Ανδρονίκη Λασηθιωτάκη
«Μια φοράν τζι έναν τζιαιρόν είσιεν έναν βασιλιάν που είσιεν τρεις γιους. Λαλεί του πρώτου να παίξεις μιαν σσιπεθκιάν τζιαι τζιαμαί που εν να ππέσει, εν η κοπέλλα που εν να παντρευτείς». (απόσπασμα)
Μπήκαμε στον τελευταίο μήνα του χρόνου και όλοι λίγο ή πολύ ετοιμαζόμαστε για τη μεγαλύτερη γιορτή της χριστιανοσύνης, τα Χριστούγεννα, αλλά και για να υποδεχτούμε τη νέα χρονιά με την ελπίδα να είναι καλύτερη από αυτή που τελειώνει. Είτε το θέλουμε είτε όχι, αυτές οι μέρες της προετοιμασίας και προσμονής των γιορτών έχουν και άρωμα νοσταλγίας. Πάντα έρχονται στο νου μας οι γιορτές των παιδικών μας χρόνων. Θυμόμαστε με αγάπη και συγκίνηση τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας και τη ζεστασιά των οικογενειακών συνεστιάσεων. Έρχονται στο νου μας τα χρωματιστά λαμπιόνια, μιας άλλης αισθητικής από τη σημερινή, που αναβόσβηναν ρυθμικά στο δέντρο. Έρχονται στο νου οι μυρωδιές όλων των γλυκών και άλλων εδεσμάτων που φτιάχνονταν στο σπίτι με περισσή αγάπη και μαεστρία. Η μυρωδιά από τα ξύλα στο τζάκι, τα γράμματα στον Άη Βασίλη. Έρχονται αναμφισβήτητα στο νου και οι στιγμές της αγκαλιάς και οι αφηγήσεις των παραμυθιών από το στόμα του παππού ή της γιαγιάς μέχρι να μας πάρει ο ύπνος.
Κάθε αφήγηση ξεκινούσε με το μαγικό «Κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη, δώσ’ της κλώτσο να γυρίσει, παραμύθι ν’ αρχινήσει» και όλα τα παιδιά πλησίαζαν και κάθονταν κοντά στη γιαγιά για να ταξιδέψουν με τα λόγια της.
Εγώ είχα την ευλογία να προλάβω την προγιαγιά μου την οποία θυμάμαι να μας διηγείται με εξαιρετικό παραστατικό τρόπο και ευφάνταστους χρωματισμούς στη χροιά της φωνής της, παραμύθια που δεν τα έβρισκε κανείς σε κανένα βιβλίο γραμμένα. Ήταν παραμύθια που τα είχε ακούσει και αυτή σαν παιδί και συνέχιζε να τα διηγείται στα παιδιά, στα εγγόνια και τα δισέγγονά της. Ήταν παραμύθια που έμειναν σαν όνειρο στη μνήμη μου και πια δεν θυμάμαι παρά μόνο μικρές λεπτομέρειες από το καθένα, συνήθως ό,τι με εντυπωσίαζε ή με τρόμαζε.
Αυτές τις μέρες έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο που έκανε την καρδιά μου να σκιρτήσει από χαρά. Διάβασα λαίμαργα την κάθε του σελίδα, πλημμυρισμένη από συγκίνηση. Σ’ αυτό το βιβλίο είναι κατεγεγραμμένη κάθε ιστορία που είχα ακούσει από την προγιαγιά μου. Είναι σ’ αυτό κάθε ιστορία που δεν θυμόμουνα πια. Κι αυτές που με τρόμαζαν, μα ήθελα να ακούω ξανά και ξανά γιατί ήξερα πως ήταν παραμύθι μόνο, κι αυτές που με εντυπωσίαζαν. Όλες γραμμένες και εικονογραφημένες για όλους εμάς που μένουμε πάντα παιδιά. Για εμάς, την τελευταία ίσως γενιά παιδιών που είχε την ευλογία να ακούσει από την φωνή της γιαγιάς και του παππού παραδοσιακά παραμύθια. Για εμάς που αν και δεν θυμόμαστε πλέον αυτά τα παραμύθια θέλουμε να τα κρατήσουμε ζωντανά και για τις νεότερες γενιές.
Είναι ένας θησαυρός της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς μας που αξίζει μια θέση στη βιβλιοθήκη μας και στην καρδιά μας!
Το βιβλίο «Μια φορά τζ’ έναν τζαιρόν» είναι μια συλλογή παραδοσιακών παραμυθιών που διασώθηκαν από στόμα σε στόμα στο πέρασμα των αιώνων. Την πολύτιμη δουλειά της συγκέντρωσης και καταγραφής τους έκανε η Ριάνα Ανδρέου Κωνσταντίνου, την επεξεργασία των κειμένων ο Πανίκος Κωνσταντίνου, το έργο της εικονογράφησης η Αλεξάνδρα Χριστοδούλου και τη γλωσσική επιμέλεια ο γλωσσολόγος Δρ Γιώργος Β. Γεωργίου.
Τα δεκαεννιά παραμύθια που συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο είναι γραμμένα στη σύγχρονη κυπριακή διάλεκτο και κατά τρόπο που μπορεί να την κατανοήσει ο καθένας, ακόμη και όσοι δεν γνωρίζουν την κυπριακή ντοπιολαλιά.
Το λαϊκό παραμύθι, όπως αναφέρεται και στη μελέτη για το ελληνικό παραμύθι που μπορείτε να διαβάσετε εδώ και αξίζει να αφιερώσετε λίγο από τον χρόνο σας, είναι διήγηση φανταστική που κινείται στον κόσμο του υπερφυσικού και του μαγικού και έχει για σκοπό του την τέρψη των ακροατών. Το λαϊκό παραμύθι πριν την ανάπτυξη του μυθιστορήματος ήταν η προφορική λογοτεχνία των ενηλίκων, όπως βεβαιώνει η παρουσία σε αυτό άσεμνων και βίαιων σκηνών ή φιλοσοφικών νοημάτων, που δεν ενδιέφεραν ούτε γίνονταν κατανοητά από το παιδικό κοινό.
Με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε λοιπόν πως, το βιβλίο «Μια φορά τζ’ έναν τζαιρόν» είναι ένα βιβλίο πρώτα για ενήλικες και μετά για τα παιδιά. Είναι ένας θησαυρός της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς μας που αξίζει μια θέση στη βιβλιοθήκη μας και στην καρδιά μας! Αυτά τα Χριστούγεννα δωρίστε το σε όλους τους φίλους σας που παραμένουν παιδιά, δωρίστε το και στο παιδί που κρύβεται μέσα σας.
Αναζητήστε το στο Βιβλιοπωλείο Parga εδώ.
Σύντομα και σε ψηφιακή μορφή στη Read Library
lasithiotakisa@sppmedia.com
