Αφροδίτη Δερματά
Πρόσφατα έβλεπα μια συνέντευξη της Μαίρης Χρονοπούλου η οποία είχε αναρτηθεί με αφορμή το ξεκίνημα της νέας σχολικής χρονιάς. Στην συνέντευξη έλεγε ότι η πρώτη μέρα στο σχολείο ξεκίνησε πολύ ένδοξα και τελείωσε πολύ άδοξα. Την υποδέχτηκε η δασκάλα σαν ένα παιδάκι θαύμα το οποίο διάβαζε ήδη την εφημερίδα «Εστία», την έβαλε να κάτσει με δόξα και τιμή δεξιά στην έδρα, την εκθείασε, μέχρι που έφτασε η στιγμή να μάθουν το πρώτο γράμμα, το άλφα. Ένα μικρό στρογγυλάκι με ένα μπαστουνάκι στα δεξιά. Πήγε λοιπόν σπίτι της υπερήφανη να δείξει στην μαμά της τι είχε μάθει. Πήρε την πλάκα και το κονδύλι, έφτιαξε ένα άλφα όμορφο στρογγυλό μόνο που μπερδεύτηκε και έβαλε το μπαστουνάκι αριστερά. Μόλις το είδε η μητέρα της γούρλωσε τα μάτια, πήρε την πλάκα και της την έσπασε στο κεφάλι. Μια ιστορία που η Μαίρη Χρονοπούλου την περίεγραφε χαμογελώντας κρύβοντας ωστόσο περίτεχνα μια συγκαλυμμένη πίκρα στο βλέμμα. Κι όμως αυτή η συμπεριφορά ενός γονιού, μέχρι και πριν λίγα χρόνια –ειδικά στην επαρχία- ήταν χαριτωμένη και αποδεκτή. Κλείνοντας την ιστορία η Μαίρη Χρονοπούλου ως επίλογο είπε: « Ακολούθησαν πολλές μέρες στο σχολείο και όμορφες και άσχημες, τα χρόνια έχουν περάσει εγώ όμως θυμάμαι τις ωραιότερες».
Έτσι είμαστε εμείς οι άνθρωποι, επιλέγουμε να θυμόμαστε τις ωραιότερες στιγμές του παρελθόντος και να το νοσταλγούμε. Ίσως λειτουργούμε έτσι για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από το «σκάλισμα» των πληγών. Κάποτε σε μια κουβέντα που είχα με τον ψυχολόγο μου μου είχε πει ότι έχουμε την τάση να εξιδανικεύουμε το παρελθόν. Όταν λοιπόν ρίχνουμε το βλέμμα μας πίσω σε όσα πέρασαν τείνουμε να παραβλέπουμε τις άσχημες στιγμές και εστιάζουμε μόνο στις όμορφες. Έτσι εξηγείται ότι σε τούτην εδώ την κοινωνία υπάρχει έντονο το αίσθημα της παρελθοντολαγνείας. Φράσεις όπως «Ωραία χρόνια τότε…αγνά...» «άλλες εποχές αθώες» «ο κόσμος τότε ήταν αλλιώς πιο όμορφος» «τα παιδιά τότε σέβονταν τους δασκάλους» «οι οικογένειες τότε ήταν δεμένες». Εκφράσεις που δίνουν και παίρνουν σε καθημερινές κουβέντες με ηλικιωμένους ή σε κάποιες σελίδες του facebook. Ασορτί με την τελευταία φράση κυκλοφορεί συνήθως και ένα σκίτσο από μια αγαπημένη-χαρούμενη οικογένεια που απαρτίζεται από 2-3 παιδιά, παππού και γιαγιά και την μάνα να κάνει την μαγείρισσα- υπηρέτρια στο κυριακάτικο τραπέζι. Η αλήθεια όμως είναι κάπως διαφορετική και όχι και τόσο όμορφη όσο περιγράφεται στα χαριτωμένα σκίτσα και στα γκρουπ με τίτλους όπως «νοσταλγοί του παρελθόντος» «Μπρός… πίσω» «σαν τα χρόνια τα παλιά δεν έχει» και πάει λέγοντας.
Πίσω από όλα τα χαρούμενα σκίτσα και τις φωτογραφίες με τις οικογένειες που μαζεύονταν ευτυχισμένες γύρω από το οικογενειακό τραπέζι η πραγματική ιστορία ήταν λίγο πιο σκληρή και είχε ως εξής :
Τα όμορφα τα χρόνια τα παλιά οι γυναίκες δεν δικαιούνταν να σπουδάσουν, με το ζόρι μάθαιναν τρία γράμματα στο δημοτικό και η καθημερινότητα τους ήταν πάρα πολύ σκληρή μιας και έπρεπε να σηκωθούν αχάραγα και να φροντίσουν τις δουλειές εντός και εκτός σπιτιού.
