, παρόλο που θα ήθελαν να είναι καλύτεροι γονείς από αυτούς που είχαν οι ίδιοι. Πόσο μπορεί αλήθεια να το ελέγξει κανείς αυτό τη στιγμή μάλιστα που και ο ίδιος ταλανίζεται ανάμεσα σε ένα σωρό σκέψεις, προβληματισμούς ενώ ακόμα προσπαθεί να ανακαλύψει τον εαυτό του και κυρίως να τον δεχτεί σε μια σκληρή καθημερινότητα, που είναι αλήθεια τόσο διαφορετική από την καθημερινότητα των παιδικών του χρόνων, επίσης σκληρή;

Σε αυτό το μυθιστόρημα που υπάρχει έντονα, που κυριαρχεί η ψυχολογική παρατήρηση των ηρώων από τη συγγραφέα, υπάρχει σαφής αρχή, μέση και τέλος. Το λέω αυτό γιατί, συνήθως στα κείμενα που σκοπός είναι η περιγραφή ή και η ανάπτυξη συναισθημάτων, συχνά δεν δίνεται τόση σημασία στην εξέλιξη, την πλοκή. Δεν υπάρχει κορύφωση και σαφής κατακλείδα. Αφήνονται όλα πιο ρευστά. Αφήνονται να αιωρούνται. Τα πράγματα εδώ όμως είναι διαφορετικά. Περίτεχνα και με εξαιρετική δεξιοτεχνία η συγγραφέας δίνει παλμό στην εξιστόρησή της η οποία έχει απίστευτη πλοκή στην οποία οι ήρωές της μπλέκονται και αναπτύσσονται, αλληλεπιδρούν μέχρι που φτάνουν στην κορύφωση για να αναζητά πλέον ο αναγνώστης εναγωνιωδώς να πιάσει το νήμα που θα τον οδηγήσει στη λύση, στο τέλος. Η σχέση πλοκής και χαρακτήρων είναι αλληλένδετη.

Η συγγραφέας με εργαλεία της τη «μεταφορά» και τις «παρομοιώσεις» καταφέρνει να χαρίσει μέσα από την αφήγησή της σπουδαίες εικόνες στους αναγνώστες της και να τους ταξιδέψει μέσα από εξαιρετικές περιγραφές των τόπων, των δρόμων, των μυρωδιών αλλά και κάθε άλλης λεπτομέρειας από την Αθήνα, στην Ικαρία, στην Κένυα και τη Γαλλία. Έξυπνα εγκιβωτίζει μέσα στην ιστορία της και ένα παραμύθι, «Το αγόρι που ψάχνει τη θεά της Τύχης», το οποίο εκτός του ότι υποβοηθά τη ροή, την εξέλιξη και το δέσιμο, κυρίως το δέσιμο θα έλεγα, λειτουργεί και αλληγορικά βάζοντας τον αναγνώστη σε προβληματισμό. Τον καλεί να αναρωτηθεί, να συσχετίσει το παραμύθι με την ιστορία, με την πραγματικότητα. Ακόμα, ο αναγνώστης ωθείται να βρει δίοδο για ταύτιση ίσως και να φιλοσοφήσει.

Η ιστορία κλείνει με έναν αέρα καλοκαιρινής αισιοδοξίας που χαρίζει χαμόγελα ικανοποίησης στον αναγνώστη της.

Κι αφού λοιπόν είμαστε στον Φεβρουάριο, τον μήνα που καθιερώθηκε να περικλείει τη γιορτή για τον έρωτα και την αγάπη και ενίοτε μυρίζει καλοκαιριές, το «Κατακαλόκαιρο» είναι η ιδανική επιλογή, διαβάστε το!

Αναζητήστε το βιβλίο στα Βιβλιοπωλεία Parga εδώ.

lasithiotakisa@sppmedia.com

Ακολουθεί απόσπασμα από το βιβλίο:

«Θα σε ξαναρωτήσω: γιατί έφυγες;»

«Τη στιγμή που φόρτωνα τα πράγματά μου, μες στη νύχτα, πίστευα ότι θα είναι καλύτερα χωρίς εμένα. Ότι δεν έχω τίποτα να του δώσω. Ότι έχει το δικαίωμα να ζήσει μια πιο φυσιολογική παιδική ηλικία».

