Δημήτρης Λοττίδης
Η χώρα μας στην σύγχρονή της ιστορία, τα τελευταία διακόσια χρόνια, δυστυχώς δεν είχε μια περίοδο σταθερότητας και ακμής. Μια περίοδο όπου ο λαός της, στην πλειονότητά του, να είχε φαγητό και ευκαιρίες ανάπτυξης πνεύματος και πλούτου. Αν εξαιρέσουμε δέκα οικογένειες εμπόρων στη Λευκωσία και Λεμεσό, ο λαός της Κύπρου ζούσε στην εξαθλίωση και την καθημερινή αγωνία για τα προς το ζειν. Με όλα αυτά υπόψιν, οι διαπιστώσεις «για τους Κύπριους που τους λείπει παιδεία, αισθητική και πολιτισμός» έχουν μεν υπόσταση δεν είναι δε, χωρίς λόγο.
Μια από τις βασικές διαχρονικές ελλείψεις στην αισθητική είναι στον τομέα της αρχιτεκτονικής και της πολεοδομίας. Αν και τα τελευταία είκοσι χρόνια κάναμε άλματα, με αναπαλαιώσεις ιστορικών κέντρων στις πόλεις και τα χωριά, με δημιουργία μοντέρνων πύργων και οικιών, τα σημάδια της ακαλαισθησίας των δεκαετιών μεταξύ 1970 – 2000 είναι εκεί να μας θυμίζουν, για όσους το αντιλαμβανόμαστε, τον δρόμο που έχουμε ακόμη να διανύσουμε. Το πρώτο και σημαντικότερο ζήτημα αστικής ακαλαισθησίας είναι η ύπαρξη των ντεπόζιτων στις οροφές. Μια μηχανική εξυπνάδα των 70ς, που θέλησε να εκμεταλλευτεί τον νόμο της βαρύτητας στην διανομή του νερού στα σπίτια και που κατέστρεψε την αστική και αγροτική αισθητική. Όσοι δεν αντιλαμβάνονται το τι λέω, την επόμενη φορά που θα πάνε στην Αγία Νάπα και θα την δουν από ψηλά από τον περιφερειακό δρόμο, ας θαυμάσουν τη «θάλασσα» των ντεπόζιτων στις οροφές του άναρχα μεταπολεμικά κτισμένου ψαροχωριού, που έχει καταστρέψει για τις επόμενες γενιές Κυπρίων την όποια προσπάθεια αναβάθμισης του τουριστικού της προϊόντος. Όσα πλακόστρωτα και να γίνουν, όσες αναπλάσεις πλατειών και να φτιάξουν οι φιλότιμοι άρχοντες της Αγίας Νάπας, τα ντεπόζιτα της πάντα θα απομακρύνουν τον τουρίστα που είναι διατεθειμένος να πληρώσει πεντακόσια ευρώ το βράδυ.
Το ίδιο συμβαίνει και στα - κατά τα άλλα - πανέμορφα (μετά από τις αναπλάσεις) χωριά μας. Το κράτος επενδύει εκατομμύρια στην υπογειοποίηση των καλωδίων στον Κάθηκα, το Βουνί, τα Λεύκαρα και σε δεκάδες άλλα χωριά, αλλά κανείς πολιτικός ή τεχνοκράτης δεν μπορεί να δει μπροστά του το αυτονόητο. Ότι και να φτιάξεις σε ένα χωριό, η παρουσία των ντεπόζιτων στις οροφές των σπιτιών καταστρέφει τη γραφικότητα, την αισθητική, τη φωτογραφία και σε περιορίζει στο να μην είσαι ποτέ world class προορισμός. Είναι τυχαίο λοιπόν πως σε Ιταλία, Γαλλία, Ελλάδα, Ισπανία και σε όλους τους ιστορικούς, τουριστικούς, ποιοτικούς οικισμούς απαγορεύεται η τοποθέτηση ντεπόζιτων στην οροφή; Μέχρι και το τελευταίο χωριουδάκι της Ελλάδος, έχει πολεοδομικό όρο απόκρυψης των ντεπόζιτων και των ηλιακών πάνελ. Αυτές όμως είναι χώρες με τεράστια αρχιτεκτονική και πολιτιστική ιστορία, όπου στα δρομάκια της Προβηγκίας περπατούσαν σαγηνευμένοι από το φως, τη φύση και την αρχιτεκτονική ένας Ρενουάρ, ένας Μιρό, ένας Σεζάν. Ακόμη και στο απόμακρο Λιμένι της Μάνης - στα σοκάκια του οποίου περπάτησαν και ερωτεύτηκαν από την ομορφιά και την αρμονία του οικισμού - όπου τον χειμώνα ζουν τέσσερα άτομα όλα κι’ όλα, ποιητές και ζωγράφοι Έλληνες και ξένοι.
Στην Προβηγκία, στην Τοσκάνη, στη Μύκονο, στα Ζαγοροχώρια, στο Λιμένι, στην Ανδαλουσία, όταν κάποιος πάει να κτίσει με άλλο χρώμα πέτρας, δεν χρειάζεται να έρθει η πολεοδομία να τον σταματήσει. Του την πέφτουν οι ίδιοι οι κάτοικοι και τον σταματούν. Γιατί οι ίδιοι οι κάτοικοι εκεί, μπορεί να είναι άσχετοι από εμπόριο και από developing, έχουνε όμως από κούνια την αισθητική στο dna τους.
Φέτος το καλοκαίρι στους καφενέδες των χωριών που κάθισα, ένας δημιουργικός αναβρασμός επικρατούσε. Είδα κοινοτάρχες να ξεριζώνουν πλαστικές πινακίδες από τους δρόμους, είδα χωριανούς να φυτεύουν αμέτρητα παρτέρια, είδα φορτηγά να φορτώνουν πλαστικές καρέκλες και να τις πάνε στα σκουπίδια. Ο Περδίος με μια ιδέα και λεφτά ψίχουλα, καθάρισε τα χωριά από τις βρωμιές και έβαλε τους χωριανούς να σκέφτονται για την αισθητική τους. Τους έδωσε κίνητρο πως θα τους ανακηρύξει σε «χρωματιστά χωριά» και οι άνθρωποι ανταποκρίθηκαν σε αυτή την απλή ιδέα. Αυτή η ανταπόκριση έδειξε πως ο λαός μας διψά για καλές ειλικρινείς ιδέες, ενεργοποιεί το φιλότιμό του για το κοινωνικό καλό και μπορεί να δει τα οφέλη της αισθητικής, αν και εφόσον οι Ταγοί του δείξουν τον δρόμο. Αυτό με γεμίζει ελπίδα πως ο Περδίος μετά που καθάρισε τα χωριά από τις πλαστικές καρέκλες, θα δει την ανάγκη αυτών να τελειώνουν από τα πλαστικά ντεπόζιτα. Η πολεοδομία, οι περιβαλλοντικές αρχές και οι νεοφυείς αρχιτεκτονικές σχολές τι άποψη έχουν;
Δημήτρης Λοττίδης
demetris@sppmedia.com
Twitter: @dlottides