Επίσης δεν είχαν δικαίωμα να αποτύχουν στην επιλογή συζύγου. Έναν άντρα ήταν γραφτό να νυμφευτούν και αν αυτός ό ένας τύχαινε να είναι κανένα «κελεπούρι» έπρεπε να τον υποστούν μέχρι το τέλος της ζωής τους.
Τότε λοιπόν που οι οικογένειες ήταν τόσο ασφυκτικά… δεμένες, όταν μια γυναίκα παντρευόταν κάποιον, έπρεπε να υποστεί και τους γονείς του και να τους γηροκομήσει. Οι οποίοι γονείς πολλές φορές κατσικώνονταν και μέσα στο σπίτι της και είχαν και άποψη για όλα. Αν δε η πεθερά ήταν και στριμμένη μπορεί να της έριχνε και καμία ανάποδη με τις ευλογίες του γιού για να «στρώσει». Αληθινή ιστορία οικογενειακή φίλης την δεκαετία των 80s.
Εκείνα τα ντροπαλά παιδάκια στο σχολείο, με το χαμηλωμένο βλέμμα, τα κοντοκουρεμένα μαλλιά τα αγόρια και τις πλεξούδες με τα φιογκάκια τα κορίτσια, που βλέπουμε στις φωτογραφίες, έτρωγαν άγριο ξύλο από τους δάσκαλους επιλέγοντας μάλιστα τα ίδια την βέργα που πληγιάσει το σώμα τους. Άρα το να μην χαμηλοβλέπουν και να μην σέβονται τους δασκάλους δεν ήταν επιλογή. Αληθινή επίσης ιστορία των 80s.
Τα παιδιά σε γενικές γραμμές έτρωγαν ξύλο με κάθε ευκαιρία. Δεν θα πάω πολύ παλιά διότι θυμάμαι συμμαθήτρια μου στο δημοτικό, της οποίας παρεμπιπτόντως οι γονείς ήταν δάσκαλοι, να κλαίει γιατί έπεσε, χτύπησε τα γόνατα της και θα την χτυπούσε και η μάνα της που δεν πρόσεχε και έπεσε. Θυμάμαι επίσης άλλη συμμαθήτρια μου να τρώει καθημερινά ξύλο σχολώντας, από πέντε τραμπούκους που της την έστηναν λίγο πριν φτάσει σπίτι της. Αυτό συνέβαινε επί ένα χρόνο και το πιο τραγικό είναι ότι ποτέ δεν παρενέβη κανείς.
Το μπούλινγκ όχι απλά δεν ήταν απαγορευμένο…σχεδόν επιβαλλόταν . Οι πιο αδύναμοι και διαφορετικοί μαθητές έπεφταν θύματα της αγριότητας των υπολοίπων. Αυτό μεταφραζόταν σε χλευασμό αλλά και σε βία. Κάτι το οποίο συνέβαινε και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Αν για παράδειγμα ο γκέι του χωριού έδειχνε άθελα του –με τον τρόπο ομιλίας ή της κινήσεις του- τις προτιμήσεις του, έπρεπε να υποστεί τις κοροϊδίες των υπολοίπων τα παρατσούκλια ή και την απομόνωση. Το να ερωτευτεί κάποιον του ίδιου φύλλου και να προχωρήσει σε σχέση ήταν ταινία επιστημονικής φαντασίας.
Το παρασκήνιο λοιπόν πίσω από το ωραιοποιημένο νοσταλγικό παρελθόν μπορεί να κρύβει όμορφες στιγμές και ρομαντικές συνήθειες, κρύβει όμως και τεράστια αγριότητα, ταλαιπωρία και κακοποίηση ψυχολογική και σωματική. Άνθρωποι βασανισμένοι, μια γυναίκα μονίμως σε μειονεκτική θέση χωρίς ιδιαίτερα δικαιώματα να πρέπει να σταθεί, να υποστεί και να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις μιας αμιγώς ανδροκρατούμενης κοινωνίας.
Ένας κόσμος όπου η χαρά, ειδικά όσον αφορούσε ΄στις γυναίκες…ήταν αμαρτία.
Και για όλους όσοι πιπιλίζουν την φράση «Κι εμείς φάγαμε ξύλο, τι πάθαμε;» η απάντηση είναι... πάθαμε πολλά και το κακό είναι ότι μεταλαμπαδεύουμε όσα πάθαμε και στα παιδιά μας και στα παιδιά των παιδιών μας, με αποτέλεσμα η κοινωνία μας να παραμένει άρρωστη νομοτελειακά. Ποια είναι η λύση θα μου πεις…η λύση είναι μια …να εστιάσουμε στο παρόν, να αναγνωρίσουμε και να θεραπεύσουμε τις πληγές μας, μπας και καταφέρουμε να διορθώσουμε λίγο την παθογένεια αυτής της φανατικά παρελθοντολάγνας κοινωνίας.
Η μοναδική γοητεία του παρελθόντος είναι ότι είναι παρελθόν. Όσκαρ Ουάιλντ