Στο δικό μας σπίτι η μιζέρια είχε βγάλει ρίζες στους τοίχους. Μόνο ένταση και καβγάδες ζούσε αυτό το παιδί. Και μετά απομόνωση και μοναξιά. Ο καθένας στο κλουβί του. Ήθελα να πάρω αέρα, δεν γινόταν αλλιώς.

«Γιατί δεν τον πήρες μαζί σου;»

«Γιατί νιώθω άδεια. Νεκρή μέσα μου», παραδέχεται η Ζακλίν.

Σαν ποτάμι που έχει στραγγίσει. Θέλω να χαθώ, να μη σκέφτομαι…

«Έχεις σκεφτεί πόσο θα του κοστίσει όλο αυτό; Για την υπόλοιπη ζωή του;» τη ρωτάει.

«Κάθε λεπτό. Αλλά δεν έχω να του δώσω τίποτα. Δεν έχω», επαναλαμβάνει. Αυτή είναι η αλήθεια της.

«Δεν το βρίσκεις λίγο εγωιστικό; Υπάρχουν γυναίκες που δεν έχουν ούτε τα βασικά για να μεγαλώσουν το παιδί τους, αλλά το παλεύουν. Κι εσύ;»

«Κι εγώ δεν έχω ούτε τα βασικά μέσα μου».

Μια μητέρα με τα δύο της παιδιά περνάει από μπροστά τους. Έχει το ένα στον μάρσιπο και κρατάει το άλλο από το χεράκι. Το μεγαλύτερο παιδάκι τραγουδάει και η μαμά τού χαϊδεύει τα μαλλιά. Η Γαλλίδα νιώθει μια μικρή ναυτία.

«Από τη στιγμή που γίνεσαι μάνα, δεν υπάρχει πια “εγώ”. Το ξεχνάς». Της μιλάει απίστευτα ήρεμα, η φωνή του δεν έχει κανένα χρώμα κι αυτό την πονάει ακόμα πιο πολύ. Για λίγο απολαμβάνουν και οι δύο τη σιωπή.

Ο Άρης ακόμα προσπαθεί να καταλάβει γιατί κάθισε μαζί της. Κάτι τον γοητεύει σ’ αυτήν. Το βλέμμα της, το πόσο εύθραυστη είναι.

Tον Αύγουστο όλα επιτρέπονται. Κανονικά είμαι σε άδεια, και αν δεν μου το ζητούσε η αδερφή μου, δεν θα τη συναντούσα, δικαιολογείται στον εαυτό του.

Τον ιντριγκάρει και κάτι άλλο πάνω της: θέλει να μάθει το γιατί μια μητέρα μπορεί να εγκαταλείψει το παιδί της. Την άφησε να μιλήσει, να το βγάλει από μέσα της, αλλά ακόμα δεν έχει πάρει τις απαντήσεις που να τον καλύπτουν.

«Και τώρα, ακολουθεί μια κρίσιμη ερώτηση. Το έχεις μετανιώσει;» τη ρωτάει.

Η Γαλλίδα το σκέφτεται για λίγο.

«Μετανιώνεις όταν έχεις να επιλέξεις κάτι. Όταν υπάρχει μόνο ένας δρόμος και καμία άλλη επιλογή, πώς να μετανιώσεις; Εγώ όταν έφυγα ήταν σαν να έχει πιάσει φωτιά το σπίτι. Έχεις επιλογή στη φωτιά;»

Ο Άρης το σκέφτεται για λίγο. Αυτό είναι το πρόβλημα με τις ιστορίες. Ο καθένας από τη μεριά του έχει δίκιο. Κανείς δεν φταίει και όλοι φταίνε.

…Νιώθω να γιατρεύομαι ολόκληρη. Δεν σου είπα, βέβαια, από τι, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Είμαι πολύ κοντά στο να βγω από το πηγάδι, να επιστρέψω στην κανονική ζωή.

Φυσιολογική ζωή. Για μένα φυσιολογική ζωή είναι να μην χρειάζεται να κάνω αγώνα κάθε πρωί για να βρω κάτι που θα με κάνει να θέλω να σηκωθώ από το κρεβάτι.

Ελπίζω να είσαι καλά. Γράψε μου τα νέα σου. Baadaye! Kwaheri! Με άλλα λόγια Γεια! Στο επανιδείν! Έτσι, για να μάθεις και λίγα σουαχίλι. Η γλώσσα τους δεν είναι σαν μουσική; Όλα εδώ πέρα είναι μουσική. 

