Ανδρονίκη Λασηθιωτάκη
«Αρουραίοι: αλληγορική ιστορία πολιτικού προβληματισμού», του Ανδρέα Καπανδρέου
Εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές 
Η γραφή του Καπανδρέου είναι πλέον γνωστή μιας κι έχουν κυκλοφορήσει άλλα πέντε βιβλία του. Λόγος απλός μα καθόλου απλοϊκός. Μεστοί προβληματισμοί. Σύγχρονες ανησυχίες. Θέματα που απασχολούν όλους μας. Ροή γοργή χωρίς κοιλιές, χωρίς άσκοπες μακρυγορίες, χωρίς φλυαρίες, επικεντρωμένος στο στόχο του, στο «ζουμί» όπως θα λέγαμε απλά. Πολυδιαβασμένος, εμπνευσμένος από το έργο μεγάλων συγγραφέων αποδίδει σαν γλυκό απόσταγμα κάθε φορά τις σκέψεις του στο χαρτί.
Αυτή τη φορά είχα τη χαρά να παρακολουθήσω την πρώτη παρουσίαση του βιβλίου του από τον ίδιο στο« Λογοτεχνικό Φεστιβάλ Όψεις του Φανταστικού - Κύπρος 2023» που διοργάνωσαν οι εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές. Είναι πραγματικά μαγική η αίσθηση να ακούς τον ίδιο τον συγγραφέα να μιλά για το έργο του. Να παρουσιάζει ένα από τα «παιδιά» του στο κοινό. Να μιλά με πατρική αγάπη και περηφάνια αλλά και με εξαιρετική ταπεινότητα να μοιράζεται με το κοινό, με φωνή, όσα αποφάσισε σιωπηλά να βάλει στο χαρτί.
Πολυδιαβασμένος, εμπνευσμένος από το έργο μεγάλων συγγραφέων αποδίδει σαν γλυκό απόσταγμα κάθε φορά τις σκέψεις του στο χαρτί.
Συνεχίζοντας, ουσιαστικά, την ιστορία της Φάρμας των ζώων του GeorgeOrwell, ο Ανδρέας Καπανδρέου μας διηγείται την εξέλιξη της:
Μετά τη Μεγάλη Επανάσταση, τα ζώα επιτέλους απελευθερώνονται από τους ανθρώπους και φτιάχνουν ένα δικό τους, αξιοζήλευτο σύστημα αυτοδιοίκησης της φάρμας τους.
Θα καταφέρουν, άραγε, να απολαύσουν τους καρπούς της ελευθερίας που με τόσες θυσίες απέκτησαν, ή θα διακινδυνεύσουν τα πάντα υποκύπτοντας σε έριδες και ζωικές φιλοδοξίες; Πώς θα αντιμετωπίσουν τους απρόσμενους εισβολείς και πώς θα συμπεριφερθούν απέναντι στα ζώα που θα χάσουν τις εστίες τους και θα γίνουν πρόσφυγες από τη μια στιγμή στην άλλη;
Οι «Αρουραίοι»είναι μια αλληγορική ιστορία, με στοιχεία μαύρου χιούμορ, για τη διαφθορά και την αλαζονεία της εξουσίας, για τις καταστροφικές συνέπειες της διχόνοιας, αλλά και της κοντής ιστορικής μνήμης. Αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο η ατιμωρησία θρέφει την προκλητικότητα και την ασυδοσία και στηλιτεύει την κοινωνική αδιαφορία. Τέλος, καταδεικνύει πώς η ιστορία γράφεται από τους νικητές.
Αυτή η ιστορία δεν είναι τίποτε άλλο από τη δικιά μας πολιτική ιστορία. Περιγράφει εμάς που θέλουμε να λεγόμαστε άνθρωποι με νου και αισθήματα.
Ένα μικρό απόσπασμα: «Αξιότιμα μέλη της επιτροπής», ξεκίνησε την αγόρευσή του ο Τζερόνιμο με έναν αέρα που έδειχνε μεγάλη σιγουριά αλλά και ρητορική δεινότητα. «Κατ’ αρχάς θέλω να σας ευχαριστήσω που δίνετε την ευκαιρία στους αρουραίους να συμμετέχουν σε αυτήν εδώ τη συνέλευση υπερασπιζόμενοι το δίκιο τους. Και είμαι σίγουρος πως όταν καταθέσω τη δική μας θέση, όλοι θα καταλάβετε ότι τα κοτόπουλα δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα.»
«Ένσταση, κύριε πρόεδρε!» εξερράγη Λειράτος διακόπτοντάς τον. «Δεν μπορείτε να του επιτρέπετε να ψεύδεται τόσο ασύστολα. Πού είδε την διαστρέβλωση σε αυτά που είπα; Αν είναι δυνατόν! Φωνάζει ο κλέφτης για να φοβηθεί ο νοικοκύρης!»
