Μιχάλης Μιχαηλίδης
Τρίτη βράδυ κατηφορίζω στο κέντρο. Σχετικά άδειοι οι δρόμοι στη Λευκωσία. Παρκάρω στον μεγάλο χώρο στάθμευσης της Διαγόρου και περπατώ 20 βήματα ως το Pantheon. Είναι η προτελευταία μέρα προβολής της ταινίας-ντοκιμαντέρ με τίτλο «Το λλίον ένι το πολλύν». Μέσω αυτής της δουλειάς «ο Κύπριος σκηνοθέτης Ανδρέα Πάντζης επιχειρεί να σκιαγραφήσει τον Μιχάλη Πασιαρδή, το έργο του και την εποχή του», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο δελτίο τύπου, επισημαίνοντας πως η ταινία εστιάζει «στα ερωτικά και φιλοσοφικά τετράστιχα του ποιητή».
Τον Μιχάλη Πασιαρδή τον είχα γνωρίσει ένα απόγευμα, τον Σεπτέμβριο του 2019, στην καντίνα του ΡΙΚ. Εκεί δηλαδή που περνούσε πολλές ώρες καθημερινά, μιας και ως γνωστό το ΡΙΚ ήταν το δεύτερό του σπίτι -ίσως και το πρώτο του. Είχε μόλις τελειώσει το φαγητό του και παραγγείλαμε καφέ. Ψέματα, εγώ παρήγγειλα καφέ, ο ίδιος συνέχισε με τη μπίρα του. Στο πλαίσιο της δουλειάς μου όλα αυτά τα χρόνια, ανάμεσα στα «τυχερά» όπως χαριτολογώντας τα ονομάζουμε συχνά, ήταν και η συναναστροφή μου (έστω για λίγο) με τον σπουδαίο αυτό ποιητή του τόπου μας. Ένας ευγενικός άνθρωπος ο οποίος είχε το χάρισμα να σε κάνει να ανυπομονείς για τις επόμενες λέξεις που θα βγουν από τα χείλη του. Η ευγένειά του, η αισθητική του απέναντι στην τέχνη και τη ζωή, ο τρόπος που ο ίδιος επικοινωνούσε την αλήθεια του, ήταν ορισμένα από τα στοιχεία της προσωπικότητάς του που σε μαγνήτιζαν από το πρώτο κιόλας λεπτό. Όλα αυτά δηλαδή που είχε ο ίδιος σε αφθονία, όπως επίσης και πολλοί άλλοι της γενιάς του και τα οποία σπανίζουν δυστυχώς στις μέρες μας. Ή έστω, που δεν αποτελούν πλέον τον κανόνα, αλλά την εξαίρεση που τον επιβεβαιώνει.
«Ό,τι κάνω θέλω να είναι ωφέλιμο και για μένα και για τους γύρω μου».
«Παλιά υπήρχαν ορισμένες κοινές αξίες, οι οποίες ήταν οι ίδιες και από τους γονείς μας και από τους παππούδες μας. Οι αξίες αυτές ήταν και αναφορά και καταφυγή. Τη σήμερον ημέρα δεν βλέπω να υπάρχουν οι κοινές αξίες που να σταθεροποιούν χαρακτήρα», θυμάμαι να μου λέει.
Βλέποντας την Τρίτη το ντοκιμαντέρ, ακούγοντας ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών να μιλούν γι’ αυτόν, ακούγοντας τα ερωτικά τετράστιχά του και βλέποντας τον σκηνοθέτη να τον βάζει στο ίδιο βάθρο πλάι στους Βασίλη Μιχαηλίδη, Δημήτρη Λιπέρτη, Παύλο Λιασίδη και Κώστα Μόντη, συνειδητοποίησα ότι το καλλιτεχνικό μέγεθος του Μιχάλη Πασιαρδή είναι τεράστιο! Τέτοιοι άνθρωποι υπάρχουν κι άλλοι στον τόπο μας. Υπήρχαν και υπάρχουν. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να τους ανακαλύπτουμε, να τους μελετάμε και να τους δίνουμε τη σημασία που τους αξίζει, αφού μόνο να κερδίσουμε από αυτούς έχουμε. Θα τους βρούμε στην ποίηση και τη λογοτεχνία, στο θέατρο, στη μουσική, στα εικαστικά, στο σινεμά και σε άλλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης. Αυτούς θα πρέπει να ψάχνουμε, να ακολουθούμε, να αναδεικνύουμε και όχι τον κάθε ανούσιο tiktoker και τον κάθε ασήμαντο influencer στο Instagram, των οποίων ο μοναδικός στόχος είναι η αύξηση των followers και το οικονομικό όφελος. «Δεν με ενδιαφέρει να προβάλλομαι» θυμάμαι να μου λέει ο Μιχάλης Πασιαρδής. «Ουδέποτε με ενδιέφεραν αυτά τα πράγματα. Δεν θέλω να ξεχωρίζω τον εαυτό μου από τους άλλους. Πιστεύω στην ισοτιμία. Ό,τι κάνω θέλω να είναι ωφέλιμο και για μένα και για τους γύρω μου».
Πόσους θα ακούσεις να το λένε αυτό και πόσους να το εννοούν; Γνωρίζοντας έστω για μερικές ώρες τον Πασιαρδή, διαβάζοντας την ποίησή του, βλέποντάς τον να μιλά στο ντοκιμαντέρ, αισθάνομαι ότι όντως ήταν μια τέτοια περίπτωση ανθρώπου που ό,τι έκανε το έκανε για το κοινό καλό, για να ωφελήσει τον περίγυρό του και την κοινωνία γενικότερα. Αισθάνομαι ότι τέτοιοι φωτεινοί άνθρωποι υπάρχουν κι άλλοι γύρω μας. Και παρόλο που χρειάζεται προσπάθεια για να τους εντοπίσουμε, θα πρέπει να το κάνουμε. Φτάνει με τους φελλούς του Tik Tok.
Αντί καταληκτικού σχολίου, βάζω ένα από τα όμορφα (ερωτικά) τετράστιχα του Πασιαρδή!
«Το δειν σου έφτανε μακρά τζι’ εσούνι πάλε εθώρες
Έρεσσεν τζει που τα βουνά τζι’ έστεκεν με τες ώρες
τζι' εμάσιετουν σαν να 'θελε να 'βρει κάτι χαμένον
σαν κάτι πον ετέλειωσεν μέσα στο τελειωμένον».
Σημείωση: Η προβολή του ντοκιμαντέρ στο Πάνθεον έχει τελειώσει, έχω όμως την εντύπωση ότι αυτό θα προβληθεί και από τηλεοράσεως, από το ΡΙΚ συγκεκριμένα, στο αμέσως επόμενο διάστημα.
