Ανδρονίκη Λασηθιωτάκη
Μετάφραση: Δρακάκη Δέσποινα
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Διαβάστε ένα απόσπασμα εδώ.
Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ένας από τους πιο σημαίνοντες εκπροσώπους της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας, συνδύασε με μοναδικό τρόπο τον ρεαλισμό με το φανταστικό, δημιουργώντας έργα που καθήλωσαν γενιές αναγνωστών. Το «Τα λέμε τον Αύγουστο», μια από τις τελευταίες και πιο ιδιαίτερες ιστορίες του, καταδεικνύει την απαράμιλλη δεξιότητά του να αποτυπώνει τον συναισθηματικό κόσμο με λιτότητα, αλλά και βαθύτητα. Η ιστορία αυτή εξετάζει την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων, την πάλη με τον χρόνο και τη μνήμη, διατηρώντας μια μελαγχολική ατμόσφαιρα που συγκινεί τον αναγνώστη.
Η αφήγηση περιστρέφεται γύρω από τη σχέση ενός άνδρα και μιας γυναίκας που συναντώνται κάθε χρόνο τον Αύγουστο σε ένα απομονωμένο παραθαλάσσιο ξενοδοχείο. Αυτές οι σύντομες συναντήσεις, γεμάτες ανομολόγητο πάθος και συγκρατημένη τρυφερότητα, λειτουργούν ως σταθερό σημείο αναφοράς στις ζωές τους. Ο συγγραφέας αποφεύγει να αποκαλύψει λεπτομέρειες για το υπόλοιπο της ζωής των πρωταγωνιστών, ενισχύοντας την αίσθηση της απομόνωσης και του μυστηρίου που περιβάλλει την αφήγηση. Όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά: «Οι ζωές τους μπορεί να άλλαζαν ριζικά κάθε χρόνο, αλλά ο Αύγουστος παρέμενε ο ίδιος, αιώνια απαράλλαχτος, σαν υπόσχεση». Ο Αύγουστος, συμβολικά, γίνεται ο μήνας της ελπίδας και της επανεκκίνησης, αλλά και της αναπόφευκτης υπενθύμισης του περάσματος του χρόνου. Μέσα από τις σύντομες αλλά έντονες αυτές στιγμές, η ιστορία εξετάζει την ανθρώπινη ανάγκη για σύνδεση και σταθερότητα, ακόμα και όταν αυτές είναι προσωρινές. 
Η σταθερότητα που προσφέρουν οι ετήσιες συναντήσεις των δύο χαρακτήρων λειτουργεί ως αντίβαρο στην αβεβαιότητα της ζωής και του χρόνου. Το πέρασμα του χρόνου δεν παρουσιάζεται γραμμικά, αλλά κυκλικά, μέσα από την επανάληψη των Αύγουστων. Όπως σημειώνεται: «Η υπόσχεση του επόμενου Αυγούστου ήταν το μόνο που τους κρατούσε ζωντανούς μέσα στην καθημερινότητα.»
Η μνήμη, τόσο προσωπική όσο και συλλογική, καθορίζει τον τρόπο που οι χαρακτήρες αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα. Μέσα από αυτήν τη διαρκή ανακύκλωση στιγμών, ο Μάρκες εξετάζει πώς οι αναμνήσεις μπορούν να γίνουν η άγκυρα σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε συνεχή κίνηση. Η ενασχόληση του συγγραφέα με το θέμα της μνήμης γίνεται ακόμα πιο συγκινητική, γνωρίζοντας ότι κατά τη συγγραφή αυτού του έργου ο ίδιος ο Μάρκες είχε αρχίσει να βιώνει τα πρώτα σημάδια απώλειας μνήμης, γεγονός που επηρέασε βαθιά την αφηγηματική του προσέγγιση. Όπως είπε ο ίδιος: «Η μνήμη είναι συγχρόνως η πρώτη ύλη και τα σύνεργά μου, χωρίς αυτή δεν υπάρχει τίποτα.» Το έργο, λοιπόν, λειτουργεί και ως προσωπική δήλωση για τη σημασία της μνήμης στη διαμόρφωση της ταυτότητας, αλλά και ως μια λογοτεχνική άσκηση στη διατήρηση των πιο βαθιών συναισθηματικών βιωμάτων. Οι αναγνώστες μπορούν να διακρίνουν την επίδραση αυτής της απώλειας στη σύνθεση της ιστορίας, όπου η κάθε ανάμνηση παρουσιάζεται σχεδόν με νοσταλγική εμμονή, σαν να πρόκειται να χαθεί ανά πάσα στιγμή.