«Παρακαλώ!» φώναξε ο πρόεδρος κτυπώντας το πόδι του στο έδρανο. «Άσε τον να συνεχίσει να δούμε πού το πάει…»
«Ευχαριστώ, κύριε πρόεδρε! Συνεχίζω λοιπόν από εκεί που έμεινα…» είπε ο Τζερόνιμο και συνέχισε με στόμφο την ομιλία του. «Τα κοτόπουλα μίλησαν για την άγρια, δήθεν, φυλή των αρουραίων που επιτέθηκε στα αθώα κοτόπουλα! Σε λίγο θα σας αποδείξω πως όχι μόνο δεν είναι έτσι τα πράγματα, αλλά πως τα πραγματικά θύματα αυτής της υπόθεσης είμαστε εμείς οι αρουραίοι!»
Ένα μουρμουρητό απορίας ακούστηκε από το ακροατήριο, το οποίο όμως σταμάτησε μόλις ο πρόεδρος κτύπησε ξανά το πόδι του στο έδρανο.
«Επιτρέψτε μου να αρχίσω, όμως, επικαλούμενος τις βασικές αρχές του Ζωισμού! Η φάρμα είναι το σπίτι όλων μας! Ειρήνη, αξιοπρέπεια και ισότητα για όλα τα ζώα. Αυτό δεν είναι το σύνθημα της φάρμας, κύριε πρόεδρε;»
Ένα νέο μουρμουρητό ακούστηκε.
«Ναι, αυτό είναι. Πού θέλετε όμως να καταλήξετε;» ρώτησε το γουρούνι.
«Μα είναι αυτονόητο, κύριε πρόεδρε! Η φάρμα είναι το σπίτι όλων μας! Όλων των ζώων δηλαδή! Μαζί και των αρουραίων. Μην ξεχνάτε ότι κι εμείς ζώα είμαστε.»
«Εσείς είστε τρωκτικά! Δεν ανήκετε στη φάρμα…», φώναξε ο Λειράτος που δεν μπορούσε πλέον να κρατηθεί, αφού ένιωθε να τον πνίγει το δίκαιο.
«Θα φτάσω και εκεί, κόκορα. Παρακαλώ, όμως, μην με διακόπτετε», είπε ο Τζερόνιμο υπεροπτικά και όλο το ακροατήριο φαινόταν να κρέμεται από τα χείλη του. «Οι αρουραίοι λοιπόν δεν ζητούν τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο, από την εφαρμογή των νόμων της φάρμας! Επαναλαμβάνω ότι η βασική αρχή λέει: Η φάρμα είναι το σπίτι όλων μας! Άρα η φάρμα είναι σπίτι και των αρουραίων! Και συνεχίζει η βασική αρχή: Ειρήνη, αξιοπρέπεια και ισότητα για όλα τα ζώα. Δηλαδή και οι αρουραίοι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με αξιοπρέπεια και ισότητα, κύριε πρόεδρε.»
«Εκτός του ότι εσείς δεν είστε ζώα της φάρμας, τη λέξη «ειρήνη» που υπάρχει μέσα στη βασική αρχή του ΟΗΖ, την προσπερνάς σκόπιμα! Λογικό, βέβαια, αφού εσείς οι αρουραίοι είστε άγριοι και πολεμοχαρείς και δεν σεβαστήκατε την ειρήνη!» διαμαρτυρήθηκε ο Λειράτος.
Τα κοτόπουλα που βρίσκονταν στην αίθουσα σηκώθηκαν όρθια και άρχισαν να κακαρίζουν έντονα.
«Αίσχος! Οι αρουραίοι διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα!»
«Ντροπή σας να λέτε ψέματα!»
«Ήρθαν τα άγρια να διώξουν τα ήμερα.»
«Να πάτε από εκεί που ήρθατε!»
«Θα κρατηθώ από το τελευταίο», είπε ο Τζερόνιμο, δίνοντας ακόμα μεγαλύτερο στόμφο στη φωνή του. «Μας υποδεικνύετε να πάμε από εκεί που ήρθαμε! Αυτό λοιπόν είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε.»
«Δηλαδή, μας λέτε ότι θα εγκαταλείψετε το κοτέτσι;» ρώτησε με απορία ο σκύλος από το έδρανο.