Από το οπισθόφυλλο: Ικαρία, Αθήνα, Κένυα και Γαλλία συναντιούνται σε μια ιστορία που μιλάει για τον έρωτα, την ασύμμετρη γεωμετρία των σχέσεων. Για τη μητρότητα και την πατρότητα, για τα μοτίβα της απώλειας, την τύχη και την ευτυχία, που είναι εξπέρ στο κρυφτό. Ψάξε, ψάξε, δεν θα με βρεις… Ποιος θα τη βρει και ποιος θα μείνει με άδεια χέρια; Και τελικά για πόσο θα κρατήσει το κατακαλόκαιρο; «Θυμάται τον δικό του πατέρα. Απόμακρο. Ανύπαρκτο. Μόνο για να φωνάζει ότι του πειράζουν τα πράγματα και να ασχολείται όλη την ώρα με τα παπούτσια. Όλη του η ζωή τα παπούτσια. Ο Ερμής το μόνο που απολάμβανε ήταν να βρίσκεται σε μια γωνίτσα στο εργαστήριο και να μυρίζει το δέρμα, την κόλλα, τα φρεσκοφτιαγμένα σανδάλια. Αδέρφια δεν είχε. Το μόνο που ήθελε ήταν μια καλή κουβέντα. Ένα “μπράβο, τι ωραία η ζωγραφιά σου!”, κι ας ήταν και έξω από το περίγραμμα. Αγάπησε με λίγο, μπαμπάκα... Παίξε μαζί μου. Έφτιαξα χάρτινα καράβια, ένα για μένα κι ένα για σένα». 

Για τη συγγραφέα: Η  Ευαγγελία Χαραλάμπους-Παυτίνου γεννήθηκε το 1980 στην Πάφο (Κύπρος). Σπούδασε Ελληνική φιλολογία (E.K.Π.Α.) (2001) και θέατρο στο «Νέο Ελληνικό Θέατρο» του Γιώργου Αρμένη (2003). Κατέχει Μεταπτυχιακό και Διδακτορικό δίπλωμα στην Ηθική φιλοσοφία (Ε.Κ.Π.Α.) (2006, 2011). Επιπλέον, το 2020 έχει παρακολουθήσει: α) μέσω e-learning σεμινάριο με Πρακτικές Ασκήσεις Δημιουργικής γραφής (Ε.Κ.Π.Α.) και β) σειρά σεμιναρίων δημιουργικής γραφής με την ομάδα συγγραφέων ΔΙΑΒΑΣΕΙΣ.

Άρθρα της έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα περιοδικά (Ηθική, C.S.R). Έχει συμμετάσχει σε παραστάσεις, εργαστεί ως βοηθός σκηνοθέτης και ως επιμελήτρια σε περιοδικά σε Κύπρο και Ελλάδα. Έχει διακριθεί στον δεύτερο διεθνή λογοτεχνικό διαγωνισμό της ιστοσελίδας του eyelands.gr με θέμα «Ελλάδα» και διήγημά της με τίτλο «Καρτ ποστάλ και βουκαμβίλιες» έχει εκδοθεί σε ανθολογία με τίτλο «Ιστορίες για την Ελλάδα». Έχει διακριθεί στον 3ο διεθνή λογοτεχνικό διαγωνισμό ζωοφιλίας, παραμύθι της έχει διακριθεί στον 19^ο λογοτεχνικό διαγωνισμό Κερατσινίου (Ε.Τ.Ε.Π.Κ.) και έχει διακριθεί στον λογοτεχνικό διαγωνισμό των εκδόσεων Καλλιτεχνείον, με θέμα «Άνθρωπος δίχως προσωπείο». Η συλλογή παραμυθιών της με τίτλο Τζόκο, ο γρύλος και το καραβάνι με τις ιστορίες διακρίθηκε από τον Κυπριακό Σύνδεσμο Παιδικού-Νεανικού Βιβλίου (2021). Διηγήματα, άρθρα και παραμύθια της υπάρχουν στο λογοτεχνικό blog lemilou.blogspot.com, σε λογοτεχνικά περιοδικά: 121 words, Άνευ, koukidaki.gr., diastixo.gr, hartismag, ftactalart, monoklread.gr, peri ou.gr, paideia.news. Στην παρούσα φάση εργάζεται στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου και έχει εκδοθεί το πρώτο της μυθιστόρημα, με τίτλο Κατακαλόκαιρο, από τις εκδόσεις Μωβ Σκίουρος (Οκτώβρης 2021).