Ανδρονίκη Λασηθιωτάκη
Διαβάστε ένα απόσπασμα εδώ.
Μόλις κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο της Άννας Κουππάνου. Ένα βιβλίο που για μας τους Κύπριους εκτοπισμένους ίσως σημαίνει κάτι παραπάνω. Ένα βιβλίο που διαβάζεται με μια ανάσα φέρνοντας στον νου και πολλά άλλα γεγονότα, επακόλουθα του πολέμου, της παιδικής μας ηλικίας από αυτά που αναφέρονται. Ένα βιβλίο για να μαθαίνουν οι νεαρότεροι και να θυμόμαστε εμείς οι μεγαλύτεροι. Ένα βιβλίο που διαβάζεται με βουρκωμένα μάτια και με πνιγμένους λυγμούς.
Η ιστορία από την οποία εμπνεύστηκε η συγγραφέας δεν ήταν γνωστή. Έχουν γραφτεί τόσα λίγα γι’ αυτήν και έχουν ειπωθεί ακόμα πιο λίγα. Είναι μια ιστορία που κανένας δεν θέλει να μιλά γι’ αυτήν. Κανείς από αυτούς που έζησαν αυτή τη συνθήκη δεν θέλει να θυμάται τον πόνο που του προκάλεσε. Εγώ συγκεκριμένα δεν είχα ακούσει ποτέ τίποτα για αυτήν. Δεν ήξερα για τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα του 1974 που ταξίδεψαν και φιλοξενήθηκαν στην Έλλαδα. Δεν μπορούσα καν να τη φανταστώ. Ήξερα μόνο για τα σημερινά ασυνόδευτα παιδιά που φθάνουν στον τόπο μας.
Η αφήγηση της Κουππάνου είναι άκρως αισθαντική. Ένα παιδί αφηγείται την εμπειρία του. Είμαστε αντιμέτωποι, σαν αναγνώστες, με μια σουρεαλιστική παιδική αθώα πραγματικότητα που ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας και που είναι έτσι δοσμένη από την πέννα της συγγραφέως, που δεν μπορεί παρά να συγκινήσει βαθιά.
Η αφήγησή της αχνοπαίζει πίσω από μια διάφανη γλαφυρή κουρτίνα. Η μικρή ηρωίδα, στον μονόλογό της, συγκινεί με τις εικονοπαραστατικές περιγραφές του κόσμου, του τόπου αλλά κυρίως των όσων αισθάνεται. Η θλίψη, ο φόβος για το άγνωστο, η ανασφάλεια, η αγωνία έχουν εικόνα, έχουν μορφή και χαρίζεται αβίαστα έτσι στον αναγνώστη μια εσωτερική ενόραση των όσων συμβαίνουν στο μυαλουδάκι της. Σε όλα προσπαθεί να δώσει μορφή, υλική υπόσταση και λογική εξήγηση όπως τα βλέπει μέσα από τα παιδικά μάτια της και τα αντιλαμβάνεται η αθώα ψυχή της.
Ευφυέστατα δομημένο κείμενο από την αρχή μέχρι το τέλος. Κάθε υπότιτλος κάθε κεφαλαίου προσδιορίζει το περιεχόμενό του. Έτσι, αν κάποιος θέλει να πάρει μια γεύση στα γρήγορα περί τίνος πρόκειται, μπορεί απλά να διαβάσει τον υπότιτλο κάθε κεφαλαίου με τη σειρά για να διαπιστώσει πόσο εύκολα περνά η αφήγηση των γεγονότων μέσα στον χρόνο. Από το παρελθόν στο τώρα και στο ύστερα. Πώς η θάλασσα γίνεται στοιχείο αλληγορικό και πόσα πολλά μπορεί να σημαίνει. Πώς ο μύθος συνοδεύει και επεμβαίνει στην ιστορία, πώς η πίστη και η θρησκεία. Πώς η αγάπη της μάνας ή της γιαγιάς καθορίζουν και ορίζουν την ύπαρξή μας με τον τρόπο που μας κοιτούν ή με τον τρόπο που μας αγγίζουν, με το πώς μυρίζουν, πώς ντύνονται. Πώς μπορούν να αντικασταθούν κι αν ποτέ μπορούν!
Θα ήθελα να γράψω ένα απόσπασμα που με συγκίνησε περισσότερο σ’ αυτό το βιβλίο, αλλά δυσκολεύομαι πραγματικά να διαλέξω. Με συγκίνησε όσο κανένα άλλο βιβλίο από αυτά που διάβασα τελευταία. Ταυτίστηκα κάποιες στιγμές με τη μικρή ηρωίδα του. Έφερε στο νου μου γεγονότα της δικής μου παιδικής ηλικίας στην προσφυγιά.