«Όχι βέβαια!», απάντησε κατηγορηματικά ο αρουραίος. «Μα παρακαλώ! Επιτρέψτε μου να πλησιάσω το έδρανο και να σας παραδώσω ένα πολύ σημαντικό ντοκουμέντο», απευθύνθηκε προς το προεδρείο και χωρίς να περιμένει την έγκρισή τους, πλησίασε και τους παρέδωσε από ένα χαρτί. «Αυτό που έχετε στα πόδια σας, αξιότιμα ζώα της επιτροπής, είναι ένα πανάρχαιο έγγραφο. Ένας τίτλος ιδιοκτησίας που κατείχαν οι πρόγονοί μας, πολλά χρόνια πριν. Πριν καν χτιστεί η φάρμα, και αποδεικνύει ότι στο σημείο ακριβώς που σήμερα βρίσκεται το κοτέτσι, παλιά κατοικούσαν αρουραίοι, οι οποίοι εκδιώχθηκαν βίαια από τους ανθρώπους προκειμένου να χτιστεί αυτή εδώ η φάρμα.»
Νέα φασαρία επικράτησε στο ακροατήριο με τα κοτόπουλα να ανεβαίνουν πάνω στα έδρανα από την αγανάκτησή τους, ενώ οι σκύλοι μετά βίας προσπαθούσαν να τα συγκρατήσουν στη θέση τους.
Ο πρόεδρος γουρούνι προσπαθούσε ταυτόχρονα να επιβάλει την τάξη κτυπώντας το πόδι του στο έδρανο, αλλά και να διαβάσει το χαρτί που κρατούσε. Το ίδιο έκαναν και τα άλλα δύο ζώα της επιτροπής.
«Αυτό είναι ένα νέο στοιχείο που πρέπει να εξεταστεί με τη δέουσα σοβαρότητα! Κηρύττω τη λήξη της σημερινής ακρόασης. Θα επανέλθουμε όταν μελετήσουμε το θέμα και αφού πρώτα εξετάσουμε την εγκυρότητα του εγγράφου», είπε το γουρούνι.
Από εκείνη τη συνέλευση και μετά, για το πρόβλημα που δημιουργήθηκε στο κοτέτσι, επικράτησε ο όρος «κοτετσιακό πρόβλημα».
Σύντομο Βιογραφικό Ανδρέα Καπανδρέου
Ο Ανδρέας Καπανδρέου γεννήθηκε και ζει στη Λευκωσία.
Σπούδασε «Βιβλιοθηκονομία», «Επιστήμες της Πληροφόρησης» και «Επιστήμες της Αγωγής (Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση & Δια Βίου Μάθηση)» σε Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο και Κύπρο.
Έρχεται σε καθημερινή επαφή με βιβλία, αφού από το 1996 εργάζεται στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου. Είναι επίσης μέλος του Συμβουλίου του ιδίου πανεπιστημίου και μέλος του ΔΣ του Ελληνικού Πολιτιστικού Ομίλου Κύπρου (ΕΠΟΚ), ενώ στο παρελθόν διετέλεσε και πρόεδρος της Κυπριακής Ένωσης Βιβλιοθηκονόμων – Επιστημόνων Πληροφόρησης (ΚΕΒΕΠ).
Έχουν εκδοθεί 5 βιβλία του:
τρείς συλλογές διηγημάτων
Το τρομακτικό μυστικό του Αϊνστάιν: αλλόκοτα διηγήματα (Επιφανίου, 2010)
Ο γιος της μάγισσας: αλλόκοτες ιστορίες (Συμπαντικές Διαδρομές, 2012)
Η παράξενη ιστορία του Ευριπίδη Παπαδόπουλου και άλλα διηγήματα (Συμπαντικές Διαδρομές, 2019)
η ποιητική συλλογή
Το τέλος της Χιονάτης: ποίηση (Συμπαντικές Διαδρομές, 2017).
και το ιστορικό μυθιστόρημα – επιστημονικής φαντασίας
Ο μυστικός σύντροφος του Ρήγα: η άγνωστη μαρτυρία του Ιωάννη Καρατζά (Συμπαντικές Διαδρομές, 2016).
Η γραφή του έχει ιδιαίτερες επιρροές από τη λογοτεχνία του φανταστικού.
Διηγήματα και ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες και έχουν συμπεριληφθεί σε ανθολογίες και λογοτεχνικά περιοδικά.
Από το 2010 διατηρεί το βιβλιολογικόιστολόγιο @Ανδρέας Καπανδρέου (http://andreaskandreou.blogspot.com/) το οποίο ασχολείται με την λογοτεχνία, τα βιβλία, τον πολιτισμό και την βιβλιοθηκονομία.
Μαζί με την Μαρία Κούβαρου επιμελούνται και παρουσιάζουν τη ραδιοφωνική εκπομπή «Λογοτεχνία στα Ερτζιανά».
Αναζητήστε το βιβλίο στο βιβλιοπωλείο Parga εδώ.
lasithiotakisa@sppmedia.com