Ο έρωτας στην ιστορία αυτή δεν είναι μόνο σωματικός ή συναισθηματικός, αλλά μια αίσθηση συντροφικότητας που αντιστέκεται στη φθορά. Οι ήρωες, αν και αποχωρίζονται κάθε χρόνο, βρίσκουν στον Αύγουστο τη σταθερότητα που τους λείπει από τις υπόλοιπες πτυχές της ζωής τους. Όπως γράφει ο Μάρκες: «Η αγάπη τους δεν ήταν φλόγα, αλλά στάχτη που σιγόκαιγε και ζέσταινε τις ψυχές τους.»
Ωστόσο, η απώλεια παραμονεύει σε κάθε τους συνάντηση. Η φράση: «Κάθε Αύγουστος ήταν μια υπενθύμιση ότι ο χρόνος είχε ήδη αρχίσει να τους κλέβει.» υπογραμμίζει τη θνητότητα, αλλά και την ομορφιά του παροδικού. Ο Μάρκες εδώ αναδεικνύει την ευθραυστότητα των ανθρώπινων σχέσεων, που ωστόσο γίνονται πιο πολύτιμες μέσα από αυτήν ακριβώς τη φθορά.
Η ιστορία φέρει το χαρακτηριστικό ύφος του μαγικού ρεαλισμού που διακρίνει το έργο του Μάρκες. Το ξενοδοχείο και το περιβάλλον παρουσιάζονται ως ένας χώρος εκτός χρόνου, σχεδόν ονειρικός. Οι περιγραφές του τοπίου, όπως: «Η θάλασσα απλωνόταν σαν καθρέφτης που αντανακλούσε τα περασμένα και τα επερχόμενα,» δημιουργούν μια αίσθηση αιώνιας συνέχειας που αντιπαρατίθεται στη φθαρτότητα των ανθρώπινων σχέσεων. Το φανταστικό και το ρεαλιστικό συνυπάρχουν, δημιουργώντας έναν κόσμο όπου οι αναμνήσεις και η πραγματικότητα συγχέονται.
Το ύφος του Μάρκες σε αυτή την ιστορία χαρακτηρίζεται από την οικονομία του λόγου και την έντονη συναισθηματική φόρτιση. Χωρίς περιττές λεπτομέρειες, ο συγγραφέας καταφέρνει να αποδώσει την πολυπλοκότητα των συναισθημάτων με μια ποιητική λιτότητα. Οι φράσεις του, όπως: «Ο Αύγουστος ήταν ο μήνας που τους χάριζε την ψευδαίσθηση ότι τίποτα δεν αλλάζει,» αναδεικνύουν την αίσθηση της στασιμότητας που αντιπαραβάλλεται με την αδυσώπητη ροή του χρόνου. Η χρήση εικόνων και μεταφορών δημιουργεί μια ατμόσφαιρα γεμάτη νοσταλγία και μελαγχολία, που παραπέμπει στη διαρκή πάλη μεταξύ του πεπερασμένου και του αιώνιου.
Το «Τα λέμε τον Αύγουστο» είναι ένα λογοτεχνικό κόσμημα που εξετάζει βαθιά υπαρξιακά ζητήματα μέσα από την απλότητα της αφήγησης. Ο Μάρκες, με τη χαρακτηριστική του ικανότητα να συνδυάζει τον ρεαλισμό με το φανταστικό, μας προσφέρει μια ιστορία που διαπραγματεύεται τη μνήμη, τον έρωτα και την αναπόφευκτη φθορά του χρόνου. Μέσα από τις σελίδες του έργου, ο αναγνώστης καλείται να αναστοχαστεί τις δικές του σχέσεις και τις στιγμές που, αν και φευγαλέες, μένουν ανεξίτηλες στη μνήμη. Το έργο του Μάρκες υπενθυμίζει πως η ομορφιά της ζωής βρίσκεται στις στιγμές που επιλέγουμε να θυμόμαστε και να αναμένουμε, όπως οι δύο πρωταγωνιστές που ζουν για τον Αύγουστο, μήνα της προσμονής και της νοσταλγίας.
Αναζητήστε το στα Βιβλιοπωλεία Parga εδώ.