«Όταν έχεις μια ιστορία μέσα σου πρέπει να τη λες, [...] Δεν ξέρεις ποιος μπορεί να έχει ανάγκη να την ακούσει. Ποιον θα κάνει καλά μια τέτοια ιστορία». Κατερίνα από την Κερύνεια
Θεωρώ πως αυτό το βιβλίο αδικείται στριμωγμένο στη σειρά του εκδότη του, «Κύκνοι», για ηλικίες 10+. Κανείς ενήλικας που δεν το ξέρει, δεν θα το εντοπίσει εύκολα στο παιδικό τμήμα ενός βιβλιοπωλείου και είναι τόσο κρίμα να στερηθούν αυτό το βιβλίο οι ενήλικες, ειδικά όσοι έχουν μνήμες και σημάδια από αυτή την περίοδο.
Θα κλείσω λοιπόν με μια φράση της μικρής ηρωίδας της ιστορίας, της Κατερίνας από την Κερύνεια, « Όταν έχεις μια ιστορία μέσα σου πρέπει να τη λες, [...] Δεν ξέρεις ποιος μπορεί να έχει ανάγκη να την ακούσει. Ποιον θα κάνει καλά μια τέτοια ιστορία».
Διαβάστε το! Είναι ένα βιβλίο που χρειάζεται να διαβάσει ο καθένας μας για να μάθει, για να μην ξεχνά, για να θυμάται.
Αναζητήστε το βιβλίο στο βιβλιοπωλείο Parga εδώ.
Από το οπισθόφυλλο: Κύπρος, 1974. Η τουρκική εισβολή στερεί από την Κατερίνα Χρυσοστόμου, ένα νεαρό κορίτσι από την Κερύνεια, το χωριό, το σπίτι, ίσως και τον πατέρα της. Μαζί με τον δίδυμο αδελφό της Μιχάλη επιβιβάζονται σε ένα καράβι που ταξιδεύει για την Ελλάδα.
Μαζί τους ταξιδεύουν κι άλλα παιδιά. Εκατοντάδες κορίτσια και αγόρια, χωρίς γονείς, χωρίς άλλα μέλη των οικογενειών τους, κατευθύνονται προς τον Πειραιά με την ελπίδα μιας καινούριας ζωής, προκειμένου να φιλοξενηθούν σε ιδρύματα και οικογένειες και να ξαναπιάσουν το νήμα μιας ήρεμης ζωής.
Η Κατερίνα και ο Μιχάλης βρίσκονται σε μια χώρα που γνωρίζουν μόνο από βιβλία και ιστορίες. Η ζωή όμως τους επιφυλάσσει κι άλλες εκπλήξεις. Θα καταφέρουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και τα εμπόδια που ορθώνονται μπροστά και ανάμεσά τους; Θα τα καταφέρουν μαζί;
Για τη συγγραφέα: Η Άννα Κουππάνου είναι η υποψήφια της Κύπρου για το διεθνές βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν για το 2022 και το 2024. Είναι συγγραφέας, εκπαιδευτικός, Λειτουργός του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου, διδάκτωρ της Φιλοσοφίας της Παιδείας, με πλούσιο ερευνητικό έργο σε θέματα εκπαίδευσης, παιδικότητας, γραμματισμών, λογοτεχνίας, τεχνολογίας κ.ά. Έχει τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας της Κύπρου για Βιβλίο για Μεγάλα Παιδιά και Εφήβους (2005, 2010), με το Α΄ βραβείο του Κυπριακού Συνδέσμου Παιδικού Νεανικού Βιβλίου (2001, 2015), με το βραβείο Λογοτεχνικού Βιβλίου για Παιδιά του περιοδικού Ο Αναγνώστης (2015), με έπαινο από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά (2013) και με αναγραφή στον τιμητικό κατάλογο της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα (IBBY Honour List 2018). Έχει γράψει, μεταξύ άλλων, τα έργα Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε (2015), Η εξαφάνιση της Κ. Παπαδάκου και τι έγινε εκείνο το καλοκαίρι (2017), Τη μέρα που σπάσαμε τον κόσμο (2019), Στο σκοτάδι των σκοταδιών κι ακόμα παραπέρα (2022) και Ο Φοίβος και η φάλαινα (2021).
Το φωτογραφικό υλικό πάρθηκε από το site του Limassol Today. (https://limassoltoday.com.cy/lemesos/otan-chiliades-prosfygakia-apo-tin-kyp/)
